Το καλοκαίρι του 2024 η Βρετανία βυθίστηκε στο χάος της μισαλλοδοξίας και των fake news. Βίαια ρατσιστικά επεισόδια ξέσπασαν με ακροδεξιές ομάδες να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των ταραχών που συγκλόνισαν τη χώρα από τη μία άκρη στην άλλη. Όλα ξεκίνησαν όταν στις 29 Ιουλίου 2024, στην παραθαλάσσια πόλη του Σάουθπορτ στη βορειοδυτική Αγγλία, ένας 17χρονος, γιος μεταναστών από τη Ρουάντα γεννημένος στο Κάρντιφ, αιματοκύλησε ένα παιδικό εργαστήριο χορού, με τραγούδια της Τέιλορ Σουίφτ, σκοτώνοντας τρία αθώα μικρά κορίτσια. Το φυτίλι άναψε με γνωστούς ακροδεξιούς «γκουρού» να μιλούν επωνύμως ρίχνοντας λάδι στη φωτιά.
Στα ίχνη των εξτρεμιστών
Η βρετανική οργάνωση Hope Not Hate που βρίσκεται εδώ και καιρό στην πρώτη γραμμή του αγώνα κατά του εξτρεμισμού, ερευνώντας τις τακτικές και τα οικονομικά διαφόρων οργανώσεων, βρέθηκε να παρακολουθεί τις εξελίξεις για 10 ολόκληρους μήνες μέχρι το ξέσπασμα της ασυγκράτητης βίας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες του 2024. Η μυστική έρευνα των ερευνητών-ακτιβιστών βρίσκεται στην καρδιά του συναρπαστικού ντοκιμαντέρ «Undercover: Exposing the Far Right» της Χαβάνα Μάρκινγκ, που θα προβληθεί στο 27ο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (6-16 Μαρτίου 2025), ρίχνοντας φως στην άνοδο της ακροδεξιάς στη Βρετανίας.
Επί 90 λεπτά, η κάμερα ακολουθεί τους ερευνητές της Hope Not Hate καθώς βρίσκονται στα ίχνη των εξτρεμιστών. Κι ενώ αρχικά το κυνήγι αυτό φαντάζει περιττό καθώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατακλύζονται από ακροδεξιούς που εκφράζουν ανοιχτά τις απόψεις τους (οι ταραξίες στη Βρετανία όπως και στις ΗΠΑ στο Σάρλοτσβιλ της Βιρτζίνια το 2017 και στο Καπιτώλιο το 2021, δεν κρύφτηκαν ποτέ), η σημασία της προσπάθειάς τους γίνεται όλο και πιο σαφής στη συνέχεια.
«Undercover: Exposing the Far Right»
Πίσω από τις κλειστές πόρτες, στα ενδότερα της ακροδεξιάς, θα βρει κανείς τις χειρότερες αποκαλύψεις και τα πειστήρια της επικίνδυνης για τη δημοκρατία και την κοινωνία δράσης τους (να θυμηθούμε εδώ και το σπουδαίο ντοκιμαντέρ της εκλιπούσης Ανζελίκ Κουρούνη «Χρυσή Αυγή: Προσωπική Υπόθεση» που το 2016 αποτέλεσε ένα ντοκουμέντο για τη δράση της Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα, που μας ταρακούνησε). Θα βρει επίσης τις αποδείξεις για το διευρυμένο δίκτυο που τους στηρίζει και ενισχύει τη δράση του.
«Μέσα από τις αποκαλύψεις, σχηματίζεται σταδιακά η εικόνα ενός καλά οργανωμένου ακροδεξιού κινήματος, με παραρτήματα σε ολόκληρη την Ευρώπη και συνδέσεις με πολιτικά κόμματα.»
Τα μέλη της οργάνωσης Hope Not Hate συχνά δρουν μυστικά, «παραβιάζοντας» τις κλειστές πόρτες των ακροδεξιών ομάδων οικειοποιούμενα ψεύτικες ταυτότητες. Όπως περιγράφει το δελτίο τύπου του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: «Με τη χρήση κρυφών καμερών και εξοπλισμού ηχογράφησης, οι ακτιβιστές της καταγράφουν διαδηλώσεις, κλειστές συναντήσεις και συνέδρια. Αποκαλύπτουν πώς ακροδεξιοί προσπαθούν να μετακινήσουν ριζικά την πολιτική ατζέντα, πώς στοχοποιούν συγκεκριμένες κοινότητες και πώς, με τη βοήθεια επικοινωνιακά ικανών influencers, προωθούν ρατσιστικές ιδέες σε ένα νέο κοινό.
Το τίμημα για αυτή τη δουλειά είναι βαρύ: οι διευθύνσεις των ακτιβιστών διαρρέουν σε κύκλους χούλιγκαν και υποστηρικτών της «Λευκής Υπεροχής», εκθέτοντάς τους σε σοβαρούς κινδύνους. Το ντοκιμαντέρ «Undercover: Exposing the Far Right» ακολουθεί από κοντά αρκετές μυστικές επιχειρήσεις της Hope Not Hate. Ο ακτιβιστής «Κρις» καταφέρνει να κερδίσει την εμπιστοσύνη των ανθρώπων μέσω μιας πλατφόρμας ψευδοεπιστήμης για τη φυλή και το φύλο, η οποία στοχεύει να προσελκύσει ανθρώπους με επιρροή και χρηματοδότες. Μέσα από τις αποκαλύψεις, σχηματίζεται σταδιακά η εικόνα ενός καλά οργανωμένου ακροδεξιού κινήματος, με παραρτήματα σε ολόκληρη την Ευρώπη και συνδέσεις με πολιτικά κόμματα.»
«Undercover: Exposing the Far Right»
Ένα πραγματικό θρίλερ με άξονα την άνοδο της ακροδεξιάς
Η Χαβάνα Μάρκινγκ, γνωστή από το βραβευμένο της στο Φεστιβάλ του Σάντανς, ντοκιμαντέρ, «Afghan Star» (2009), εστιάζει σε δύο σημαντικούς ερευνητές της οργάνωσης «Hope Not Hate»: τον Πάτρικ Χέρμανσον που διείσδυσε στους νεοναζί στη φασιστική συγκέντρωση «Unite the Right» στο Σάρλοτσβιλ το 2017 (εκεί έχασε τη ζωή της η αντιδιαδηλώτρια Χέδερ Χέιερ), ο οποίος εδώ ενεργεί ως συνοδός του Χάρι Σούκμαν, δημοσιογράφου που ενδιαφέρεται να ξεσκεπάσει την Ακροδεξιά. Ο Σούκμαν είναι τα μάτια και τα αυτιά του κοινού, με τα πιο έμπειρα μέλη της οργάνωσης, υπό τις οδηγίες τον Νικ Λόουλς, ιδρυτή της Hope Not Hate, να του εξηγούν τη στρατηγική και τη σημασία της αποστολής τους.
Ό,τι καταγράφεται στο φιλμ είναι συναρπαστικό, καθώς είναι εμφανές ότι οι Σούκμαν και Χέρμανσον βρίσκονται συχνά σε ακραίο κίνδυνο – ακόμα κι ένα λεκτικό λάθος μπορεί να αποκαλύψει την αληθινή τους ταυτότητα (οι ακροδεξιές ομάδες γνωρίζουν ότι δημοσιογράφοι διεισδύουν μυστικά σε αυτές, γι’ αυτό και είναι καχύποπτοι απέναντι σε όλους).
Προβεβλημένοι ακροδεξιοί δεν μασούν τα λόγια τους: Ο Νικ Σκάνλον, υποψήφιος της Britain First για τη δημαρχία του Λονδίνου τον περασμένο Μάιο, χρησιμοποιεί σχεδόν κάθε προσβολή για τους Μαύρους κατά τη διάρκεια μιας σύντομης συνομιλίας του, η οποία καταγράφεται με κρυφή κάμερα. Ο ακτιβιστής Έρικ Άρεν επαινεί τα Ες-Ες ως «ελίτ». Ο ακαδημαϊκός Έμιλ Κίρκεγκααρντ εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του περί ευγονικής. Ακόμη και το «αξιοσέβαστο» πρόσωπο του κινήματος, Ματ Άρτσερ, με σπουδές στο Κέμπριτζ, αποκαλύπτει διάφορα μυστικά για τους στόχους του Human Diversity Foundation που χρηματοδοτείται μυστικά.
Η αποκάλυψη του ποιος δίνει τα χρήματα για το εν λόγω ίδρυμα είναι μια σημαντική στιγμή του ντοκιμαντέρ όπως και η ιστορία του σχεδίου δολοφονίας της βουλευτού Ρόζι Κούπερ (ο νεοναζί Τζακ Ρένσο καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη μετά την παραδοχή του σχεδίου δολοφονίας το 2018).
Οι τρόποι εισβολής των πιο ακραίων ιδεών στη σφαίρα της κοινωνικής αποδοχής δια της άμβλυνσης των επιπτώσεων τους και της μεθόδευσης ωραιοποίησής τους απασχολεί τους συντελεστές του «Undercover: Exposing the Far Right», που διαχειρίζονται ένα αυθεντικό κοινωνικό θρίλερ. Και ένα κατασκοπευτικό οδοιπορικό ταυτόχρονα στα βάθη των πιο σκοτεινών πολιτικών δυνάμεων όπως έκανε και το βραβευμένο με Οσκαρ ντοκιμαντέρ «Navalny» ακολουθώντας τον πολιτικό κρατούμενο Αλεξέι Ναβάλνι, μετά την απόπειρα δολοφονίας του το 2020 με νόβιτσοκ και προτού αφήσει την τελευταία του πνοή σε φυλακή υψίστης ασφαλείας στην Αρκτική το 2024, έχοντας υποστεί συστηματική πολιτική δίωξη από το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν.
INFO Το ντοκιμαντέρ «Undercover: Exposing the Far Right» θα προβληθεί στο 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης που θα διεξαχθεί από τις 6 έως τις 16 Μαρτίου 2025.
