Τη μία στιγμή ανεβαίνεις τα σκαλιά του θεάτρου Γκλόρια και λίγο αργότερα βρίσκεσαι στα βάθη της ρωσικής επικράτειας, σε μια ξεχασμένη και πλήρως διαφθαρμένη ρωσική επαρχία, εκεί όπου διαδραματίζεται ο ελαφρά πειραγμένος και εύστοχα επικαιροποιημένος «Ο Επιθεωρητής» του Νικολάι Γκόγκολ, σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα.
Οι Θοδωρής Σκυφτούλης και Στέλιος Μάινας βρίσκονται στους δύο πρωταγωνιστικούς ρόλους, ο πρώτος υποδύεται τον απατεώνα φτωχοδιαβόλο που εν αγνοία του φέρνει τα πάνω κάτω στον διεφθαρμένο κρατικό μηχανισμό παριστάνοντας τον επιθεωρητή από τη Μόσχα του Πούτιν, και ο δεύτερος αποτελεί την προσωποποίηση της κρατικής διαφθοράς μέσα από τον χαρακτήρα του επάρχου.
Οι δύο ηθοποιοί μιλούν στο ΒΗΜΑ για τη διαχρονικότητα των κλασικών έργων, τους αναλλοίωτους ανά την ιστορία μηχανισμούς εξουσίας που αναπτύσσονται μέσα στις κοινωνίες, αλλά και το χαρακτήρα των αναπόφευκτών συγκρούσεων που αναμένεται να βιώσει η ανθρωπότητα.
Φωτό: Σίσσυ Μόρφη
Είναι η πρώτη φορά που παίζετε τον «Επιθεωρητή». Τι ήταν αυτό που σας κέρδισε στο έργο του Γκόγκολ;
Θοδωρής Σκυφτούλης: Είναι η πρώτη φορά που παίζει οποιοδήποτε έργο του Γκόγκολ. Με γοήτευσε η γραφή του. Συνδυάζει το σκοτάδι με το χιούμορ χωρίς να μένει στα προφανή και την επιφάνεια των πραγμάτων. Είναι ένας κόσμος απολαυστικός. Το δε συγκεκριμένο έργο είναι πολύ σύγχρονο, ενώ και η διασκευή που έκανε ο Κακλέας το φέρνει ακόμα πιο κοντά στο σήμερα. Είναι μια παράσταση που την απολαμβάνουμε κάθε βράδυ.
Στέλιος Μάινας: Η διαχρονικότητα ενός κλασικού έργου αποτελεί ένα πολύ σημαντικό κίνητρο για έναν ηθοποιό διότι αναμετράται με ένα κείμενο με το οποίο έχουν αναμετρηθεί κι άλλοι παλιότερα και, φυσικά, θα υπάρξουν κι άλλοι που θα αναμετρηθούν μαζί του στο μέλλον. Από εκεί και πέρα, στο θέατρο δεν υπάρχουν τα έργα μόνα τους. Τα πάντα εξαρτώνται από τους συνεργάτες, με ποιους θα το κάνεις. Και εδώ είμαστε μια πολύ δυνατή ομάδα.
Ένα από τα ενδιαφέροντα στοιχεία του επιθεωρητή είναι ότι όλοι οι βασικοί χαρακτήρες είναι νοσηροί, δεν μπορείς να ταυτιστείς μαζί τους. Τι σημαίνει αυτό για έναν ηθοποιό;
ΘΣ: Οι χαρακτήρες αυτοί κρύβουν «διαμάντια» για ένα ηθοποιό, διότι όχι μόνο διαθέτουν μια σπάνια δυναμική αλλά του προσφέρουν πολύ ευρύτερες δυνατότητες συγκριτικά με ένα «καλό» ήρωα. Τέτοιοι ρόλοι προσφέρουν τα κλειδιά για ανοίξουν πολλές θεματικές και να στήσεις μια κωμωδία από την ανάποδη, μια διαβολική κωμωδία, όπως έχουμε ονομάσει τη δική μας παράσταση.
Ο «Επιθεωρητής» τι έχει να πει το 2025;
ΘΣ: Η πιο εξόφθαλμη σύνδεση με το σήμερα είναι με τα Τέμπη και αυτόν τον κρατικό μηχανισμό που εδώ και δύο χρόνια μπαζώνει και κουκουλώνει την αλήθεια. Μπορεί η παράσταση να τοποθετείται σε ένα συγκεκριμένο χωροχρόνο, όμως δεν είναι μια αντιρωσικη παράσταση -είναι μια αντιεξουσιαστική παράσταση.
ΣΜ: Η ανθρώπινη υπόσταση είναι μία και όταν αποκτά εξουσία είναι έκθετη σε «σειρήνες». Οι ήρωες του Επιθεωρητή διαθέτουν εξουσία, χρηματίζονται, διαφθείρονται και νιώθουν υπεράνω κάθε ελέγχου. Τηρουμένων των αναλογιών, σήμερα δεν έχουν αλλάξει πολύ τα πράγματα και γι’ αυτό έχουμε επικαιροποιήσει την παράσταση τοποθετώντας την στο σήμερα. Μελετάμε την εγγενή διαφθορά που υπάρχει στον πυρήνα της εξουσίας. Και, φυσικά, αυτή η παθογένεια δεν είναι σύμπτωμα μόνο της κρατικής εξουσίας, αλλά κάθε μορφής εξουσίας σε οποιοδήποτε επίπεδο (πολιτικό, επαγγελματικό, διαπροσωπικό) κι αν εμφανίζεται.
«Επειδή ακριβώς είναι τέτοια η εποχή που ζούμε, οφείλουμε να μην βολευόμαστε με το «να κάνουμε απλώς τη δουλειά μας»» – Θοδωρής Σκυφτούλης
Και ήταν αυτή η εξουσία που κατασπάραξε τον Γκόγκολ όταν έγραψε αυτό το έργο…
ΣΜ: Ναι, και ήταν μόλις 25 ετών! Ο Γκόγκολ το έγραψε με τη νεανική του ορμή και οργή, αλλά δεν είχε συναίσθηση των όσων θα προκαλούσε στον ίδιο του τον εαυτό. Το θέατρο, βλέπετε, διαχρονικά πληρώνει όσα λέει.
Ο δικός σας «Επιθεωρητής» είναι πάντως πιο ωμός και κυνικός σε σχέση με το πρωτότυπο κείμενο. Είναι και αυτό ένα σχόλιο για τη σημερινή εποχή;
ΘΣ: Μα δεν είναι πιο κυνική και ωμή η εποχή μας; Η παράσταση μας είναι αληθινή, δεν θεωρώ ότι υπερβάλλει σε όσα αποτυπώνει. Όταν λοιπόν ζούμε σε μια κοινωνία γεμάτη βία και θυμό, θα κοροϊδεύαμε τους εαυτούς μας αν αυτό δεν το αποτυπώναμε πάνω στη σκηνή. Προσωπικά δεν έβρισκα νόημα να παίζω θέατρο αν δεν αφουγκραζόμουν την εποχή που ζω. Ζούμε σε μια κοινωνία που σκοτώνει σε live μετάδοση, αυτοκτονεί σε live μετάδοση. Παρατηρούμε δηλαδή στις ζωές μας πράγματα που είναι πολύ πιο ωμά και σκληρά από όσα διαδραματίζονται επί σκηνής.
Φωτό: Σίσσυ Μόρφη
ΣΜ: Αυτά που συμβαίνουν στη σκηνή είναι σχεδόν αστεία μπροστά στην επικαιρότητα. Υπάρχει μεγαλύτερη ωμότητα από το να βλέπεις τον Πρόεδρο των ΗΠΑ να λέει ότι θα μετατρέψει τη Γάζα σε «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής»; Αυτό δεν θα μπορούσε να συλλάβει, πόσο μάλλον να το γράψει, ούτε ο Γκόγκολ – θα το θεωρούσε υπερβολή. Αυτό, λοιπόν, που ζει η ανθρωπότητα τώρα είναι πέρα από την κωμωδία -είναι τραγέλαφος. Βρισκόμαστε σε ένα πολύ επικίνδυνο σημείο της ανθρωπότητας.
«Ξέρετε, δεν θα σώσει το θέατρο την ανθρωπότητα -είναι αποδεδειγμένο αυτό» -Στέλιος Μάινας
ΘΣ: Επειδή ακριβώς είναι τέτοια η εποχή που ζούμε, οφείλουμε να μην βολευόμαστε με το «να κάνουμε απλώς τη δουλειά μας». Όταν ανεβαίνουμε πάνω στη σκηνή, φέρουμε τον κόσμο μας, τα πιστεύω μας.
Πόσο εύκολο είναι να διολισθήσεις σε μια ηθικολογία;
ΘΣ: Αυτό είναι το στοίχημα μας, να μιλάμε πολιτικά χωρίς να ηθικολογούμε. Για τον λόγο αυτό αποφεύγουμε την όποια εξιδανίκευση, ενώ και ο ήρωας που υποδύομαι, αυτός που ξεσκεπάζει όλη τη σαπίλα του κρατικού μηχανισμού, το κάνει εν αγνοία και όχι ακολουθώντας κάποια ατζέντα.
Υπάρχει ο κίνδυνος η ίδια η παράσταση να λειτουργήσει καθησυχαστικά στο σύνολό της; Λέτε στον κόσμο «Ξεθυμάνετε εδώ, σε αυτό που σας δείχνουμε και πηγαίντε για ύπνο μετά»;
ΣΜ: Ξέρετε, δεν θα σώσει το θέατρο την ανθρωπότητα -είναι αποδεδειγμένο αυτό. Από τη φύση του φέρει έναν «δονκιχωτισμό» και αυτό είναι το ωραίο, αλλά δεν θα κάνει την επανάσταση το θέατρο, ο κόσμος θα την κάνει.
ΘΣ: Αυτό, την αίσθηση ότι καθησυχάζουμε το κοινό, το ένιωσα πολύ έντονα όταν συμμετείχα στον «Τυχαίο θάνατο ενός Αναρχικού» και ήταν ένας λόγος που δεν συνέχισα. Όταν ξεκινάω τις πρόβες για μια παράσταση το κάνω πιστεύοντας ότι θα αλλάξει ο κόσμος μέσα από αυτή -κι ας μην συμβαίνει ποτέ αυτό. Είναι σημαντικό όμως για μένα να αισθάνομαι ότι δημιουργώ μια ρωγμή και ότι έστω και ένας θεατής μπορεί να σκεφτεί κάτι λίγο διαφορετικό.
Φωτό: Σίσσυ Μόρφη
Άρα με τον «Επιθεωρητή» νιώθετε ότι κάνετε αυτή τη ρωγμή;
ΘΣ: Ναι, πριν μερικές εβδομάδες, μετά το τέλος της πρώτης σκηνής έπεσε το ρεύμα. Μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό και βλέποντας ότι οι θεατές δεν είχαν σηκωθεί από τη θέση τους, απευθυνθήκαμε στο κοινό και τους είπαμε ότι αν επιθυμούσαν να συνεχιστεί η παράσταση το μόνο που είχαν να κάνουν ήταν να ρίξουν το φως των κινητών τους στη σκηνή. Το έκαναν και συνεχίσαμε αυτοσχεδιάζοντας πάνω στο κείμενο. Αυτό ναι, ήταν μια ρωγμή.
Τι πιστεύετε ότι πήγε λάθος και ο γεμάτος διαφθορά κόσμος του «Επιθεωρητή» δεν μας σοκάρει;
ΘΣ: Τώρα ίσως ακουστώ γραφικός αλλά ο καπιταλισμός ευθύνεται. Είναι τρομερό ότι μπορούμε να κάνουμε τα πάντα χωρίς να κουνηθούμε από το κρεβάτι ή τον καναπέ μας. Αυτό έχει δημιουργήσει μια νέα συνθήκη για το σώμα και το μυαλό μας. Προσωπικά, θεωρώ ότι όλα εκκινούν από το σώμα, δηλαδή από τη δράση. Σήμερα έχει επικρατήσει η αδρανοποίηση του σώματος, με αποτέλεσμα να είμαστε εγκλωβισμένοι και το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι να πούμε «τα κατάφερα εγώ». Αυτός ο ακραίος καπιταλισμός έχει δημιουργήσει όχι μόνο στο μυαλό αλλά και στο σώμα μια στάση παραίτησης.
ΣΜ: Δεν ξέρω αν είμαι απαισιόδοξος, αλλά βλέπω να έρχεται η εποχή των μεγάλων συγκρούσεων. Η ανθρωπότητα δεν ευημερεί, η Ευρώπη δεν ευημερεί. Οδηγούμαστε σε μια συγκρουσιακή κατάσταση.
Φωτό: Σίσσυ Μόρφη
Είναι όμως απαραίτητες οι συγκρούσεις για την εξέλιξη της Ιστορίας…
ΣΜ: Ναι, αλλά αυτό που εμένα με τρομάζει είναι ότι πλέον αυτό που θεωρούσαμε απίθανο μέχρι πριν από δύο χρόνια, τώρα το θεωρούμε ως υπαρκτό ενδεχόμενο.
ΘΣ: Κατά τη γνώμη μου, θα πρέπει να είμαστε ανοιχτοί στις συγκρούσεις σε όλα τα επίπεδα. Μαθαίνουμε να φοβόμαστε τις συγκρούσεις επειδή τις βλέπουμε ως «τσακωμούς» και όχι ως ως αυτό που πραγματικά είναι, δηλαδή ως διεκδικήσεις.
INFO: «Ο Επιθεωρητής» του Νικολάι Γκόγκολ στο Θέατρο Γκλόρια (Ιπποκράτους 7) από Πέμπτη-Κυριακή.
Αγοράστε εισιτήρια για όλες τις κορυφαίες εκδηλώσεις στο inTickets.gr.
