Σήμερα, όλοι μιλούν για την Τεχνητή Νοημοσύνη. Και όσοι γνωρίζουν πραγματικά τις δυνατότητές της, αλλά και όσοι δεν έχουν ιδέα. Πολλοί την χρησιμοποιούν ήδη στην καθημερινότητά τους, συχνά χωρίς να το συνειδητοποιούν, ενώ άλλοι δηλώνουν ειδήμονες χωρίς ουσιαστική κατανόηση.

Σε κάθε περίπτωση, η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει αναδειχθεί σ’ ένα από τα μεγάλα θέματα της εποχής μας — άλλοτε προκαλώντας ενθουσιασμό και άλλοτε φόβο. Είναι η νέα λέξη-καραμέλα, όπως ήταν πριν από μερικά χρόνια τα fake news.

Η πρόσφατη ενσωμάτωση εργαλείων δημιουργίας εικόνων στο ChatGPT και το viral trend του Studio Ghibli, που προκάλεσαν φρενίτιδα τις προηγούμενες μέρες, αποτελούν μια μόνο από τις προκλήσεις που φέρνει η ΤΝ σε ό,τι αφορά στα θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας και παραγωγής περιεχομένου. Ειδικότερα, όμως, για τους ανθρώπους του Τύπου, η ΤΝ μοιάζει να είναι το «κουτί της Πανδώρας», το οποίο κανείς δεν ξέρει τι θα απελευθερώσει.

Είναι, λοιπόν, κρίσιμο για τους επαγγελματίες των μέσων να κατανοήσουν βαθύτερα τι ακριβώς είναι η ΤΝ και, κυρίως, πώς μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν με τρόπο που θα υπηρετεί τη δουλειά τους, αλλά και την κοινωνία, προτάσσοντας το δημόσιο συμφέρον.

Προκειμένου να καταλάβουμε καλύτερα το πώς διαμορφώνονται οι αντιλήψεις περί την ΤΝ, ποιοι είναι οι early adopters, αλλά και ποιοι βλέπουν με καχυποψία τα όσα έρχονται, κάναμε ημιδομημένες συνεντεύξεις με δημοσιογράφους των τοπικών μέσων. Κι αυτό γιατί οι δημοσιογράφοι των τοπικών μέσων λειτουργούν ως «ελβετικοί σουγιάδες», αναλαμβάνοντας πολλαπλούς ρόλους — από τη συλλογή και καταγραφή της είδησης, μέχρι την παραγωγή και διανομή του περιεχομένου — οπότε η αναζήτηση εύκολων, γρήγορων και αποτελεσματικών λύσεων είναι μονόδρομος.

Η χρήση της ΤΝ στην αίθουσα σύνταξης

Οι βασικές χρήσεις της ΤΝ στην αίθουσα σύνταξης, όπως τις κατέγραψε η έρευνά μας είναι μεταφράσεις, αποδελτιώσεις/καταγραφές ηχητικών αρχείων, επιμέλεια φωτογραφιών και κειμένων, αλλά και fact-checking. Από τα οφέλη που εντοπίζουν είναι η ταχύτητα, η εξοικονόμηση χρόνου και η βελτίωση της καθημερινής πρακτικής.

«Το μόνο εργαλείο που χρησιμοποιώ κατά τη διαδικασία σύνταξης ενός ειδησεογραφικού άρθρου είναι ένα εργαλείο που με βοηθάει στην απομαγνητοφώνηση.» μας αναφέρει πιο συγκεκριμένα δημοσιογράφος από τοπικό μέσο της Θεσσαλονίκης.

Αντίστοιχα, δημοσιογράφος από τοπικό μεσο της Κοζάνης δήλωσε: «Χρησιμοποιώ αρκετά εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης που σχετίζονται με τις φωτογραφίες που χρησιμοποιούμε στην εφημερίδα, όχι για να τις δημιουργήσω, αλλά για να τις κάνω λίγο καλύτερες..»

Οι φόβοι για το μέλλον του επαγγέλματος

Ωστόσο, δίπλα σε αυτά, υπάρχουν και ανησυχίες για την αξιοπιστία των εργαλείων, ζητήματα διαφάνειας και λογοδοσίας, φόβοι για το μέλλον του επαγγέλματος.

«Μπαίνουμε σε αχαρτογράφητα νερά που υπονομεύουν το έργο μας, την αξιοπιστία μας. Έτσι, νομίζω ότι εγείρονται πολλά ηθικά διλήμματα εκεί και όσον αφορά το έργο που επιτελούμε. Παραιτούμαστε λίγο από την ελευθερία που πρέπει να υπερασπίζεται η δημοσιογραφία και την ανάληψη ευθύνης. Πρέπει να το δούμε ως πλεονέκτημα, όχι ως αντικατάσταση…» μας είπε χαρακτηριστικά δημοσιογράφος από τοπικό μέσο της Κρήτης.

Επιπλέον, σε μεγάλο βαθμό, οι δημοσιογράφοι των τοπικών μέσων δεν γνωρίζουν πλήρως τις δυνατότητες της Τεχνητής Νοημοσύνης, ενώ υπάρχει μια διάσταση ανάμεσα στις ανάγκες τους και στη χρήση που τελικά κάνουν, συχνά επειδή δεν υπάρχει συνολική στρατηγική ή υποστήριξη από πλευράς του μέσου — αλλά η υιοθέτηση γίνεται από προσωπική πρωτοβουλία και ανάγκη.

«Η αλήθεια είναι, επειδή ασχολούμαι πολύ με την τεχνολογία και γενικά παρακολουθώ τις τεχνολογικές τάσεις, όταν ήρθε η συζήτηση για το ChatGPT, το δοκίμασα από περιέργεια και στη συνέχεια, φυσικά, όταν κατέληξα σε αυτό που θεώρησα ότι είναι σωστό για μένα, παρακολούθησα μερικά βίντεο στο YouTube με tutorials που με βοήθησαν να καταλάβω λίγο καλύτερα τι κάνει αυτή η πλατφόρμα.» ανέφερε χαρακτηριστικά δημοσιογράφος από τοπικό μέσο της Ξάνθης.

Απειλή ή ευκαιρία

«Έχω τον φόβο, που νομίζω ότι όλοι έχουμε, ότι τελικά δεν θα είμαστε απαραίτητοι. Τα κείμενά μας θα γράφονται από την Τεχνητή Νοημοσύνη. Η φωτογραφία θα ανεβαίνει από την Τεχνητή Νοημοσύνη. Η Τεχνητή Νοημοσύνη θα τα κάνει όλα για εμάς. Δεν φοβάμαι ότι θα χάσω τη δουλειά μου. Φοβάμαι ότι δεν θα είμαστε χρήσιμοι ως ανθρώπινα όντα, επειδή το μυαλό μας και οι ικανότητές μας θα αμβλυνθούν, αυτό είναι που με ανησυχεί» μας είπε χαρακτηριστικά δημοσιογράφος με εμπειρία 24 χρόνων.

Παρά τις ανησυχίες όμως, η συνολική στάση είναι θετική. Η Τεχνητή Νοημοσύνη αντιμετωπίζεται ως συμπληρωματικό εργαλείο και όχι ως απειλή. Μέσα από τη χρήση της ανοίγονται σημαντικές ευκαιρίες για περισσότερη έρευνα μέσα από την εξοικονόμηση

χρόνου από επαναλαμβανόμενες εργασίες, αλλά και από την ανακάλυψη μοτίβων, σχέσεων και τάσεων σε μεγάλες ποσότητες δεδομένων μέσω εξόρυξης δεδομένων (data mining). Άλλες χρήσεις αφορούν στη συλλογή δεδομένων από ιστοσελίδες ή άλλες πηγές στο διαδίκτυο, αλλά και την αυτόματη ανάλυση περιεχομένου με τη βοήθεια της επεξεργασίας φυσικής γλώσσας (NLP).

Η κυρία Ιωάννα Κωσταρέλλα είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ.

Η κυρία Ζωή Πάλλα είναι Υποψήφια Διδακτόρισσα στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ.