Βατικανό: Τι θα συμβεί όταν πεθάνει ο Πάπας Φραγκίσκος – Το λαϊκό προσκύνημα και τα τρία φέρετρα

Με τον Πάπα Φραγκίσκο να νοσηλεύεται σε κρίσιμη κατάσταση με πνευμονία και στους δύο πνεύμονες, δημοσίευμα του Politico, παραθέτει τι πρόκειται να συμβεί όταν ο Πάπας πεθάνει.

Ο Φραγκίσκος, που έχασε μέρος του ενός πνεύμονά του λόγω λοίμωξης στη νεανική του ηλικία και ταλαιπωρείται από προβλήματα υγείας το τελευταίο διάστημα, ενέκρινε το 2023 μια απλοποιημένη τελετή κηδείας για τον εαυτό του, παραλείποντας ορισμένες από τις πιο παλιές ιεροτελεστίες που συνηθίζονταν.

Ωστόσο, ο θάνατός του, όποτε κι αν συμβεί, θα σηματοδοτήσει την έναρξη μιας αυστηρά καθορισμένης ακολουθίας γεγονότων, τελειοποιημένης μέσα από αιώνες. Ορισμένες παραδόσεις του Βατικανού χρονολογούνται από την Αρχαία Ρώμη.

Στο τέλος αυτού του τελετουργικού, ένας νέος ηγέτης της Καθολικής Εκκλησίας θα εκλεγεί μέσα από μια διαδικασία κρίσιμη και με υψηλό διακύβευμα, η οποία δραματοποιήθηκε στην οσκαρική ταινία «Conclave».

Ο θάνατος

Η επιβεβαίωση του θανάτου ενός Πάπα είναι παραδοσιακά ευθύνη του camerlengo ( ανώτερος αξιωματούχος του Βατικανού). Σήμερα, αυτή τη θέση κατέχει ο ιρλανδικής καταγωγής καρδινάλιος Κέβιν Φάρελ.

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Φάρελ θα επισκεφθεί το ιδιωτικό του παρεκκλήσι όπου θα βρίσκεται η σορός του Πάπα και θα τον καλέσει με το όνομά του για να τον αφυπνίσει. Πλέον, αυτή η διαδικασία είναι κυρίως συμβολική, καθώς οι γιατροί θα έχουν ήδη επιβεβαιώσει τον θάνατό του με σύγχρονα ιατρικά μέσα. (Ένας διαδεδομένος μύθος ισχυρίζεται ότι ο camerlengo χτυπά απαλά το κεφάλι του Πάπα με ένα ασημένιο σφυρί, αλλά το Βατικανό έχει διαψεύσει αυτή την πρακτική).

Οταν ο ποντίφικας δεν ανταποκρίνεται, σύμφωνα με την παράδοση, το δαχτυλίδι του, που λειτουργεί ως σφραγίδα για τα επίσημα παπικά έγγραφα, καταστρέφεται, σηματοδοτώντας το τέλος της αρχιεροσύνης του. Ο camerlengo θα ενημερώσει το Κολέγιο των Καρδιναλίων, το ανώτατο εκκλησιαστικό σώμα, για τον θάνατο του Ποντίφικα, πριν αυτό ανακοινωθεί στον κόσμο μέσω επίσημης δήλωσης του Βατικανού.

Η περίοδος πένθους

Ο θάνατος του Πάπα θα σημάνει την έναρξη εννέα ημερών πένθους, γνωστών ως Novendiale, μια παράδοση που προέρχεται από την Αρχαία Ρώμη. Η Ιταλία συνήθως κηρύσσει επίσης περίοδο εθνικού πένθους.

Το σώμα του Πάπα θα ευλογηθεί, θα ενδυθεί με παπικά άμφια και θα εκτεθεί στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου για λαϊκό προσκύνημα, όπου εκατοντάδες χιλιάδες πιστοί, καθώς και ξένοι ηγέτες, θα αποτίσουν φόρο τιμής. Στο παρελθόν, το σώμα του Πάπα εκτίθετο σε μια υπερυψωμένη πλατφόρμα, γνωστή ως catafalque, αλλά στη περίπτωση του Πάπα Φραγκίσκου θα υπάρχει ένα ανοιχτό φέρετρο, χωρίς επιπλέον πομπή και μεγαλοπρέπεια.

Παλαιότερα, οι Πάπες υποβάλλονταν σε ταρίχευση, και ορισμένοι είχαν αφαιρεμένα τα όργανά τους πριν από την ταφή — μια εκκλησία κοντά στην Φοντάνα ντι Τρέβι στη Ρώμη διατηρεί τις καρδιές περισσότερων από 20 Παπών σε μαρμάρινες λάρνακες ως ιερά λείψανα. Όμως, αυτές οι πρακτικές έχουν πλέον εγκαταλειφθεί.

Καθώς ο Πάπας Φραγκίσκος θα κείτεται σε λαϊκό προσκύνημα, καθημερινές προσευχές και μνημόσυνες λειτουργίες θα πραγματοποιούνται στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου και σε όλο τον καθολικό κόσμο.

Εν τω μεταξύ, το Βατικανό θα εισέλθει σε μεταβατική περίοδο, γνωστή ως sede vacante (η έδρα είναι κενή), κατά την οποία η διακυβέρνηση της Εκκλησίας περνά προσωρινά στο Κολέγιο των Καρδιναλίων — αν και δεν μπορούν να ληφθούν σημαντικές αποφάσεις μέχρι να εκλεγεί νέος Πάπας.

Η ταφή

Η κηδεία του Πάπα πιθανότατα θα πραγματοποιηθεί στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου, τέσσερις έως έξι ημέρες μετά τον θάνατό του, με πλήθος πιστών να συρρέει στο Βατικανό για την τελετή, η οποία θα προεδρεύεται από τον κοσμήτορα του Κολεγίου των Καρδιναλίων, τον 91χρονο Ιταλό καρδινάλιο Τζοβάνι Μπατίστα Ρε.

Παραδοσιακά, οι Πάπες θάβονται στις σπηλιές του Βατικανού, κάτω από τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, όπου βρίσκονται οι τάφοι σχεδόν 100 Ποντίφικων, συμπεριλαμβανομένου του Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ΄, που παραιτήθηκε το 2013 και πέθανε το 2022.

Ωστόσο, ο Φραγκίσκος δήλωσε το 2023 ότι έχει επιλέξει τη Βασιλική της Σάντα Μαρία Ματζόρε στη Ρώμη ως τον τελικό τόπο ανάπαυσής του, καθιστώντας τον, τον πρώτο Πάπα εδώ και έναν αιώνα που θάβεται εκτός Βατικανού.

Στο παρελθόν, οι Πάπες θάβονταν σε τρία φέρετρα — από κυπαρίσσι, ψευδάργυρο και φτελιά — τοποθετημένα το ένα μέσα στο άλλο, αλλά ο Φραγκίσκος έχει ζητήσει να ταφεί σε ένα μόνο ξύλινο φέρετρο με ψευδάργυρο.

Όπως και ο προκάτοχός του, πιθανότατα θα ταφεί με ένα rogito, ένα έγγραφο που περιγράφει τη ζωή και τη διακυβέρνησή του.

Η εκλογή του νέου Πάπα

Δύο έως τρεις εβδομάδες μετά την κηδεία, το Κολέγιο των Καρδιναλίων θα συγκληθεί στην Καπέλα Σιξτίνα για το Κονκλάβιο, την αυστηρά μυστική διαδικασία εκλογής νέου Ποντίφικα.
Οι καρδινάλιοι κάτω των 80 ετών θα ψηφίσουν κρυφά και αν δεν υπάρξει νικητής με πλειοψηφία δύο τρίτων, η διαδικασία επαναλαμβάνεται. Τα ψηφοδέλτια καίγονται σε ειδική σόμπα και από την καμινάδα της Καπέλας Σιξτίνας αναδύεται καπνός — μαύρος αν δεν έχει εκλεγεί Πάπας, λευκός αν έχει.

Μόλις εκλεγεί, ο νέος Πάπας θα παρουσιαστεί από το μπαλκόνι του Αγίου Πέτρου με τη φράση Habemus Papam («Έχουμε Πάπα»), αναλαμβάνοντας τα ηνία της Εκκλησίας.