Οι διαρθρωτικές αδυναμίες, η οικονομική στενότητα και η έλλειψη ολοκληρωμένων προγραμμάτων για την κάλυψη των αναγκών των ασθενών προκαλούν έντονες πιέσεις στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Σύμφωνα με τα δεδομένα από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD), η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει περιορισμένη δαπάνη για την υγεία ως ποσοστό του ΑΕΠ, με επιπτώσεις στην προσβασιμότητα και την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών Υγείας.
Ως Ένωση Ασθενών Ελλάδας και επίσημος συνομιλητής του Υπουργείου Υγείας, έχοντας ως πάγια θέση μας τη συνεργασία με την Πολιτεία, τους θεσμικούς φορείς, την ακαδημαϊκή και επιστημονική κοινότητα, δεσμευόμαστε να συνεχίσουμε την προώθηση μεταρρυθμίσεων που περιλαμβάνουν τη βελτίωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, τη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών και την ενίσχυση της πρόσβασης σε εξειδικευμένες υπηρεσίες και καινοτόμες θεραπείες. Μια από τις βασικές προτεραιότητές μας για το νέο έτος, είναι η ενίσχυση της συμμετοχής των ασθενών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων για την υγεία. Ειδικότερα, το 2025, ο νέος Κανονισμός για την Αξιολόγηση Τεχνολογιών Υγείας (HTA) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 2025, έρχεται για να λειτουργήσει προς αυτήν την κατεύθυνση, καθώς φέρνει αλλαγές στις διαδικασίες αξιολόγησης φαρμάκων και ιατροτεχνολογικών προϊόντων, κάτι που αφορά άμεσα τους ασθενείς.
Στην Ελλάδα, παρόλο που η χώρα έχει υψηλά ποσοστά χρήσης νέων φαρμάκων, υπάρχουν σημαντικές καθυστερήσεις στην έγκρισή τους, που ξεπερνούν τους 18 μήνες κατά μέσο όρο. Σύμφωνα με τον νέο κανονισμό λοιπόν, οι ασθενείς θα έχουν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία τόσο της κλινικής αξιολόγησης, όσο και στη διαμόρφωση εργαλείων συγκριτικής εκτίμησης της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας διαφορετικών θεραπευτικών επιλογών. Μέσω του προγράμματος TSI που έχει ανακοινώσει η Γενική Γραμματεία Στρατηγικού Σχεδιασμού του Υπουργείου Υγείας, χρειάζεται το επόμενο διάστημα να ενισχύσουμε και την εκπαίδευση όλων των εμπλεκόμενων φορέων για να διασφαλιστεί η ουσιαστική συμμετοχή και των οργανώσεων σε όλα τα στάδια της διαδικασίας. Επιπλέον, η ενίσχυση της συμμετοχής απαιτεί τη δημιουργία σαφών διαδικασιών και φυσικά, χρειάζεται η χώρα μας να έχει εγκαθιδρύσει έναν μηχανισμό σάρωσης ορίζοντα, μέσω του οποίου θα γνωρίζουμε εγκαίρως τις ανάγκες. Έτσι λοιπόν, είναι κρίσιμο να διασφαλίσουμε ότι οι ασθενείς θα έχουν συνεχή και ουσιαστική συμμετοχή στη διαδικασία συλλογής και ανατροφοδότησης.
Μια ακόμη σημαντική προτεραιότητά μας για το 2025, είναι η ενίσχυση της πρόληψης, της εγγραμματοσύνης υγείας και της ενδυνάμωσης των ασθενών, ώστε όλο και περισσότεροι πολίτες να φροντίζουν ενεργά την υγεία τους. Η πρόληψη ήταν για χρόνια ο αδύναμος κρίκος του συστήματος. Παρά τα σημαντικά βήματα που έγιναν το 2024 από την Πολιτεία, όπως η υλοποίηση του προγράμματος «Σπύρος Δοξιάδης», που βρίσκεται σε εξέλιξη, ο δρόμος που έχουμε να διανύσουμε παραμένει μακρύς, καθώς απαιτείται ουσιαστική αλλαγή στη νοοτροπία των πολιτών σχετικά με τα θέματα πρόληψης. Για εμάς, η κατανόηση της σημασίας της πρόληψης και η εύκολη πρόσβαση σε αυτήν πρέπει να αφορά όλες και όλους– χωρίς αποκλεισμούς. Ο στόχος μας για το 2025 λοιπόν, είναι να δούμε την πρόληψη να μετασχηματίζεται από επιλογή σε βασική συνήθεια για κάθε πολίτη.
Επιπλέον, σε μια εποχή καταιγισμού πληροφοριών, η βελτίωση της εγγραμματοσύνης στην υγεία θα μας βοηθήσει να ξεχωρίζουμε τις ακριβείς και σωστές πληροφορίες, κάτι που αποτελεί βασικό πυλώνα της ενημέρωσης των ασθενών. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε η Ένωση Ασθενών Ελλάδας σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Πολιτικών Υγείας, το 29% των πολιτών δυσκολεύονται να βρουν αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με τα συμπτώματα των ασθενειών, ενώ το 27% αναφέρουν ότι δυσκολεύονται να κατανοήσουν τις οδηγίες που συνοδεύουν τα φάρμακα. Επιπλέον, το 14% θεωρεί πολύ δύσκολη την αξιολόγηση της αξιοπιστίας των πληροφοριών υγείας στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, ενώ το 24% δυσκολεύεται να έχει πρόσβαση σε ακριβείς και αξιόπιστες πληροφορίες υγείας.
Για εμάς είναι κομβικής σημασίας η ενδυνάμωση των ασθενών ώστε να είναι σε θέση να αξιολογούν και να κατανοούν τα θέματα και τις πληροφορίες για την υγεία τους και αυτό θα διευκολύνει και την κατανόηση της αναγκαιότητας πρόληψης στον ευρύτερο πληθυσμό. Σε αυτό τον τομέα, της εγγραμματοσύνης, η Ένωση Ασθενών Ελλάδας επενδύει σταθερά και χρειάζεται συμμάχους, γιατί μόνο μέσα από την ευρεία συνεργασία, με τις Επιστημονικές Εταιρείες, τους επαγγελματίες υγείας, τους φαρμακοποιούς και τους νοσηλευτές θα μπορέσουμε να πετύχουμε αυτή την αλλαγή στη νοοτροπία, που όλοι συμφωνούμε ότι είναι απαραίτητη για ένα καλύτερο αύριο στην υγεία.
Πρόκληση για εμάς επιπλέον, αποτελεί η εξάλειψη των ανισοτήτων στην υγεία. Στο τρέχον πλαίσιο οικονομικής δυσχέρειας που αντιμετωπίζουν οι πολίτες στην Ελλάδα και η αδυναμία τους να ανταπεξέλθουν στο συνεχώς αυξανόμενο κόστος διαβίωσης και στις αυξημένες δαπάνες υγείας, προστίθεται και η αυξανόμενη ιδιωτική δαπάνη για φάρμακα, η οποία είναι από τις υψηλότερες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ειδικότερα, σύμφωνα με την πρόσφατη μελέτη της IQVIA, το 2023 οι ασθενείς πλήρωσαν από την τσέπη τους για φάρμακα περίπου 1,8 δισ. ευρώ και ειδικότερα, η θεσμοθετημένη συμμετοχή των ασθενών ανέρχεται στα 434 εκατ. ευρώ και στα 300 εκατ. ευρώ για την επιβάρυνση που προκύπτει από την Λιανική Τιμή αποζημίωσης. Από την άλλη, οι άμεσες πληρωμές αυτών των δαπανών, ανέρχονται στα 391 εκατ. ευρώ σε ΜΗΣΥΦΑ, 130 εκατ. ευρώ σε φάρμακα που ανήκουν στην αρνητική λίστα και σε 557 εκατ. ευρώ σε φάρμακα αποζημιούμενα που επέλεξε ο ασθενής να τα πληρώσει 100%, κάτι το οποίο οφείλεται συχνά στην αδυναμία πρόσβασης των ασθενών σε γιατρούς, οι οποιοί θα συνταγογραφήσουν τα φάρμακα.
Μια από τις βασικές μας προτεραιότητες το επόμενο έτος είναι η διεξαγωγή μιας ολοκληρωμένης μελέτης με στόχο τον προσδιορισμό της ιδιωτικής φαρμακευτικής δαπάνης, την αναγνώριση των παραγόντων που την επηρεάζουν, την αξιοποίηση των υφιστάμενων δεδομένων για την αποκάλυψη των υποκείμενων προβλημάτων στο τρέχον σύστημα και την κατανόηση των σχετικών δυσλειτουργιών με στόχο τη διαμόρφωση προτάσεων, παρεμβάσεων και λύσεων για τον εξορθολογισμό της παρούσας κατάστασης.
Αλλά και στον άξονα της καινοτομίας πρέπει να κινηθούμε παράλληλα. Η διασφάλιση της έγκαιρης και ισότιμης πρόσβασης στη φαρμακευτική καινοτομία, παραμένει πρόκληση, ειδικά με τις επικρατούσες συνθήκες στη χώρα μας, ενώ παραμένει περιορισμένη και επηρεάζεται από μια σειρά εμποδίων. Αντίστοιχα, το χάσμα μεταξύ των εισοδηματικών ομάδων στην Ελλάδα όσον αφορά τις αναφερόμενες μη καλυπτόμενες ιατρικές ανάγκες είναι το μεγαλύτερο στην ΕΕ. Τα προβλήματα προκύπτουν από αργές διαδικασίες αποζημίωσης, οικονομική πίεση και το clawback.
Παράλληλα, θα πρέπει να επικεντρωθούμε στην εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται για τη βελτίωση της ποιότητας της υγειονομικής περίθαλψης, τόσο στα μεγάλα αστικά κέντρα όσο και στην περιφέρεια. Αυτό θα το κάνουμε με τη συνεργασία της Πολιτείας και όλων των φορέων γιατί πιστεύουμε ότι μόνο έτσι θα μπορέσουμε να πετύχουμε την εφαρμογή των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων, οι οποίες αποτελούν πάγιο και διαχρονικό αίτημα όλων των εταίρων στην υγεία προκειμένου η χώρα μας να μπορέσει να λαμβάνει τεκμηριωμένα (με βάση επιδημιολογικά κ.α. στοιχεία) αποφάσεις για την υγεία.
