Αγχος – Σκλήρυνση: Έρευνα για θεραπείες με ελληνική υπογραφή

Οι πολυδαίδαλοι μηχανισμοί του εγκεφάλου και των νευρωνικών του δικτύων, αποτελούν εδώ και χρόνια το ερευνητικό πεδίο που επικεντρώνεται ο νευρολόγος και νευροεπιστήμονας Δρ. Σπύρος Παπαπετρόπουλος, ο οποίος με έδρα τη Βοστώνη έχει αναπτύξει μια ιδιαίτερα εκτεταμένη δραστηριότητα κυρίως για την αντιμετώπιση του άγχους και του στρες αλλά και των νευροεκφυλιστικών νόσων. Μάλιστα για την τελευταία δράση του, ίδρυσε εταιρεία με έδρα στην Πάτρα, ενώ το ερευνητικό έργο υλοποιείται στην Αθήνα σε συνεργασία με το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ).

Σοβαρείς κρίσεις άγχους

Μιλώντας στο tovima.gr ο κ. Παπαπετρόπουλος επισημαίνει τις δραματικές διαστάσεις που έχει λάβει στις σύγχρονες κοινωνίες η εκδήλωση σοβαρών κρίσεων άγχους σε πολλούς από εμάς, διαχωρίζοντας το από το σύνηθες παραγωγικό και γενικότερα αποδεχτό άγχος.

Μετατραυματική αγχώδης διαταραχή

«Σύμφωνα με μελέτες περίπου το 3% των ανθρώπων στις ΗΠΑ πάσχουν από αυτό που ονομάζεται μετατραυματική αγχώδης διαταραχή, ενώ το ποσοστό αυτό εκτινάσσεται σε 10% αν προσθέσουμε και το Social Anxiety Disorder, που είναι η αγχώδης διαταραχή σε κοινωνικό περιβάλλον. Μιλάμε κυριολεκτικά για μία μάστιγα η οποία και πλήττει κυρίως νέα άτομα σε παραγωγική ηλικία. Μάλιστα η κατάσταση φαίνεται ότι επιδεινώθηκε δραματικά μετά την πανδημία covid, ενώ και στη χώρα μας οι εκτιμήσεις μιλούν για αντίστοιχη έκταση των περιστατικών». Διευκρινίζει μάλιστα ότι «Δεν μιλάμε για ένα «απλό άγχος» όπως όταν πας σε ένα ραντεβού. Δεν είναι το δημιουργικό άγχος. Είναι το άγχος αυτό που σε κρατάει κλεισμένο στο σπίτι και δε σου επιτρέπει να λειτουργήσεις. Που μπορεί να φτάσει σε σημείο πανικού. Αυτό το άγχος έχει μια μεγάλη ιδιαιτερότητα που λέγεται φόβος της κριτικής. Δηλαδή, φοβάσαι ότι θα σε κρίνουν οι συνάνθρωποι σου, χωρίς να υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος λόγος».

Η αμυγδαλή του εγκεφάλου

Με δεδομένο ότι το νευρωνικό υπόβαθρο του άγχους, είναι καλά προσδιορισμένο, η ερευνητική ομάδα η οποία μάλιστα βρίσκεται κάτω από την ομπρέλα εταιρείας που πρόσφατα ολοκλήρωσε και την επιτυχή εισαγωγή της στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης (Nasdaq), πραγματοποιεί προχωρημένες κλινικές μελέτες για την εξεύρεση θεραπειών. «Υπάρχουν αυτά τα νευρωνικά δίκτυα, τα οποία συστήνουν την αμυγδαλή του εγκεφάλου. Η αμυγδαλή του εγκεφάλου, είναι ο ρυθμιστικός παράγοντας για τα συναισθήματα, το άγχος, το στρες στους ανθρώπους και τις αντιδράσεις. Έχουμε δείξει σε προηγούμενες κλινικές μελέτες, στη φάση 2 και στη φάση 1, ότι μπορούμε να απενεργοποιήσουμε την αμυγδαλή και να μειώσουμε το άγχος σε ασθενείς με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή. Οι μελέτες με την θεραπεία βιοτεχνολογίας την οποία αναπτύσσουμε, έχουν δείξει ότι μπορούμε να μειώσουμε το άγχος έναντι του πλασματικού φαρμάκου και μάλιστα να πετύχουμε αποτέλεσμα αντίστοιχο με αυτό που έχει η χορήγηση φαρμάκων βενζοδιαζεπίνης. Η διαφορά μας βέβαια είναι ότι δεν έχουμε τις παρενέργειες από τη χρήση των φαρμάκων αυτών».

Νευροεκφυλιστικές ασθένειες

Όμως η τακτικές επισκέψεις του κ. Παπαπετρόπουλου στην Ελλάδα, δεν έχουν να κάνουν με τη δραστηριότητα στην Αμερική αλλά σε μία νέα παράλληλη ερευνητική πρόκληση. Με έδρα την Πάτρα δημιούργησε μία νέα εταιρεία η οποία σε πρώτη φάση μέσω της ερευνητικής ομάδας της, επικεντρώνεται στη λειτουργία του αιματοεγκεφαλικού φραγμού. Δηλαδή, το σύστημα εκείνο το οποίο προστατεύει τον εγκέφαλο από τοξίνες, από μικρόβια και ευρύτερα από την είσοδο βλαβερών μορίων και λοιπόν παραγόντων στο εγκεφαλικό παρέγχυμα. Ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός αποτελεί έναν κρίσιμο φραγμό προστασίας για το κεντρικό νευρικό σύστημα, εξασφαλίζοντας την υγεία του εγκεφάλου και ρυθμίζοντας τη μεταφορά ουσιών προς και από τον εγκέφαλο. Η δυσλειτουργία του μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές παθολογίες και την επιδείνωση νευροεκφυλιστικών ασθενειών, καθώς επιτρέπει τη συσσώρευση τοξικών μορίων ή την ανισορροπία απαραίτητων συστατικών στον εγκέφαλο.

Η φλεγμονή στον εγκέφαλο

«Σε οποιαδήποτε βλάβη του εγκεφάλου, είτε αυτό είναι ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, είτε είναι πολλαπλή σκλήρυνση ή ακόμα και το γήρας, ουσιαστικά δημιουργείται φλεγμονή. Φλεγμονή από κάποιο εξωτερικό παράγοντα. Η ερευνά μας λοιπόν στοχεύει εκεί. Στους υποδοχείς στο ενδοθήλιο. Το ενδοθήλιο φτιάχνει το αιματοεγκεφαλικό φραγμό. Να μπορέσουμε δηλαδή να αναστρέψουμε τη βλάβη του και να επιδιορθωθεί ο φραγμός».

Ερευνα σε δύο προγράμματα

Ο κ. Παπαπετρόπουλος αναφέρει συγκεκριμένα ότι η έρευνα διατρέχει δυο προγράμματα, «Ένα, επιδιόρθωση του φραγμού. Και δεύτερον, όταν ο φραγμός δουλεύει φυσιολογικά αλλά χρειάζεται να ανοίξει για να δώσουμε μακρομόρια, όπως αντισώματα, ή μια γονιδιακή θεραπεία, τότε μπορούμε, χρησιμοποιώντας τεχνολογία την οποία αναπτύσσουμε, να ανοίξουμε τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, παροδικά για να εισχωρήσει η θεραπεία. Π.χ. σε ένα γλοιοβλάστομα το οποίο έχει δημιουργηθεί εσωτερικά, μπορούμε να ανοίξουμε το φραγμό, να εισχωρήσουν τα χημιοθεραπευτικά φάρμακα και μετά να κλείσει ο φραγμός».

Η ενδυνάμωση ή επιδιόρθωση του φραγμού

Επίσης σε άλλες περιπτώσεις, όταν ο φραγμός έχει προσβληθεί, όπως στη σκλήρυνση κατά πλάκας, στα εγκεφαλικά, στο αλστχάιμερ, και σε πολλά άλλα νοσήματα, μπορούμε να τον ενδυναμώσουμε αλλά και να τον επιδιορθώσουμε. Αυτό δηλαδή που κάνει η δική μας τεχνολογία με μονοκλωνικό αντίσωμα. Ουσιαστικά είναι σαν να το αναγνωρίζει ο αιματολογικός φραγμός, να το θεωρεί σύμμαχό του. Ο στόχος που έχουμε λοιπόν είναι ο υποδοχέας, που βρίσκεται κυρίως στα ενδοθυλιακά κύτταρα του εγκεφάλου. Και γι’ αυτό, το αντίσωμά μας είναι συγκεκριμένο για αυτόν τον υποδοχέα. Εκεί βρίσκεται η καινοτομία μας. Και διαλέξαμε ένα στόχο όπου δεν υπάρχει μεγάλη πιθανότητα για τη δημιουργία κακοήθειας. Δεν εκφράζεται σε άλλα όργανα».

Σε αρχικό στάδιο η έρευνα

Ο κ. Παπαπετρόπουλος μας διευκρινίζει βέβαια ότι η όλη έρευνα βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε πολύ πρώιμο στάδιο. «Δεν έχουμε καν μπει στην προκλινική ανάπτυξη. Έχουμε κάνει δοκιμές σε ποντίκια αλλά δεν έχουμε αλλά φυσικά χωρίς δεδομένα δεν έχουμε προχωρήσει σε ανθρώπους. Θέλουμε περίπου δύο, δυόμιση χρόνια για να φτάσουμε σε κλινικές μελέτες».

Το ελληνικό project

Όπως επισημαίνει ο κ. Παπαπετρόπουλος η όλη έρευνα αφορά ένα ελληνικό project το οποίο χρηματοδοτείται από διεθνή κεφάλαια που έχει συγκεντρώσει η εταιρεία που εδώ και ενάμιση χρόνο δουλεύει σε εργαστήρια στην Ελλάδα. Ο κύριος ερευνητικός σύμβουλος είναι ο κ. Ανδρέας Παπαπετρόπουλος, Καθηγητής Φαρμακολογίας στο Τμήμα Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Επιστημονικό Προσωπικό στο IIBEAA της Ακαδημίας Αθηνών. Όπως αναφέρει ακόμη ο κ. Σπύρος Παπαπετρόπουλος «σκοπός είναι να μπορέσουμε να εκμεταλλευτούμε το επιστημονικό δυναμικό, την εργατικότητα, την παραγωγικότητα του IIBEAA, την εξειδίκευση του εργαστηρίου του αδελφού μου εδώ στην Ελλάδα που ασχολείται με το ενδοθύλιο. Δεν μας ενδιαφέρει η γεωγραφία, μας ενδιαφέρει η τεχνογνωσία. Στην Αμερική τα εργαστήρια θα ξεκινήσουν άμεσα όπου θα είναι επικεφαλής Δρ Ιωσήφ Πεδιαδιτάκης».