Την επιτάχυνση των διαδικασιών για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής Άμυνας αποφάσισαν οι ηγέτες των κρατών-μελών της ΕΕ, στη σύνοδο κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η οποία έλαβε χώρα την περασμένη Πέμπτη στις Βρυξέλλες, επικυρώνοντας ουσιαστικά τις κατευθύνσεις της Λευκής Βίβλου για την Άμυνα που παρουσίασε την Τετάρτη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Στο ζήτημα του μεταναστευτικού, το οποίο απασχόλησε επίσης τις διεργασίες της Συνόδου, οι ευρωπαίοι ηγέτες αποφάσισαν να στραφούν προς την ενίσχυση της φύλαξης των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ σε συνδυασμό με επιτάχυνση των ρυθμών επιστροφής των παράνομων μεταναστών που δεν δικαιούνται άσυλο και βρίσκονται σε ευρωπαϊκό έδαφος, όπως αναφέρεται στο κείμενο συμπερασμάτων που υιοθετήθηκε.

Συμπληρωματική στο ΝΑΤΟ και όχι απέναντι του η ευρωπαϊκή Άμυνα

Όσον αφορά τη συζήτηση που υπάρχει το τελευταίο διάστημα, σχετικά με τη σχέση μεταξύ της ενισχυμένης ευρωπαϊκής Άμυνας και του ΝΑΤΟ, το κείμενο των συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής είναι σαφές καθώς αναφέρει πως «μια ισχυρότερη και πιο ικανή Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας θα συμβάλει θετικά στην παγκόσμια και διατλαντική ασφάλεια και είναι συμπληρωματική του ΝΑΤΟ, το οποίο παραμένει, για τα κράτη που είναι μέλη του, το θεμέλιο της συλλογικής τους άμυνας».

Σημειώνεται επίσης από τους 27 ηγέτες ότι όλα τα ανωτέρω δεν θίγουν τον ειδικό χαρακτήρα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών μελών και λαμβάνονται υπόψη τα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας όλων των κρατών μελών, σύμφωνα με τις Συνθήκες.

Τέλος, οι Ευρωπαίοι ηγέτες καλούν την Επιτροπή και την Ύπατο Εκπρόσωπο να υποβάλλουν τακτικά έκθεση σχετικά με την πρόοδο που σημειώνεται στην εφαρμογή των εργασιών για την άμυνα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπως αναφέρεται, θα επανέλθει στο θέμα της άμυνας στην επόμενη συνεδρίασή του.

Τι ισχύει για την Τουρκία

Σχετικά με τη συμμετοχή της Τουρκίας στην κοινή ευρωπαϊκή Άμυνα, η οποία προκάλεσε ανησυχία το τελευταίο διάστημα στην Αθήνα, όλα δείχνουν πως μένει εκτός των αμυντικών επενδύσεων που θα γίνουν τα επόμενα χρόνια. η Τουρκία όπως και οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο δεν αποτελούν χώρες που μπορούν να έχουν πρόσβαση στα δάνεια της Ε.Ε. (150 δισ. ευρώ). Για την περίπτωση της Τουρκίας υπάρχει ειδική παράγραφος όπου υπογραμμίζεται ότι η χώρα είναι υποψήφια για ένταξη και «μακροχρόνιος εταίρος» της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Αμυνας.

«Η Ε.Ε. θα συνεχίσει να δεσμεύεται εποικοδομητικά για να αναπτύξει αμοιβαία επωφελή εταιρική σχέση σε όλους τους τομείς κοινού ενδιαφέροντος, με βάση την ίση δέσμευση από την πλευρά της Τουρκίας να προχωρήσει σε μια πορεία συνεργασίας σε όλα τα σημαντικά ζητήματα στην Ε.Ε., σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου 2024», αναφέρεται στη σχετική αποστροφή, στο κείμενο συμπερασμάτων. Υπενθυμίζεται ότι τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου 2024 περιλαμβάνουν την παραίνεση για επίλυση του Κυπριακού, αλλά και την ανάγκη για σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και την ανάγκη οι πιθανοί τρίτοι εταίροι της Ε.Ε. να είναι «ομονοούντες».

Η ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής

Βασικό χρηματοδοτικό «όπλο» για τα κράτη-μέλη αποτελεί η ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής στο πλαίσιο του νέου συμφώνου σταθερότητας, που θα επιτρέψει στα κράτη-μέλη να παρεκκλίνουν για τα επόμενα τέσσερα χρόνια από τους δημοσιονομικούς κανόνες, που σήμερα περιορίζουν τα επίπεδα ελλείμματος και χρέους στο 3% και στο 60% του ΑΕΠ αντιστοίχως.

Η Κομισιόν ελπίζει ότι τα κράτη-μέλη θα καταθέσουν αίτημα ενεργοποίησης της ρήτρας πριν από το τέλος Απριλίου, ανέφερε ανώτατος Ευρωπαίος αξιωματούχος, καθώς θα πρέπει να αξιολογηθούν τα αιτήματα, ώστε οι τελικές αποφάσεις να ληφθούν τον Ιούλιο.

Σημαντικό «εργαλείο» αποτελεί η έτερη επιλογή χρηματοδότησης, η συγκέντρωση χρημάτων έως και 150 δισ. ευρώ από την Κομισιόν μέσω των κεφαλαιαγορών, που στη συνέχεια θα δανείσει στα κράτη-μέλη. Η προθεσμία για την αίτηση δανείων είναι η 30ή Ιουνίου 2027, με πρόσβαση στα δάνεια έως το τέλος του 2030 και αποπληρωμή τα επόμενα 47 χρόνια.

Τρεις επίσης προτάσεις του σχεδίου «Επανεξοπλισμού της Ευρώπης» (ReArm Europe) που θα διευκολύνουν τις αμυντικές επενδύσεις τα επόμενα τέσσερα χρόνια περιλαμβάνουν την επέκταση της «εντολής» της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, τη δυνατότητα χρήσης των ταμείων συνοχής σε αμυντικά έργα και υποδομές, καθώς και την κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων.

Οι εξελίξεις στο ζήτημα της Ουκρανίας

Στο μεταξύ, συνεχίζονται οι διεργασίες γύρω από το Ουκρανικό, καθώς Ευρωπαίοι ηγέτες δίνουν νέο «ραντεβού» στο Παρίσι την επόμενη εβδομάδα, μετά τη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες, όπου διεφάνη μεταξύ άλλων η δυσκολία της ΕΕ να καταλήξει σε συμφωνία για το πακέτο των 5 δισ. ευρώ για την εξασφάλιση πυρομαχικών για την Ουκρανία.

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσε, χθες, ότι θα φιλοξενήσει στο Παρίσι την επόμενη Πέμπτη, μία συνάντηση Ευρωπαίων ηγετών, στην οποία θα συμμετέχει και ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελέκνσκι, προκειμένου να συζητηθούν τρόποι για να βοηθηθεί η Ουκρανία.

Όπως σημείωσε συγκεκριμένα ο Μακρόν, στόχος του είναι να τεθούν στο τραπέζι τρόποι για να επιταχυνθεί άμεση στρατιωτική στήριξη στην Ουκρανία, πώς να καταστεί εφικτή η εργασία για μια πιθανή κατάπαυση του πυρός και να καταρτιστούν σχέδια για τη ενίσχυση του ουκρανικού στρατού και πιθανώς η ανάπτυξη στρατευμάτων στην περιοχή.

Σκληρότερη στάση στο μεταναστευτικό

Τέλος, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στάθηκε στην αποφασιστικότητα της ΕΕ να ενισχύσει την ασφάλεια στα εξωτερικά της σύνορα και να διασφαλίσει τον αποτελεσματικό έλεγχό τους, σύμφωνα με το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο και καλεί τους συννομοθέτες να σημειώσουν πρόοδο, κατά προτεραιότητα, στους φακέλους με μεταναστευτική διάσταση. Ειδικότερα, καλεί τους συννομοθέτες να εξετάσουν ταχέως την πρόσφατη πρόταση της Επιτροπής σχετικά με τις επιστροφές.

Σχολιάζοντας το κείμενο συμπερασμάτων, ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, αφού υπενθύμισε ότι η Ελλάδα από το 2020 υιοθετεί «μία σκληρή αλλά δίκαιη πολιτική, η οποία προτάσσει τη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων», τόνισε πως «τώρα αποτελεί ουσιαστικά κοινό τόπο ότι δεν μπορούμε να έχουμε μία συνεκτική μεταναστευτική πολιτική χωρίς αποτελεσματική φύλαξη των εξωτερικών συνόρων και χωρίς να περιορίζουμε τις ροές όσων εισέρχονται παράνομα στην Ευρωπαϊκή Ένωση».