Κάθε ανθρώπινη κοινότητα τελεί υπό ένα όριο. Υπάρχει μέσα του. Ως δυναμική κατάσταση, είναι στραμμένη πέρα από αυτό το όριο, ένας ορίζοντας μπορεί να την προκαλεί, ένας πειρασμός αλλαγών να την κινητοποιεί και να την εμπνέει. Και, πολιτικά, δηλαδή συντεταγμένα, διαλογικά και δημιουργικά, να υπερβαίνει το όριο, να μετακινείται πέραν της γραμμής του, να την αφήνει πίσω του στο χρόνο, σε μια εξέλιξη μέσα σε ένα νέο όριο πάντα, συνοδευόμενο και αυτό από τη ματιά προς ένα άλλο και επόμενο.

Στη γραμμή του ορίου, στη μεθόριο, παίζονται όλα. Εκεί, μια αόρατη σύγκρουση συντελείται σε επίπεδο συνείδησης, άρνησης ή αποδοχής, σύμπραξης ή εναντίωσης σε αυτό που μια εποχή φέρει ως αίτημα αλλαγής, ανταπόκρισης στις ανάγκες και αποτελεσματικής λειτουργίας των θεσμών, θα λέγαμε συμβατικά εμείς οι σύγχρονοι Έλληνες, τις μέρες αυτές, που μια μεγάλη πολιτική και κοινωνική ένταση, με την ανακεφαλαιωτική αφορμή – την τραγωδία στα Τέμπη – τις χαρακτηρίζει. Η ένταση αυτή, που φέρει μέσα της όλες τις προϋποθέσεις μιας επέκεινα των ορίων σύγκρουσης, μας τοποθετεί λες σχεδόν οριστικά στη μεθόριο, αιχμάλωτους στη ζώνη της, στραμμένους σε αυτό που χρόνια γνωρίσαμε μέσα στον στενό κόσμο της, αρνούμενοι την υπέρβαση αυτού του κόσμου.

Σε αυτή τη ζώνη της παραλυτικής μεθορίου ζούμε σε μια συνθήκη του «μεταξύ». Μεταξύ του ορθού λόγου και του ανορθολογισμού. Η πολιτική δεν είναι υπόθεση του ορθού λόγου, έχει συχνά – όχι άδικα – λεχθεί, όμως ο ορθός λόγος, η κριτική σκέψη, οι θεμελιωμένες υποθέσεις κατανόησης, τα βάσιμα επιχειρήματα, είναι ο μόνος δρόμος μιας συνύπαρξης με συνείδηση και επίγνωση. Άλλος δεν υπάρχει. Απέναντι, όπως τις μέρες αυτές, στη ζώνη της μεθοριακής μας συνθήκης, μια επίθεση του ανορθολογισμού βρίσκεται σε εξέλιξη. Φαντασίες και συνωμοτικές συλλήψεις παρουσιάζονται ως πραγματικότητα. Ένα κύμα άρνησης και ισοπεδωτικής απόρριψης επικρατεί. Κάθε στοιχειώδης απόκρουσή της γίνεται αντικείμενο χλευασμού. Όλα ανάγονται στην εξουσία και εκεί βρίσκεται ο λόγος της αποδοχής τους. Είναι μια ευκαιρία αποδοκιμασίας της. Σε κάθε παρόμοια περίπτωση, ο ορθός λόγος βρίσκεται σε άμυνα και η εγκατάσταση στη μεθόριο θα είναι διαρκείας.

Δίπλα, ένα άλλο διαβρωτικό «μεταξύ» κερδίζει. Ένα μεταξύ αμφιβολίας για όλα και της σύμφυτης ανάγκης εμπιστοσύνης κατακλύζει κοινωνία και ανθρώπους. Οι ρωγμές είναι βαθιές. Δύσκολα το χάσμα θα καλυφθεί. Αυτό το δεδομένο αποτελεί εύφορο έδαφος σποράς κάθε ανορθολογικής, μαγικού τύπου, αμφισβήτησης. Έτσι και συμβαίνει. Με επιτυχία. Έχει η πραγματική ζωή προηγηθεί στην προπαρασκευή της αναγκαίας συνθήκης. Ένα βαθύτερο «μεταξύ» κέρδισε τη συνείδηση. Η Ελλάδα είναι μια χώρα στη μεθόριο μεταξύ κράτους δικαίου και μη κράτους δικαίου. Συντριπτικό ποσοστό Ελλήνων δεν έχουν – δηλώνουν – εμπιστοσύνη στη Δικαιοσύνη. Το θεμέλιο έχει πέσει. Όταν ο καθημερινός άνθρωπος αναιρέσει την εμπιστοσύνη του στο συλλογικό πλαίσιο λειτουργίας που αυθόρμητα καθιστά ανεκτό και ασφαλή τον βίο του, το στοιχείο της κοινότητας έχει υπονομευθεί και η συνείδηση της κοινής μοίρας έχει απολεσθεί. Η μεθόριος γίνεται τότε ένας τόπος άγονης θανατηφόρας αντιπαλότητας. Κάθε Κυβέρνηση, σε παρόμοια συνθήκη, θα είχε πρώτο και αποκλειστικό μέλημά της το δύσκολο έργο αποκατάστασης της εμπιστοσύνης. Τα άλλα ακολουθούν.

*Πολιτικός επιστήμονας