Γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης στις 21 Μαρτίου διαβάζοντας ποίηση για παιδιά, αλλά και γνωρίζοντας τους ποιητές μας στα παιδιά. Με ποιο τρόπο η ποίηση είναι ελκυστική στους μικρούς αναγνώστες υπό την παντοκρατορία της Artificial Intelligence και της εικόνας; Πώς αποκτά φτερά η παιδική φαντασία μέσα από τους στίχους και με ποιους τρόπους ενθαρρύνονται οι ενήλικες του αύριο να μπουν στον κόσμο των μεγάλων μας ποιητών; Σημαντική η συμβολή της ποίησης στη γνωστική εξέλιξη ενός παιδιού, όμως πώς καρποφορεί ο έμμετρος διάλογος των συγγραφέων με τα παιδιά;

«Δεν υπάρχει τέχνη χωρίς ποίηση…» είναι η περίφημη φράση του Ντελακρουά που αποκτά νέα διάσταση στο νέο ψηφιακό σύμπαν που μας κατακλύζει. Σεφέρης, Καβάφης, Δημουλά, Καρούζος, Σικελιανός – πριν γίνουν hashtags στις πλατφόρμες, ας τους γνωρίσουν οι νέες γενιές.

Σήμερα ανοίγουμε τον διάλογο με «πολυμεσικό τρόπο» ανάμεσα σε ποιητές που εξάπτουν την παιδική φαντασία και συγγραφείς που συστήνουν στα παιδιά τις προσωπικότητες και το έργο των σημαντικότερων ελλήνων ποιητών.

Φωτεινή Κωστάκου – «Άγγελος Σικελιανός, ο ονειροπόλος»

Ω μάνα μου, εφταπάρθενη
βαθιά αγκαλιά
που ως ουρανός ανοίγει!
Ανοίγει, ανοίγει —
μα από πού μπορεί η καρδιά να φύγει;

Πάντα θα ’ρτω να χαϊδευτώ
στα γόνατά σου από τ’ αχνό της ευλογίας το χέρι·
να πω το λόγο τον παλιό:
«Μάνα, φωτιά με βύζαξες
κι είναι η καρδιά μου αστέρι;»

Το παραπάνω απόσπασμα είναι από το ποίημα του Άγγελου Σικελιανού «Αλαφροΐσκιωτος» (1909), που αποτελεί την πρώτη επίσημη εμφάνιση του στα νεοελληνικά γράμματα. Σε αυτό ο ποιητής μιλάει από καρδιάς, υμνεί τη φύση της ιδιαίτερης πατρίδας του, της Λευκάδας, ενώ αναγνωρίζει τη συμβολή της μητέρας του στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του. Την επιλογή του αποσπάσματος έκανε η εκπαιδευτικός και μελετήτρια του έργου του Σικελιανού, Φωτεινή Κωστάκου, για την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης.

Η απουσία από τη βιβλιογραφία μιας βιογραφίας του Άγγελου Σικελιανού που να απευθύνεται σε παιδιά, ώθησε την εκπαιδευτικό στην υλοποίηση του βιβλίου «Άγγελος Σικελιανός – Ένας ονειροπόλος ποιητής» (Ελληνοεκδοτική, 2022) σε συνεργασία με την Δέσποινα Πικοπούλου, συνάδελφό της στο Μουσείο Σικελιανού στη Λευκάδα. Το βιβλίο διαθέτει ζωηρή εικονογράφηση από τη Μαρία Μανουρά και δωρεάν αφήγηση με QR Code.

«Θεώρησα ότι η έντονη φαντασία στο έργο του Σικελιανού και η σχέση του με τη φύση, την οποία τα παιδιά αγαπούν ούτως ή άλλως, αποτελούν εύφορα στοιχεία για ένα βιβλίο. Έτσι αποφάσισα να δοκιμάσω κάτι απλό που να απευθύνεται στο ευρύ κοινό ώστε τα παιδιά να μπορέσουν να κατανοήσουν το σημαντικό συγγραφικό έργο του, και την πολυάσχολη δραστηριότητά του όσον αφορά τις Δελφικές Γιορτές και όχι μόνον, μικροί και μεγάλοι που δεν τον γνωρίζουν», λέει η κ.Κωστάκου, Διδάκτωρ Νέας Ελληνικής Φιλολογίας.

Φωτεινή Κωστάκου

Στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης όσο δύσκολο στοίχημα κι αν φαντάζει η ένταξη της τέχνης της ποίησης στην πνευματική ανάπτυξη των παιδιών, δεν είναι.  «Αξιοποιώντας τα νέα τεχνολογικά δεδομένα των οπτικοακουστικών μέσων, όπως κάναμε κι εμείς, καθώς το βιβλίο υλοποιήθηκε στο πλαίσιο ενός ευρύτερου προγράμματος του Υπουργείου Πολιτισμού, μαζί με τις ψηφιακές εφαρμογές και το πληροφοριακό υλικό που ενδείκνυνται για σχολεία, άνετα μπορεί κάποιος να εισέλθει στον κόσμο της ποίησης. Με αυτό τον τρόπο και αρκετή δουλειά έχω προσεγγίσει τους μαθητές μου και αρκετοί έχουν αγαπήσει το έργο του Σικελιανού κι έχουν συμμετάσχει σε δράσεις για τον ποιητή», εξηγεί η εκπαιδευτικός στο ΒΗΜΑ.

«Το βιβλίο «ταξιδεύει» τον αναγνώστη ακολουθώντας τις περιπλανήσεις του Άγγελου τόσο στον χώρο όσο και στον χρόνο της πατρίδας του».

«Γραμμένο σε γλώσσα απλή αλλά και ποιητική, που συχνά ενσωματώνει και στίχους του λυρικού ήρωά του, με εικονογράφηση πλούσια σε χρώμα και ευρηματική σε σχέδιο, το βιβλίο «ταξιδεύει» τον αναγνώστη ακολουθώντας τις περιπλανήσεις του Άγγελου τόσο στον χώρο όσο και στον χρόνο της πατρίδας του», διαβάζουμε χαρακτηριστικά στην περιγραφή του οπισθόφυλλου (Αθηνά Βογιατζόγλου, Καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων). Με την κατάλληλη δραματουργική επεξεργασία, η βιογραφία του ονειροπόλου Άγγελου Σικελιανού, ο οποίος συνομιλεί στις σελίδες του βιβλίου με ένα δελφίνι, θα παρουσιαστεί σύντομα και ως όπερα για παιδιά. Ο μαγικός κόσμος της ποίησης θα πάρει σάρκα και οστά πάνω σε μια εκπαιδευτική πρόταση που υποστηρίζει, όπως σημειώνει η Φωτεινή Κωστάκου, την ολιστική προσέγγιση και ένταξη της ποίησης στο μαθησιακό περιβάλλον των παιδιών-μαθητών.

Νίκος Μαθιουδάκης – Ποιητικές προκλήσεις με Καρούζο, Δημουλά, Σεφέρη, Καβάφη

«Μίλα. / Πες “αστέρι”, που σβήνει. / Δεν λιγοστεύει η σιωπή με μια λέξη» (Η περιφραστική πέτρα) Κική Δημουλά

«Φώναξε τα παιδιά να μαζέψουν τη στάχτη / και να τη σπείρουν. / Ό,τι πέρασε πέρασε σωστά» (Θερινό Ηλιοστάσι ΙΔ΄) Γιώργος Σεφέρης

Τα παραπάνω αποσπάσματα από τα ποιήματα των Κικής Δημουλά και Γιώργου Σεφέρη αφιερώνονται από τον συγγραφέα Νίκο Μαθιουδάκη στην ελεύθερη έκφραση των παιδιών, που κυοφορούν την ελπίδα μιας νέας αρχής τούτου του κόσμου….

Βάλτε, λοιπόν, hashtags, εικόνες και βίντεο και γράψτε στίχους στα social media της Δημουλά και του Σεφέρη! Η προϋπόθεση είναι να τους γνωρίζετε (σχετικά) καλά. Τι πιο επίκαιρο από ένα ποιητικό meme που θα κοινοποιηθεί σε κάθε ψηφιακή πλατφόρμα;

Ο Νίκος Μαθιουδάκης, υφογλωσσολόγος που ασχολείται με θέματα γλώσσας και λογοτεχνίας, συνυπογράφει με τον Μάνο Μπονάνο (κείμενα) και την Αγγελική Μπόζου (εικονογράφηση), τη σειρά «Το όνομά μου είναι…» (Εκδόσεις Ίκαρος), μέσα από την οποία συστήνονται τέσσερις νεοέλληνες ποιητές σε παιδιά: ο Νίκος Καρούζος, η Κική Δημουλά, ο Γιώργος Σεφέρης και ο Κ. Π. Καβάφης.

Το πρώτο ερώτημα που ζητάμε από τον Νίκο Μαθιουδάκη να μας απαντήσει είναι γιατί αποφασίζει κανείς να συστήσει Έλληνες ποιητές σε παιδιά και εφήβους, πώς προχωρά στην επιλογή των ονομάτων των ποιητών και τι έχει να προσδώσει η σειρά αυτή στην εκπαιδευτική πορεία των παιδιών-μαθητών;

«Ένα εγχείρημα, όπως η δημιουργία μιας σειράς για τη γνωριμία της ποίησης σε παιδιά, φαντάζει στην εποχή μας κάπως «περίεργο» (χρησιμοποιώ αυτή τη λέξη ενώ θα ταίριαζαν και άλλες ακόμα πιο σκληρές). Όμως, στο μυαλό μας (του Μάνου και εμένα) όταν σχεδιάζαμε τα πρώτα βιβλία της σειράς μας, ήταν πως θα θέλαμε να μιλήσουμε στα παιδιά για την ποίηση με λόγια απλά… και με εικόνες μοναδικής αισθητικής. Γιατί η ποίηση είναι σαν ένα παιχνίδι… παιχνίδι με τις λέξεις και τις εικόνες που πλάθει η σκέψη μας… Παίζοντας μπορείς να ταξιδέψεις σε έναν κόσμο φανταστικό, αλλιώτικο αλλά γοητευτικό.», λέει στο ΒΗΜΑ ο συγγραφέας.

«Ο Καβάφης μας, ο Σεφέρης μας, η Δημουλά μας και ο Καρούζος μας ευελπιστούμε να αποτελέσει την αρχή μιας νέας γνωριμίας των παιδιών με τους/τις ποιητές/τριές μας, καλλιεργώντας μέσα από την ποίηση τους την κριτική σκέψη και τη συναισθηματική νοημοσύνη».

Η επιλογή των ποιητών/τριών είναι μια ενδιαφέρουσα διαδικασία, γεμάτη προκλήσεις, καθώς από τη μία πλευρά οι δημιουργοί της σειράς θέλουν να προτείνουν σημαντικές φωνές της νεοελληνικής ποίησης αλλά από την άλλη πλευρά, επιθυμούν να γράψουν και για ποιητές/τριες που αγαπούν, «με την ελπίδα να αγαπηθούν από το αναγνωστικό κοινό – τα παιδιά και τους νέους, τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς», όπως μας λέει ο κ. Μαθιουδάκης. Η σειρά συνεχίζεται σε συνεννόηση με τις εκδόσεις Ίκαρος και με άλλους/ες ποιητές/τριες που ανήκουν στο δυναμικό των εκδόσεών του.

Νίκος Μαθιουδάκης

Δημιουργικότητα, φαντασία, κριτική σκέψη – ιδού οι συνιστώσες της ποίησης. Σχολιάζει σχετικά ο συγγραφέας: «H μεγαλύτερη πρόκληση για μας είναι μέσα από τη σειρά μας «Το όνομά μου είναι…» να δοθεί αφορμή για συζήτηση περί ποίησης: ανάμεσα στους δασκάλους/ες και τους/τις μαθητές/τριες μέσα στην τάξη, ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά τους στο σπίτι. Έτσι, ο Καβάφης μας, ο Σεφέρης μας, η Δημουλά μας και ο Καρούζος μας ευελπιστούμε να αποτελέσει την αρχή μιας νέας γνωριμίας των παιδιών με τους/τις ποιητές/τριές μας, καλλιεργώντας μέσα από την ποίηση τους την κριτική σκέψη και τη συναισθηματική νοημοσύνη, τη φαντασία και τη δημιουργικότητα, έννοιες σημαίνουσες ειδικότερα στην ψηφιακή εποχή».

Τα βιβλία της σειράς μπορούν να θεωρηθούν ιδιοτυπικές βιογραφικές προσεγγίσεις, καταργώντας την κλασική αποτύπωση μιας βιογραφίας. Ο αναγνώστης μπορεί να διαβάσει το βιβλίο, όπως θέλει: η κάθε πληροφορία περιορίζεται αποκλειστικά και μόνο σε ένα δισέλιδο του βιβλίου με τη μορφή οπτικής ενότητας κατά το άνοιγμα του βιβλίου. Επομένως, κάθε αναγνώστης μπορεί να διαβάσει το βιβλίο γραμμικά και παραδοσιακά, ακολουθώντας τη δομή του, ή τυχαία και παιχνιδιάρικα, ακολουθώντας το δικό του ένστικτο, ανοίγοντας το βιβλίο σε όποιο δισέλιδο θέλει, αποκαλύπτοντας κάθε φορά μια νέα πληροφορία.

Και όπως επιμένει ο Νίκος Μαθιουδάκης, παρά την σημερινή κυριαρχία της εικόνας και της ταχύτητας των ψηφιακών μέσων, η ποίηση προσφέρει μια διαφορετική μορφή έκφρασης και επικοινωνίας, που ενθαρρύνει την ενσυναίσθηση. Στην εποχή της A.I. και των social media, μπορεί να αποτελέσει ένα ιδιαίτερο «εργαλείο», προκειμένου να ενισχυθεί δημιουργικότητα, η φαντασία και η συναισθηματική ευαισθησία των παιδιών.

Πώς όμως πείθουμε τα παιδιά να αγαπήσουν την ποίηση; Εδώ χρειάζεται λίγη παραπάνω ενέργεια για ποιητικά challenges…

Εξηγεί ο συγγραφέας: «Μα φέρνοντας την ποίηση στα μέτρα τους: συνδέοντας την ποίηση με την καθημερινότητά τους με τα ενδιαφέροντα και τις εμπειρίες των παιδιών· αξιοποιώντας την τεχνολογία με διάφορες ψηφιακές εφαρμογές, διαδραστικά παιχνίδια ή ακόμα και δημιουργώντας ποιήματα με τη βοήθεια της Τεχνητής Νοημοσύνης με σκοπό να κεντρίσουμε το ενδιαφέρον των παιδιών και να τα εισαγάγουμε στον κόσμο της ποίησης· παροτρύνοντας τα παιδιά να γράφουν τα δικά τους ποιήματα με απλές και διασκεδαστικές τεχνικές – σαν να είναι παιχνίδι με λέξεις και εικόνες· οπτικοποιώντας την ποίηση, με τη χρήση εικόνων, βίντεο ή ακόμα και κινούμενων σχεδίων για να συνοδεύσουν ποιήματα με στόχο να γίνει η ποίηση πιο ελκυστική για τα παιδιά· ενθαρρύνοντας τα παιδιά να μοιράζονται τα αγαπημένα τους ποιήματα ή τις δικές τους δημιουργίες στα social media, και μάλιστα με hashtags για να προκαλέσουν ποιητικά challenges.»

Κυριάκος Χαραλαμπίδης: «Δεν υπάρχουν δελτία εισόδου στην ποίηση»

ΠΕΤΑΕΙ, ΠΕΤΑΕΙ

Αν δεν πετάει ο γάιδαρος, μηδέ πετάν οι αγγέλοι.

Χωρίς φτερά, σκεφτείτε το, θα θύμιζαν αγέλη.

Μακάρι  να ’μουν γάιδαρος, να ’ξερα να πετούσα.

Βλέπω να κάνει πράγματα που εγώ δεν θα μπορούσα.

Παρέα με τους αετούς και με τους Αρχαγγέλους

να ’μουν κι εγώ μια πένα του στην εγγραφή μου ως μέλους.

Δεν ήρθα ωστόσο κατά δω να με παραμυθιάζω.

Το παραμύθι τέλειωσε, το γάιδαρο θαυμάζω.

Δείχνει το δρόμο να πετά η φαντασία κι η τόλμη,

που τα φτερά τους κυβερνάν χίλιες χιλιάδες κόσμοι.

(Από την ποιητική συλλογή του Κυριάκου Χαραλαμπίδη «Με τις λέξεις αγκαλιά»)

Ο διακεκριμένος Κύπριος ποιητής, δοκιμιογράφος και μεταφραστής Κυριάκος Χαραλαμπίδης (επίτιμος διδάκτορας των Πανεπιστημίων Αθηνών, Αιγαίου και Κύπρου), γράφει ποίηση για παιδιά με έντονο το υπερρεαλιστικό στοιχείο. Η τελευταία του συλλογή «Με τις λέξεις αγκαλιά» (εκδόσεις Καλειδοσκόπιο) σε εικονογράφηση της Κατερίνας Χαδούλου, ασχολείται με το περιβάλλον, τα ζώα. Οι στίχοι μπολιάζονται με χιούμορ και ρεαλισμό.

Όπως μας λέει ο ίδιος για την επιλογή του συγκεκριμένου ποιήματος για την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης: «Η Ποίηση οφείλει να επικαλύπτει και ουσιαστικά να γεμίζει ολόκληρο τον χρόνο. Η Ποίηση είναι ο αδιάλειπτος ευφρόσυνος εορτασμός της ζωής και του νοήματός της. Στον ποιητικό λόγο οι λέξεις γίνονται πράγματα, ο λόγος δηλαδή γίνεται σάρκα ζωντανή και αναστάσιμη. Τα πράγματα στην Ποίηση υλοποιούν τις ιδέες που παύουν πια να είναι αφηρημένα σχήματα. Η Ποίηση είναι μια πραγματικότητα, αυτό θέλω να πω, που νομοθετεί και στηρίζει τη ζωή και τον κόσμο.

Επιλέγω  για λόγους ευνόητους για τα παιδιά, και  για όλη την κλίμακα των αγγέλων, το ποίημα  «Πετάει, πετάει», από την ποιητική συλλογή μου «Με τις λέξεις αγκαλιά». Όπως εξηγώ και στο βιβλίο, «ένας  γάιδαρος που πετάει στον ουρανό μπορεί να θυμίζει τον Πήγασο, αλλά εγώ θα ήθελα ο γάιδαρος αυτός να μιμείται τους αγγέλους. Γι’ αυτό και λέω, «αν δεν πετάει ο γάιδαρος  μηδέ πετάν οι αγγέλοι». Δηλαδή προϋπόθεση για να πετάξει ο γάιδαρος είναι να πετάν οι άγγελοι. Ακριβέστερα, η προϋπόθεση για να πετάξουν οι άγγελοι είναι να πετάει ο γάιδαρος».

Κυριάκος Χαραλαμπίδης @Ρήσος Χαρίσης – Rissos Harissis

Η ενασχόληση με την ποίηση σε παιδιά ήταν ζήτημα ωρίμανσης για τον κ. Χαραλαμπίδη και ουδέποτε ένα υποδεέστερο έργο από εκείνο που απαιτείται στη γραφή της ποίησης για τους ενήλικους αναγνώστες του.

«Στην πρώτη ποιητική συλλογή μου θέλησα να πάρω από την αρχή εκείνο το παιδί που είχα μέσα μου. Ήταν άλλωστε τα πρώτα βήματά μου στην παιδική λογοτεχνία», σχολιάζει ο ίδιος. Και συμπληρώνει σχετικά: «Γνωρίζοντας μάλιστα ότι παλαιότερα τα παιδιά, στη δικιά μου παιδική ηλικία,  ξεκινούσαν με το «φεγγαράκι μου λαμπρό» και άλλα τέτοια ποιήματα, συνειδητοποιούσα πως η ποίηση είναι στο DNA τους και τα τρέφει, καθώς ταιριάζει απόλυτα και είναι αναγκαία στα μικρά παιδιά. Για τούτο φρόντισα να τα μιμηθώ, δημιουργώντας το δικό μου παιδί πλάι στο δικό τους, συμπορευόμενος δηλαδή με τη δικιά τους φύση. Δεν ήταν δύσκολο  για μένα αυτό, εφόσον αφέθηκα στη φρέσκια ματιά και την ευφροσύνη της αθωότητας. Ενδέχεται να το έπραξα και εις πείσμα όσων νομίζουν ότι η ποίηση για παιδιά πρέπει να είναι απλοϊκή. Αλλά εμένα με κινούσε το απλό, όχι το απλοϊκό».

«Δεν υπάρχουν δελτία εισόδου στην Ποίηση, όποια και αν είναι αυτή. Πόσο μάλλον που με πεισμώνει ο ρατσιστικός διαχωρισμός σε ποίηση για μικρούς και μεγάλους».

Στη δεύτερη ποιητική του συλλογή για παιδιά, ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης μεταπήδησε κατηγορία. «Ωριμάζοντας ακόμα παιδικότερα, θέλησα να σοβαρευτώ λιγάκι», σημειώνει ο ίδιος. Όπως χαρακτηριστικά προσθέτει ο συγγραφέας, πεισμώνει από τον ρατσιστικό διαχωρισμό της ποίησης σε «παιδική» και «ενήλικη»: «Οφείλω να σας πω ότι δεν θεωρώ υποδεέστερη την παιδική μου ποίηση από την άλλη που γράφω για τους μεγάλους και επίσημους αναγνώστες. Δεν υπάρχουν δελτία εισόδου στην Ποίηση, όποια και αν είναι αυτή. Πόσο μάλλον που με πεισμώνει ο ρατσιστικός διαχωρισμός σε ποίηση για μικρούς και μεγάλους».

Αν ένα έργο είναι καλό για τους μικρούς, είναι και για τους μεγάλους, επισημαίνει ο ποιητής. «Παιδικοί παραμυθάδες, λ.χ. ο Άντερσεν, ήταν και σπουδαίοι συγγραφείς. Για να το πω διαφορετικά, αν ένα παιδικό βιβλίο δεν γοητεύει και τους μεγάλους, είναι αποτυχημένο και, εντός εισαγωγικών, «ακατάλληλο» για παιδιά. Εν πάση περιπτώσει, θα παρέπεμπα και στη συνοδευτική αυτοανάλυση που κάνω στο δεύτερο βιβλίο, η οποία δημοσιεύεται με τη μορφή απομαγνητοφωνημένης συνομιλίας με την καθηγήτρια Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου. Πρόκειται για μια από τις παιδαγωγικές ιδέες της Αλέξας Αποστολάκη, που διευθύνει τις  Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο. Η κοινωνική ευαισθησία και των δύο,  και προπάντων οι  υποδείξεις του γιου μου Ρήσου, συνέβαλαν στο να στρίψω  το καράβι μου προς το λιμάνι  ευρύτερων  ανθρώπινων καταστάσεων. Αλλά  και σ’  αυτή την περίπτωση, θα έλεγα  πως η παιδική ματιά παραμένει και οξύνεται».

Ως προς τις τεχνολογικές εξελίξεις και την πανταχού παρούσα εικόνα που καλείται να ανταγωνιστεί η μούσα της ποίησης, ο κ. Χαραλαμπίδης έχει την πεποίθηση ότι ο λόγος δεν θα υπερκεραστεί. «Οι αλλαγές καλπάζουν με αφάνταστη ταχύτητα και το μεγάλο μας πρόβλημα είναι η προσαρμογή στην καταιγιστική διαδοχή των πραγμάτων», παρατηρεί ο ποιητής. Και προσθέτει: «Προφανώς στο μέλλον θα αναδυθούν νέες όψεις αφάνταστων στοιχείων, νέος άνθρωπος και φυσικά νέα ποίηση. Η ποίηση είναι προσαρμοσμένη στο κοστούμι του ανθρώπου και θα βρίσκει πάντα τον τρόπο να του μεθερμηνεύει τον χωρόχρονο και να του ψιθυρίζει μαγικά. Όσο υπάρχει ζωή, ο λόγος θα έχει  πάντα την πρώτη αρχή».

Κυριάκος Χαρίτος: «Η γλώσσα είναι κόσμος»

Αγαπάτε αλλήλους

Ανακαλύψτε παραλλήλους

«Αν δεχτούμε πως η γλώσσα είναι κόσμος, τότε μια άλλη γλώσσα είναι ένας άλλος κόσμος. Πολλές φορές αυτός ο άλλος κόσμος μας βοηθάει να τα καταφέρουμε κάθε μέρα», μας λέει ο Κυριάκος Χαρίτος αποκρινόμενος στο ερώτημα της συμβολής της ποίησης στη γνωστική εξέλιξη και κυρίως στην ανάπτυξη της φαντασίας των παιδιών.  «Το μεταξένιο» είναι το πιο πρόσφατο βιβλίο του: ένα ποιητικό παραμύθι για την επουλωτική δύναμη της αγάπης σε εικονογράφηση Βασίλη Κουτσογιάννη.

«Η σχέση με την τέχνη είναι απόλυτα προσωπική. Δεν υπάγεται σε επιβολές αλλά σε επιθυμίες».

Το «Για φαντάσου» του ίδιου σε εικονογράφηση της Ντανιέλας Σταματιάδη, βραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου 2023 και με το Βραβείο λογοτεχνικού βιβλίου για παιδιά 2023 του περιοδικού «Ο Αναγνώστης». Σε αυτό είκοσι ένα ποιήματα ξεκινούν με τη φράση «Για φαντάσου» προσκαλώντας μας στο σύμπαν των νοερών εικόνων και της φαντασίας.

Κυριάκος Χαρίτος

«Η συλλογή το μόνο που θέλει να θεσπίσει είναι εκείνο το μεγάλο ΑΝ. Να εκκινήσει μια διαδικασία αμφισβήτησης και επανεξέτασης όσων θεωρούμε πραγματικά, λογικά, χωροχρονικά ή γλωσσικά δεδομένα κ.λπ. Ο διάλογος αυτός με τα παιδιά πού αλλού να αποσκοπεί πέρα από την επικοινωνία και την ευχαρίστηση; Έμπνευσή μου είναι η ίδια μου η παρουσία μέσα στην κάθε μέρα», απαντάει ο Κυριάκος Χαρίτος στην ερώτηση πού αποσκοπεί ο έμμετρος διάλογος με τους μικρούς αναγνώστες αλλά και από πού αντλεί την καθημερινή του έμπνευση. Η ποίηση για παιδιά προέκυψε μέσα από τη διαδικασία της δικής του ζωής. Όπως εξηγεί ο ίδιος, οι λόγοι ήταν: «H καταγωγή μου. Το μεγάλωμά μου. Πράγματα αδιάλυτα που είναι μέρος της ταυτότητάς μου. Και με αυτό θέλω να πω πως δεν ήταν μια υπολογισμένη κίνηση».

Ποιος είναι σήμερα ο ρόλος της ποίησης στον κόσμο των παιδιών σε μια περίοδο εντατικής χρήσης της Τεχνητής Νοημοσύνης και των social media, μέσα με τα οποία τα παιδιά εξοικειώνονται πλέον από νωρίς καθώς μεγαλώνουν; «Δεν υπάρχει ένας ρόλος. Ρόλο στην ποίηση θα δώσει το κάθε παιδί στο θέατρο της δικής του ζωής ανάλογα με τη δική του ανάγκη», απαντάει ο συγγραφέας. «Για κάποια παιδιά η ποίηση μπορεί να πρωταγωνιστήσει. Για άλλα μπορεί να είναι πρόσωπο βουβό. Για άλλα να μην εμφανιστεί καν στη σκηνή. Η σχέση με την τέχνη είναι απόλυτα προσωπική. Δεν υπάγεται σε επιβολές αλλά σε επιθυμίες».

Ο Κυριάκος Χαρίτος επισημαίνει ότι δεν χρειάζονται τρικ ή δολώματα για να αγαπήσει ένα παιδί την ποίηση: «Αν και το γέλιο και η διασκέδαση σίγουρα είναι ένα μονοπάτι. Μπορούμε να ενθαρρύνουμε τα παιδιά ή καλύτερα να τους δώσουμε την επιλογή να αγαπήσουν την ποίηση αγαπώντας την οι ίδιοι. Τι πιο απλό;»