«Πρώτα το Χάρβαρντ» – Ο Τσίπρας, οι «όσοι τολμούν» του Φάμελλου και τι χωρίζει ΣΥΡΙΖΑ με Νέα Αριστερά

Η γαλλική Κεντροαριστερά το 1971 είχε (κι έχει ακόμα) το Επινέ. Η ελληνική το 2025 εξακολουθεί ν’ αναζητά το δικό της (γεωγραφικό και μη) σημείο αναφοράς για την επόμενη ημέρα στο πολιτικό γίγνεσθαι.

«Πρώτα έχουμε το Χάρβαρντ», όπου όντως θα βρεθεί το επόμενο διάστημα για διαλέξεις, έσπευσε ν’ αποκριθεί με μπόλικη δόση χιούμορ προς τους δημοσιογράφους ύστερα από σχετική ερώτηση ο πρόσχαρος κι εγκάρδιος Αλέξης Τσίπρας, ακριβώς πριν εισέλθει στο ασανσέρ κι ανέβει στο κεντρικό αμφιθέατρο του 2ου ορόφου για την παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Μπαλάφα στο Ίδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης».

Ανήμερα της ονομαστικής εορτής του (17/3), για την οποία λάμβανε διαρκώς ευχές, ο πρώην πρωθυπουργός και ιστορικός ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε μεταξύ πάρα πολλών φίλων, γνωστών και παλαιών συναγωνιστών. Έχοντας ήδη ανταποκριθεί στην πρόσκληση του συγγραφέα να προλογίσει ο ίδιος το βιβλίο των 564 σελίδων «Η Άνοδος – Η Πτώση – Το Αύριο» (εκδ. Θεμέλιο), η παρουσία του στην εκδήλωση εκτόξευσε αυτομάτως το ενδιαφέρον και μαζί γέννησε αναπόφευκτους συνειρμούς για το ενδεχόμενο της περιλάλητης πια προοδευτικής σύμπραξης με νέο κυβερνητικό πρόσημο. Πόσο μάλλον όταν στον ίδιο χώρο θα συνυπήρχαν -με τον έναν ή τον άλλον τρόπο- στελέχη δύο βασικών πόλων: του ΣΥΡΙΖΑ (κατά βάση) και της Νέας Αριστεράς (ελάχιστα).

Ο Τσίπρας είχε μιλήσει ήδη

Να πει κάτι παραπάνω ο Αλ. Τσίπρας δεν κρίθηκε απαραίτητο. Ούτε ήταν προγραμματισμένο να συμβεί κάτι τέτοιο. Με την πένα του είχε ήδη κάνει λόγο για τη σημερινή «επιχείρηση διαστρέβλωσης της ιστορίας» υπερασπιζόμενος τη διακυβέρνησή του στο Μαξίμου απέναντι στο «σημερινό καθεστώς» από το οποίο η χώρα οδηγείται στα βράχια. Αλλά κυρίως είχε εστιάσει στην «ανάγκη για ένα νέο βηματισμό από την Αριστερά και όλες τις δημοκρατικές και προοδευτικές δυνάμεις της χώρας» που αποκομμένος «από τα χτεσινά στερεότυπα» θα «πλησιάζει τις νέες ανάγκες με νέα μέσα οργάνωσης, δημοκρατίας, αποφασιστικότητας και ενότητας». Το μήνυμα δηλαδή είχε σταλεί.

Ο πρώην πρωθυπουργός εισήλθε στον χώρο καταχειροκροτούμενος, πήρε τη θέση μεταξύ Σωκράτη Φάμελλου – Όλγας Γεροβασίλη και παρακολούθησε ένα ενενηντάλεπτο απόσταγμα δωδεκαετίας (2012-2024) από τρεις ομιλητές που έζησαν εκ των έσω πολλά απ’ όσα μεσολάβησαν με αφετηρία την εκτόξευση ενός κόμματος μονοψήφιων ποσοστών στον εκλογικό θρίαμβο με 2.3 εκατ. ψήφους έως την διπλή οδυνηρή ήττα του 2023 με την αναπάντεχη συρρίκνωση.

Κατά σειρά συμμετοχής στην κουβέντα, η βουλεύτρια της Νέας Αριστεράς Σία Αναγνωστοπούλου, ο πρώην υπουργός Κώστας Γαβρόγλου και ο πρώην «τσάρος» της Οικονομίας Γιάννης Δραγασάκης γύρισαν τον χρόνο πίσω κι επιχείρησαν, μιλώντας με αφορμή το ιστορικό έργο του Γ. Μπαλάφα, να προσφέρουν την προσωπική, αποδεκτή ή όχι, πτυχή τους στα πράγματα. Του τότε και του σήμερα.

Παρόντες και απόντες

Από ένα κατάμεστο αμφιθέατρο 350 καθήμενων, δεκάδων ορθίων κι εκατοντάδων που παρακολουθούσαν την παρουσίαση από το φουαγιέ ελάχιστοι έλειψαν. Παραβρέθηκε μάλιστα σχεδόν σύσσωμη η ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, προεξάρχοντων του νυν προέδρου και της αντιπροέδρου της Βουλής (Ολ. Γεροβασίλη). Παρόντες επίσης οι δύο κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι (Ν. Παππάς, Χρ. Γιαννούλης), ο εκπρόσωπος Τύπου (Γ. Καραμέρος) και οι αναπληρωτές του (Γρ. Θεοδωράκης, Ν. Γκαρά), ο γραμματέας της ΚΟ (Δ. Καλαματιανός) όπως και οι βουλευτές – τομεάρχες (Π. Πολάκης, Ρ. Δούρου, Μ. Κοντοτόλη, Κ. Νοτοπούλου, Σ. Κεδίκογλου, Β. Κόκκαλης, Γ. Γαβρήλος, Μ. Ζαμπάρας, Γ. Ψυχογιός, Θ. Ξανθόπουλος, Κ. Μπάρκας).

Μαζί με αυτούς στελέχη – μέλη των οργάνων του κόμματος όπως η γραμματέας Ρ. Σβίγκου, ο Θ. Θεοχαρόπουλος, ο Αλ. Φλαμπουράρης, ο Γ. Ραγκούσης, η Μαρ. Ξενογιαννακοπούλου, ο Κ. Ζαχαριάδης, ο Δ. Τεμπονέρας, ο Χρ. Σπίρτζης, ο Στ. Καλπάκης, ο Π. Ρήγας, Γ. Μαντζουράνης, ο Στ. Τζουμάκας, ο Δημ. Χατζησωκράτης, η Ελ. Συμεωνίδου, ο Γ. Μπουλέκος και η Ελ. Αυλωνίτου. Όπως επίσης ο αειθαλής Φ. Κουβέλης, αλλά και ο πρώην ΠτΔ, Προκόπης Παυλόπουλος παρέα με τον νυν Πρόεδρο της Βουλής, Νικήτα Κακλαμάνη.

Η αντιστοίχιση βεβαίως με τα πρόσωπα από τη Νέα Αριστερά ήταν δυσανάλογη. Κι αυτό διότι πλην της Σ. Αναγνωστοπούλου ως μέλους του πάνελ, εμφανίστηκαν μονάχα ο Νίκος Μπίστης, ο Άγγελος Τσέκερης και ο Μάκης Μπαλαούρας. Ούτ’ ένα εκ των στελεχών πρώτης γραμμής διάλεξε να δώσει το «παρών» σε πείσμα όσων θεωρούσαν πως τουλάχιστον ο Αλέξης Χαρίτσης θα βρεθεί εκεί το δευτεριάτικο απόγευμα.

Ήταν ένα γεγονός που δεν αφέθηκε στη λήθη. Ούτε έμεινε ασχολίαστο από εκείνους που οραματίζονταν την εν λόγω «μάζωξη» στην Πειραιώς ως άλλη μια αφορμή συνεννόησης των δύο κομμάτων και κατ’ επέκταση την από κοινού ανάκτηση της αξιωματικής αντιπολίτευσης στη Βουλή. «Αποδεικνύεται πως δεν είναι εύκολο να γίνει ακόμα», όπως εξηγούσε πειστικά πρώην βουλευτής με μακρά πορεία σε συζήτηση που είχε με άλλους παρευρισκόμενους ενόσω ο συγγραφέας υπέγραφε ιδιοχείρως τα δεκάδες αντίτυπα.

Τα μηνύματα του Φάμελλου – «Όσοι μείνουν πίσω, θα κριθούν»

Την προσπάθειά του, πάντως, ο Σωκράτης Φάμελλος την έκανε ξανά στη διάρκεια του δικού του χαιρετισμού. «Η κοινωνία μάς λέει ‘βρείτε τα’» επανέλαβε για ακόμη μια φορά ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ που όμως τώρα προχώρησε κι ένα βήμα παραπέρα.

«Άμεσα ζητάμε να υπάρξουν πρωτοβουλίες για κοινοβουλευτική συμπόρευση, για πολιτικό διάλογο με σχήματα και πολιτικές δυνάμεις που συμφωνούν, αλλά και συνεργασίες διεκδίκησης» ανέφερε με στόμφο τούτη τη φορά, προειδοποιώντας ότι «όσοι μείνουν πίσω θα κριθούν για τη στάση τους».

Διότι, κατά τον Σωκρ. Φάμελλο, είναι πια ξεκάθαρο ότι «τα κεφάλαια της ιστορίας δεν γράφονται από όσους κάθονται και παρακολουθούν ή σχολιάζουν ή απ’ όσους και όσες αναθέτουν σε άλλους να βγάλουν το κάρο από τη λάσπη. Η ιστορία γράφεται από όσους τολμούν να σταθούν όρθιοι και να παλέψουν, να αγωνιστούν».

«Μια έντιμη συζήτηση για το πώς φτάσαμε ως εδώ»

Τη Σία Αναγνωστοπούλου όλα αυτά δεν την βρήκαν απόλυτα σύμφωνη. Αφού πρώτα περιέγραψε τον Γ. Μπαλάφα ως «χρονικογράφο του ΣΥΡΙΖΑ, της περιπέτειάς μας» και περιέγραψε όσα έγιναν ή δεν έγιναν από το 2015 στο 2023, χαρακτήρισε αναγκαία, πριν από οτιδήποτε άλλο, «μια έντιμη συζήτηση για το πώς φτάσαμε ως εδώ» θεωρώντας πως «πάντα υπάρχει χρόνος» για ενδοσκόπηση. Για την ίδια ήταν «ιστορικό έγκλημα» η ανέλιξη του Στέφανου Κασσελάκη στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, κρίνοντας πως ο προϋπάρχων «εσωτερικός διχασμός μάς οδήγησε στη διάλυση».

Μιλώντας κυρίως σε πρώτο πληθυντικό, δείγμα ταύτισης και οικειότητας, η ίδια ομολόγησε πως «η ψυχή μου βούλιαξε στο συνέδριο του 2022», όταν στην απόπειρά του για διεύρυνση ο ΣΥΡΙΖΑ κατέληξε κόμμα δύο ταυτοτήτων. Όπως κατέληξε να λέει πάντως κλείνοντας την ανάλυσή της «η Αριστερά και να διαλυθεί, εδώ θα είναι πάντα».

«Μήπως κλείνει ένας ιστορικός κύκλος;»

Αρκετά πεσιμιστικό ήταν ο ύφος και το περιεχόμενο όσων σχολίασε ο καθηγητής Κ. Γαβρόγλου που μεταξύ άλλων αναρωτήθηκε «μήπως σήμερα κλείνει ένας ιστορικός κύκλος για μια Αριστερά όπως τη γνωρίζαμε».

Μετά από μια γερή δόση αυτοκριτικής, αλλά και κριτικής για την «ασυλία» που απολαμβάνει το ΚΚΕ με συνέπεια να «το αφήνουν όλοι ήσυχο» γιατί «τους βουλεύει», ο πρώην υπουργός Παιδείας είχε αναπτύξει λίγο πριν ότι «ο παλιός κόσμος φεύγει ανεπιστρεπτί» και οι προσπάθειες να τον φέρουμε πίσω είναι άκαρπες, καθώς «ο χώρος έχει αλλοιωθεί». Άρα θα πρέπει πρώτα «να κατανοήσουμε το πώς ως αριστεροί θα προσαρμοστούμε στον νέο κόσμο».

Στο φινάλε βέβαια της παρέμβασής του εξέφρασε την ευχή «να κάνουμε ένα βήμα πίσω κι όχι ένα βήμα μπρος» που θα έχει ως αποτέλεσμα την καταβαράθρωση της Αριστεράς.

«Ο κόσμος επιβραβεύει τους πρωταγωνιστές»

Ο Γιάννης Δραγασάκης τέλος βρέθηκε σε παράλληλο δρόμο, αντίθετης κατεύθυνσης όμως. Χωρίς διάθεση ν’ αντικρούσει όσα είχε ακούσει προηγουμένως, ενεργοποίησε τις μνήμες του και προτίμησε να μιλήσει για τις συμπεριληπτικές πρωτοβουλίες της Αριστεράς – όχι τις διασπάσεις που έχει ζήσει. «Οι διαμάχες του παρελθόντος είναι καθοριστικές για τη διαμόρφωση μέλλοντος» επεσήμανε προσπαθώντας να αποδομήσει σε μεγάλο βαθμό το αφήγημα του αντι-ΣΥΡΙΖΑ μετώπου ότι η κυβερνώσα Αριστερά απέτυχε.

«Ο κατακερματισμός δεν είναι μια κατάσταση μη αναστρέψιμη» τόνισε, συμπληρώνοντας αργότερα πως «χωρίς τόλμη και πολιτική βούληση, δεν πας πουθενά». Θέλησε μάλιστα να υπενθυμίσει τις τρεις μεγάλες ενωτικές απόπειρες του παρελθόντος: του ’74’, του ’89 και του ΣΥΡΙΖΑ. «Μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι, γιατί η τάση αποτελείται από φυγόκεντρες δυνάμεις» συνέχισε, κρίνοντας ως σημαντική τη μεταμόρφωση αυτών των φυγόκεντρων δυνάμεων σε κεντρομόλους έτσι ώστε να «αλλάξουμε κατεύθυνση».

Κατάθεσε επίσης την άποψη πως «η Αριστερά κρίνεται υπαρξιακά ανάλογα με το πως θα ανταποκριθεί στα επίδικα σήμερα», δεδομένου ότι «υπάρχει η ευθύνη να σκύψουμε στο πώς ξεπερνιούνται οι διασπάσεις, σε ποια κατεύθυνση μπορούμε να πάμε».

Κατά τον Γ. Δραγασάκη, συμπερασματικά, είναι εξόχως θεμελιώδες να γίνει κατανοητό πως στο τέλος «ο κόσμος δεν επιβραβεύει αυτούς που δίνουν μάχες οπισθοφυλακών, αλλά αυτούς που πρωταγωνιστούν». Κάτι που βρήκε σύμφωνο και το πρόσωπο της βραδιάς, τον συγγραφέα Γ. Μπαλάφα. Ο ίδιος, αφού αφιέρωσε το βιβλίο στον Μίμη Δαρειώτη, υπογράμμισε πως «μπροστά στο αύριο συνεχίζουμε με συγκρατημένη αισιοδοξία και μια σωστή δόση βολονταρισμού» έτσι ώστε «να συμβάλλουμε για να ξεπεραστούν οι δυσκολίες».

Έως ότου βέβαια βρεθούν αυτοί που θα πρωταγωνιστήσουν, μήπως και στη συνέχεια, επιβραβευθούν, ο ΣΥΡΙΖΑ του 2015-19 θα συναντηθεί ξανά με αυτόν του 2025 στο Χάρβαρντ. Για εκεί έδωσε το επόμενο ραντεβού ο Αλέξης Τσίπρας. Όχι στο Επινέ.