«Με κοινό σκοπό να σπάσουμε την αλυσίδα της μοντέρνας δουλείας στη βιομηχανία της μόδας και να γίνουμε συνειδητοποιημένοι καταναλωτές». Το SOFFA είναι ένα δημιουργικό εργαστήριο ραπτικής, που ιδρύθηκε το 2014, πρωτοπορώντας στην ηθική, βιώσιμη και κυκλική μόδα με έμφαση στον κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο.
Το στούντιο του SOFFA φέρνει κοντά καταρτισμένους επαγγελματίες για τη δημιουργία ενδυμάτων που ενισχύουν τόσο τον πλανήτη όσο και τους ανθρώπους, σε αρμονία με τις τελευταίες ευρωπαϊκές τάσεις για κυκλική, αστική παραγωγή και ανταγωνιστικότητα.
Μια συνεταιριστική μονάδα παραγωγής που βοηθά στην εργασιακή ενσωμάτωση και ενδυνάμωση θυμάτων εμπορίας ανθρώπων, μεταναστών και προσφύγων ενώ παράλληλα στοχεύει στην αναγέννηση του περιβάλλοντος.
Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, οι αγορές κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων στην ΕΕ το 2020 οδήγησαν σε περίπου 270 kg εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ανά άτομο. Πράγμα που σημαίνει ότι τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα που καταναλώνονται στην ΕΕ προκάλεσαν εκπομπές αερίων θερμοκηπίου 121 εκατομμυρίων τόνων. Κατά μέσο όρο, οι Ευρωπαίοι καταναλώνουν σχεδόν 26 kg και απορρίπτουν περίπου 11 kg κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων κάθε χρόνο.
Photo Credits: SOFFA
«Η δέσμευσή μας στην περιβαλλοντική αναγέννηση σημαίνει ότι κάθε ένδυμα που παράγουμε έχει το ελαφρύτερο δυνατό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Χρησιμοποιούμε διαδικασίες μηδενικών αποβλήτων, κυκλικές αρχές μόδας και καινοτόμα υλικά, όπως ανακυκλωμένα, φυσικά, vegan και φυτικά υφάσματα που παράγονται με χαμηλή κατανάλωση νερού και βαφές χωρίς χημικά», αναφέρει στο ΒΗΜΑ η Founder του SOFFA, Φιόρη Ζαφειροπούλου.
Στο SOFFA, έχουν αφοσιωθεί στην ενδυνάμωση των γυναικών που έχουν επηρεαστεί από το trafficking και αυτών που κινδυνεύουν από εκμετάλλευση.
Τα προγράμματα κοινωνικής επίδρασής του εστιάζουν στην επαγγελματική κατάρτιση και την ένταξη στην εργασία σε έναν οικολογικά βιώσιμο κλάδο της μόδας, βοηθώντας αυτές τις γυναίκες να αποκτήσουν αυτονομία και αξιοποιήσουν τους πόρους τους για την επίτευξη μακροπρόθεσμων στόχων.
Ποια είναι η σκέψη πίσω από τη δημιουργία SOFFA, του κοινωνικού εργοστασίου μόδας;
Όλα ξεκίνησαν τον Μάρτη του 2014. Έκανα το διδακτορικό μου στην Κοινωνική Επιχειρηματικότητα στο Brunel Business School και ήθελα να αναβιώσω το brand ελληνικών αθλητικών του πατέρα μου, ΖΙΤΑ Ελλάς, μέσα από μία δομή κοινωνικής επιχειρηματικότητας, ένα κοινωνικό εργοστάσιο μόδας.
Με αυτή τη σκέψη επέστρεψα στην Ελλάδα, κάνοντας παράλληλα και τη συλλογή των δεδομένων για το διδακτορικό μου. Τον Απρίλιο του 2013, μαθαίνω για την κατάρρευση του πενταόροφου κτιρίου Rana Plaza, όπου στεγάζονταν οκτώ εργοστάσια ρούχων στο Μπανγκλαντές.
Ο απολογισμός ήταν 1.138 θάνατοι και πάνω από 2.500 τραυματίες, οι περισσότερες γυναίκες. Τότε ήταν που δημιουργήθηκε το κίνημα του Fashion Revolution και έγινα μέλος της ομάδας που ξεκινήσαμε στην Ελλάδα.
Πρόκειται για ένα εθελοντικό κίνημα με στόχο την έρευνα και εκπαίδευση, τη συνηγορία με τις διάφορες ομάδες ενδιαφέροντος και τη δημιουργία δικτύων και συνεργασιών σε όλο το φάσμα δραστηριότητας της βιομηχανίας της μόδας από το χωράφι μέχρι τον τελικό καταναλωτή, διεκδικώντας ο άνθρωπος και ο πλανήτης να έχουν μεγαλύτερη αξία από τα κέρδη.
Είναι τότε που μαθαίνετε ότι η μόδα έχει αυτό το τεράστιο αρνητικό αποτύπωμα, ανθρώπινο και περιβαλλοντικό;
Ακριβώς και για αυτό τον λόγο το κοινωνικό εργοστάσιο μόδας που έστηνα όφειλε να επιλύει τέτοιου είδους προβλήματα.
Θα έπρεπε να κάνει ένταξη των θυμάτων σύγχρονης/μοντέρνας δουλείας που δημιουργεί η βιομηχανία της μόδας, η οποία είναι ο παγκοσμίως ο δεύτερος κλάδος που ευθύνεται για τη σύγχρονη δουλεία, κι όχι μόνο να μην καταστρέφει το περιβάλλον αλλά να συμβάλλει στην αναβίωσή του.
Τι κάνετε στο SOFFA; Πώς λειτουργεί;
Λειτουργεί ως ένα φασόν, δηλαδή κάνει παραγωγή για brands, σχεδιαστές και merchandising. Μία παραγωγή ηθική και περιβαλλοντικά βιώσιμη. Κι αυτό είναι ένα μεγάλο μήνυμα που θέλω στείλω: «ελάτε στο στούντιό μας στην Καλλιθέα να κάνετε μαζί μας την παραγωγή σας».
Σκοπός του SOFFA είναι η ένταξη γυναικών θυμάτων βίας και εμπορίας ανθρώπων, οι οποίες εργάζονται και αμείβονται από τις παραγγελίες που έρχονται από τους πελάτες μας.
Έχουμε δημιουργήσει ένα μοντέλο ένας προς έναν, δηλαδή για κάθε έναν έλληνα εργαζόμενο έχουμε κι έναν από κάποια άλλη χώρα. Και να διευκρινίσουμε ότι τα θύματα εμπορίας ανθρώπων που εργάζονται στο SOFFA είναι στην πλειοψηφία τους γυναίκες χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν βοηθάμε και τους άντρες.
Δεν κάνουμε διαχωρισμό, βοηθάμε όσους ανθρώπους βρίσκονται σε ρίσκο εκμετάλλευσης. Έχουμε ράφτες που στις χώρες τους εργάζονταν από πέντε ετών.
Από ποιες χώρες έρχονται οι άνθρωποι που εργάζονται μαζί σας;
Έχουμε ανθρώπους από την Ασία, από το Αφγανιστάν, από τη Συρία, από το Ιράν και πάρα πολλούς από αφρικανικές χώρες. Γυναίκες και άνδρες από το Κονγκό, το Καμερούν, τη Ζιμπάμπουε, τη Νιγηρία, τη Σιέρα Λεόνε.
Και φυσικά έχουμε από την Ουκρανία που είναι βέβαια θύματα πολέμου. Επίσης από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία που έρχονται στην Ελλάδα για να δουλέψουν, τους κρατούν τα χαρτιά τους εκμεταλλεύονται.
Photo Credits: SOFFA
Photo Credits: SOFFA
Συνεργαζόμαστε με περίπου 40 οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών και το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης, από τους οποίους κάνουμε την πρόσληψη του πληθυσμού μας.
Το πιο βασικό είναι ότι μόνο το 1% από τα θύματα δουλείας διασώζεται και από αυτό το 1%, το 80% γυρνάει πίσω στην εκμετάλλευση γιατί δεν έχει οικονομική βιωσιμότητα. Σε αυτό το σημείο ερχόμαστε εμείς ώστε να τους παρέχουμε δουλειά κι ένα σταθερό εισόδημα.
Μου λέγατε ότι οι περισσότερες από αυτές τις γυναίκες είναι και μητέρες.
Μητέρες που βρίσκουν στα μάτια των παιδιών τους το θάρρος να φύγουν. Τα παιδιά τους τούς δίνουν δύναμη να αλλάξουν τη ζωή τους. Είναι πολύ συγκινητικό που μου λένε ότι τα παιδιά τους τις βλέπουν να εργάζονται, να κερδίζουν την αξιοπρέπειά τους.
Στο brand που δημιουργήσαμε το “Wear Your Origins”, έρχονται μαζί με τα παιδιά τους. Το “Wear Your Origins” είναι κι αυτό ένα από τα προγράμματα ένταξης των γυναικών, ένα brand με ισχυρό περιβαλλοντικό, κοινωνικό και πολιτιστικό αντίκτυπο.
Photo Credits: SOFFA
Photo Credits: SOFFA
Μια πολιτιστική συνάντηση με επίκεντρο τα ρούχα. Διαμορφώσαμε 10 ομάδες με 10 δέκα γυναίκες storytellers και 10 γυναίκες σχεδιάστριες που μαζί έχουν δημιουργήσει 10 συλλογές. Τα ρούχα μας αφηγούνται την ιστορία της γυναίκας, κάθε γυναίκας, που γεννήθηκε σε οποιοδήποτε μέρος, σε οποιαδήποτε χρονική περίοδο.
Το Wear Your Origins είναι μια ωδή στη γυναικεία δύναμη που υποστηρίζει την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών. Μέχρι στιγμής έχουμε κυκλοφορήσει δύο συλλογές (Grecian και Alas) και μέσα στους επόμενους μήνες θα κυκλοφορήσουν και οι 10 συλλογές.
Πέρα από το οπτικό ταξίδι στον πολιτισμό, την παράδοση και την ιστορία αυτών των γυναικών, από κάθε πώληση το 20% πηγαίνει σε αυτές τις γυναίκες που δημιούργησαν το ρούχο. Και η συρραφή βέβαια των ρούχων γίνεται από τις γυναίκες που εργάζονται στα προγράμματα ένταξης στη ραπτική στο SOFFA.
Πρόκειται για ένα μοντέλο κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
Σωστά. Δεν στηριζόμαστε και δεν έχουμε πάρει ποτέ ούτε κρατικές, ούτε εταιρικές επιχορηγήσεις. Είναι ένα μοντέλο κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
Κοινωνική επιχείρηση είναι αυτή η οποία στηρίζεται στη δημιουργία εσόδων από την αγορά, αλλά χρησιμοποιεί τα έσοδα για να επιλύσει περιβαλλοντικά και ανθρωπιστικά προβλήματα.
Photo Credits: SOFFA
Αναφερθήκαμε στο ανθρωπιστικό κομμάτι. Το περιβαλλοντικό τι περιλαμβάνει;
Από την πρώτη στιγμή που ξεκινήσαμε το SOFFA, το περιβαλλοντικό και το ανθρωπιστικό κομμάτι πάνε μαζί χέρι-χέρι. Έχουμε δημιουργήσει αυτά τα 11 χρόνια μια πάρα πολύ μεγάλη βάση υλικών νέας γενιάς, τα οποία προέρχονται από την αναγεννησιακή καλλιέργεια.
Έχουμε δέρματα από τη βιομάζα του μήλου, του σταφυλιού, του ανανά. Έχουμε υφάσματα που η ίνα από ανακυκλώσιμο βαμβάκι. Τα υλικά μας είναι organic και fair trade. Ένα άλλο στοιχείο είναι η μέθοδός μας: έχουμε μηδενική φύρα. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα προϊόντα σχεδιάζονται από την αρχή με βάση τη μηδενική φύρα.
Ό,τι μένει το χρησιμοποιούμε για να φτιάξουμε άλλα προϊόντα, είτε για τον ίδιο πελάτη, είτε προϊόντα δικά μας μέσα. Ακόμα και οι σακούλες μέσα στις οποίες θα παραδοθεί η παραγγελία έχει προέλθει από μικρά κομματάκια υφάσματος που δεν έχουμε πετάξει.
Άλλο σημείο που πρέπει να σταθούμε είναι η εντοπιότητα των σταδίων παραγωγής. Δεν μπορεί τα προϊόντα μας να έχουν ταξιδέψει τρεις φορές στον πλανήτη πριν τα αγοράσουμε. Πρέπει να αναβιώσει η αστική παραγωγή. Η Ευρώπη το σχεδιάζει αυτό εδώ και πολλά χρόνια για τα εργοστάσια μόδας του μέλλοντος.
Photo Credits: SOFFA
Μιλάμε για βιώσιμη και ηθική παραγωγή.
Ακριβώς. To SOFFA εδώ και δέκα χρόνια συνεργάζεται με οργανισμούς από όλη την Ευρώπη που καινοτομούν στον χώρο της μετάβασης σε μια βιώσιμη και ηθική παραγωγή, αλλά και στην ένταξη. Οργανώνουμε μαζί εκπαιδευτικά προγράμματα και προγράμματα καινοτομίας, τα οποία χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Διαμοιρασμός καλών πρακτικών;
Εμείς είμαστε μια καλή πρακτική. Είμαστε το πρώτο κοινωνικό εργοστάσιο μόδας στον κόσμο. Το πρώτο στο είδος του που κάνει ένταξη ανθρώπων στον χώρο της παραγωγής και κατασκευής μόδας και που έχει και την περιβαλλοντική του κατεύθυνση.
Photo Credits: SOFFA
Τι μπορεί να κάνει ο καθένας από εμάς για να συμβάλλει στο να γίνει ο χώρος της μόδας πιο βιώσιμος;
Οι διαπιστεύσεις είναι πολύ σημαντικές να τις κοιτάμε. Κάτι που είναι organic να είναι και fair trade γιατί αλλιώς υπάρχει μεγάλο ρίσκο να είναι προϊόν μοντέρνας δουλείας. Το 2013 διάβασα μια έρευνα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου, τα ευρήματα της οποίας έδειχναν ότι δεν είχε περάσει καν από το μυαλό των ελλήνων καταναλωτών το ανθρώπινο και περιβαλλοντικό αποτύπωμα της μόδας.
Να πούμε όμως ότι πια το 90% των καταναλωτών γνωρίζουν. Οι έρευνες δείχνουν ότι στην αγορά δεν υπάρχουν εναλλακτικές.
Να έχουμε κατά νου ότι γίνεται και πολύ greenwashing (όταν ένας οργανισμός δαπανά σημαντικά περισσότερους πόρους για «πράσινη» διαφήμιση από ό,τι για περιβαλλοντικά ορθές πρακτικές).
Η Κομισιόν αναφέρει ότι 4 στα 10 που λένε τα brands είναι ψέματα. Ο καταναλωτής πρέπει να κοιτάει τις ταμπέλες και να μην αγοράζει συμμεικτα προϊόντα.
