Ραγδαίες οι εξελίξεις στη Συρία, με ενδεχόμενες θετικές επιπτώσεις και εντός της Τουρκίας: η προσωρινή κυβέρνηση του Άχμεντ αλ-Σάρα (Αλ-Τζολάνι) κατέληξε, τη Δευτέρα (10/3), σε συμφωνία με τις κουρδικές Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), η οποία, μεταξύ άλλων, προβλέπει την κατάπαυση του πυρός, τη συγχώνευση της κύριας δύναμης των SDF στον συριακό στρατό και την αναγνώριση της κουρδικής εθνότητας. Η συμφωνία θεωρείται αποτέλεσμα παρασκηνιακών συνεννοήσεων της Άγκυρας με τη Δαμασκό.
Τα οκτώ συνολικά – μάλλον γενικόλογα – άρθρα της συμφωνίας, που θα εφαρμοστεί μέχρι το τέλος του έτους, υπέγραψαν ο προσωρινός πρόεδρος της Συρίας Αλ-Σάρα και ο Μαζλούμ Αμπντί, διοικητής των δυνάμεων SDF, που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ. Μέχρι την τελευταία στιγμή, ο Αμπντί αντέκρουε τους ισχυρισμούς του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ότι η πρόσφατη έκκληση του φυλακισμένου ηγέτη του ΡΚΚ, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, για τον αφοπλισμό της κουρδικής οργάνωσης, αφορούσε και τις Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG), συριακό παρακλάδι του PKK και ραχοκοκαλιά των δυνάμεων SDF.
Το μέλλον της Συρίας και του κουρδικού ζητήματος
Οι εξελίξεις αυτές φαίνεται ότι μπορούν να επιδράσουν καταλυτικά στο μέλλον της Συρίας, αλλά και του κουρδικού ζητήματος, ενώ σχετίζονται με τις βλέψεις της Άγκυρας για πολιτική σταθερότητα στη Συρία, υπό την ισχυρή εξουσία του Αλ-Σάρα, στενού συμμάχου του Ερντογάν. Η συμφωνία συνάφθηκε πιθανώς εσπευσμένα, με στόχο να μπει άμεσα φρένο σε πιθανό εκτροχιασμό, μετά τις πρόσφατες συστηματικές δολοφονίες αλαουιτών αμάχων από κυβερνητικές δυνάμεις, στη Λαττάκεια της Συρίας.
Ενδεικτικό των τουρκικών ανησυχιών για τυχόν απώλεια του ελέγχου από τον Αλ-Σάρα είναι ότι στη συνεδρίαση του τελευταίου υπουργικού συμβουλίου στην Άγκυρα, ο Ερντογάν αναφέρθηκε στις απαραίτητες «προτάσεις» που η κυβέρνησή του έκανε προς τη συριακή διοίκηση, υπογραμμίζοντας ότι τα επεισόδια στη Λαττάκεια προκαλούν ανησυχία στην κοινότητα των Αλεβιτών στην Τουρκία.
Τι προβλέπει η συμφωνία
Στο μεταξύ, ο τούρκος πρόεδρος χαιρέτισε τη συμφωνία μεταξύ Δαμασκού και SDF – «Η εφαρμογή της θα υπηρετήσει την ασφάλεια και την ειρήνη της Συρίας. Νικητές θα είναι όλοι οι σύροι αδελφοί μας», δήλωσε.
Πιο συγκεκριμένα, τα οκτώ άρθρα της συμφωνίας προβλέπουν:
- Εγγύηση του δικαιώματος όλων των Σύρων για εκπροσώπηση και συμμετοχή στην πολιτική διαδικασία και δημιουργία κρατικών θεσμών, ανεξάρτητων από θρησκευτικά και εθνοτικά δεδομένα.
- Αναγνώριση της κουρδικής μειονότητας ως ουσιαστικής κοινότητας στο συριακό κράτος και κατοχύρωση της ιθαγένειας και των συνταγματικών δικαιωμάτων της.
- Κατάπαυση του πυρός σε ολόκληρη τη συριακή επικράτεια.
- Ενσωμάτωση όλων των πολιτικών και στρατιωτικών θεσμών της (κουρδικής) βορειοανατολικής Συρίας (Ροτζάβα) στη συριακή κρατική διοίκηση, συμπεριλαμβανομένων των συνοριακών διαβάσεων, των αεροδρομίων και των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου.
- Εγγυήσεις για την επιστροφή όλων των σύρων προσφύγων και την προστασία τους από το συριακό κράτος.
- Υποστήριξη του συριακού κράτους στον αγώνα κατά των «υπολειμμάτων» του καθεστώτος Άσαντ και των στοιχείων που απειλούν την ασφάλεια και την ενότητα της χώρας.
- Απόρριψη των εκκλήσεων για διχασμό και ρητορική μίσους μεταξύ όλων των συνιστωσών της συριακής κοινωνίας.
- Επιτροπές εφαρμογής θα εργαστούν για να διασφαλίσουν ότι η συμφωνία θα εφαρμοστεί πλήρως μέχρι το τέλος του έτους.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του τούρκου αναλυτή Μουράτ Γετκίν, η συμφωνία προβλέπει επίσης τη μεταφορά του ελέγχου των στρατοπέδων, όπου κρατούνται αιχμάλωτοι του ISIS, από τις κουρδικές δυνάμεις στον συριακό στρατό. Ο Γετκίν πρόσθεσε ότι ο Έρικ Κουρίλα, διοικητής της ενοποιημένης διοίκησης μάχης του αμερικανικού υπουργείου Άμυνας (CENTCOM), συναντήθηκε με τον Αμπντί, πριν την τελετή υπογραφής, γεγονός που υποδηλώνει ότι η συμφωνία ήταν εν γνώσει των ΗΠΑ.
Λίγο πριν συναφθεί, δεσμεύτηκαν να υποστηρίξουν πλήρως την κυβέρνηση του Αλ-Σάρα για τη φύλαξη των στρατοπέδων του ISIS, οι υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας και οι επικεφαλής των υπηρεσιών πληροφοριών της Συρίας, της Τουρκίας, του Ιράκ, της Ιορδανίας και του Λιβάνου, κατά τη συνάντησή τους στο Αμμάν, στις 9 Μαρτίου.
Έκπληξη προκάλεσε ότι αμέσως μετά τη σύναψη της συμφωνίας, ο Ερντογάν δήλωσε ότι προτίθεται να συναντήσει αντιπροσωπεία του τουρκικού φιλοκουρδικού κόμματος DEM, που επισκέπτεται τον Οτσαλάν στη φυλακή. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Τουντζέρ Μπακιρχάν, συμπρόεδρος του DEM, βασικού μεσολαβητή μεταξύ Οτσαλάν και Άγκυρας, για τη διαδικασία επίλυσης του Κουρδικού, χαρακτήρισε εμφατικά την ενσωμάτωση των δυνάμεων SDF στον συριακό κρατικό στρατό «σύμφωνη με το κάλεσμα του Οτσαλάν» (για τον αφοπλισμό του ΡΚΚ στις 27 Φεβρουαρίου).
«Συρία και Τουρκία χωρίς… τρομοκρατία;»
Η συμφωνία της Δαμασκού, εφόσον εφαρμοστεί ανεμπόδιστα ως το τέλος του 2025, θα επηρεάσει καταλυτικά την πορεία της «Πρωτοβουλίας Οτσαλάν» στην Τουρκία, καθώς η κατάθεση των όπλων από τις κουρδικές μονάδες YPG αποτελούσε το κύριο σημείο τριβής μεταξύ της τουρκικής κυβέρνησης και του Αμπντί. «Η συμφωνία που υπογράφηκε με τις κουρδικές δυνάμεις SDF, περιλαμβάνει αυτόματα και τις μονάδες YPG και η συμφωνία της 10ης Μαρτίου μπορεί πρωτίστως να θεωρηθεί ως συμφωνία για τις YPG», διευκρινίζει στο Βήμα ο τούρκος αναλυτής Ερκίν Οντζάν.
«Πρόκειται για μια θετική εξέλιξη, με νικητή την Τουρκία, αν ευοδωθεί μέχρι το τελικό στάδιο, πράγμα δύσκολο. Τα πάντα θα εξαρτηθούν στο εξής από τη στάση των συνδεδεμένων με το ΡΚΚ οργανώσεων στο Ιράκ, στο Ιράν και στη Συρία», τονίζει στο Βήμα ο Χουσείν Μπατζί, πρόεδρος του Ινστιτούτου Εξωτερικής Πολιτικής της Τουρκίας, που βλέπει την χώρα του να αναδεικνύεται σε μια από τις ισχυρές δυνάμεις εξισορρόπησης, τόσο στη Μέση Ανατολή, μαζί με τις υπόλοιπες αραβικές χώρες, όσο και στη Συρία, μαζί με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, οι οποίες «δε θα αποσυρθούν πλήρως».
Πώς ερμηνεύουν εντός της Τουρκίας τις εξελίξεις; «Κυβερνητικοί παράγοντες τις ερμηνεύουν ως νίκη της Τουρκίας, καθώς εμποδίζεται η ίδρυση ενός “τρομοκρατικού κράτους” στη Συρία, και πανηγυρίζουν. Όσοι είναι κοντά στο κουρδικό κίνημα, θεωρούν επίσης τη συμφωνία δική τους νίκη, καθώς οι Κούρδοι εξασφαλίζουν τη θέση τους στη Συρία. Η νέα εξίσωση δυνάμεων στη Συρία έχει δομηθεί ώστε όλα τα μέρη να έχουν κέρδη – περιλαμβανομένων των ΗΠΑ και του Ισραήλ», προσθέτει ο Οντζάν. Τέλος, στο πλαίσιο της ομαλοποίησης του Κουρδικού στην Τουρκία, η συμφωνία μπορεί να θεωρηθεί, συνοψίζει ο τούρκος αναλυτής, ως μια προσπάθεια συγχώνευσης του αφηγήματος «Συρία χωρίς τρομοκρατία» στο αφήγημα «Τουρκία χωρίς τρομοκρατία».
