Η μακροχρόνια έκθεση ακόμη και σε χαμηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης που συνδέεται με την κίνηση των οχημάτων βλάπτει σοβαρά το ήπαρ και αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης μη αλκοολικής λιπώδους νόσου του ήπατος, σύμφωνα με μια νέα μελέτη που διεξήχθη σε ποντίκια.

Η πιο κοινή ηπατοπάθεια παγκοσμίως

Η λιπώδης νόσος του ήπατος (ή ηπατική στεάτωση) αποτελεί την πιο κοινή ηπατοπάθεια παγκοσμίως και οφείλεται σε συσσώρευση λίπους στα ηπατοκύτταρα. Μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή, σε κίρρωση του ήπατος και σε αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του ήπατος και ηπατικής ανεπάρκειας.

«Συνηθίζουμε να συνδέουμε την ατμοσφαιρική ρύπανση με βλάβες στους πνεύμονες, ωστόσο έχει ευρύτερη επίδραση στην υγεία, συμπεριλαμβανομένου του ήπατος» ανέφερε η κύρια συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Environmental Sciences», καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Τεχνολογίας του Σίδνεϊ (UTS) Χούι Τσεν.

Συσσώρευση τοξινών (συμπεριλαμβανομένων βαρέων μετάλλων)

Η καθηγήτρια εξήγησε ότι «το ήπαρ είναι ζωτικής σημασίας για τον μεταβολισμό. Απομακρύνει τις τοξίνες, ρυθμίζει το σάκχαρο του αίματος και παράγει βασικές βιταμίνες και πρωτεΐνες, μεταξύ των πολλών άλλων λειτουργιών του. Αν το ήπαρ δεν λειτουργεί σωστά, το άτομο αισθάνεται συνεχώς κουρασμένο και άρρωστο εξαιτίας δυσλειτουργίας στον μεταβολισμό του. Οταν κάποιος εκτίθεται σε ατμοσφαιρική ρύπανση, τα μικροσκοπικά αιωρούμενα σωματίδια που είναι γνωστά ως ΡΜ2,5 εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος μέσω των πνευμόνων. Το ήπαρ, το οποίο φιλτράρει τις τοξίνες από το αίμα, συσσωρεύει αυτές τις ουσίες στις οποίες μπορεί να περιλαμβάνονται βαρέα μέταλλα όπως το αρσενικό, ο μόλυβδος, το νικέλιο και ο ψευδάργυρος».

Πάνω από το 30% των ενηλίκων με λιπώδη διήθηση του ήπατος

Ο γνωστός παγκοσμίως ειδικός στις ηπατοπάθειες και στον καρκίνο του ήπατος καθηγητής Τζέικομπ Τζορτζ, διευθυντής του Κέντρου για το Ηπαρ Storr του Ινστιτούτου για την Ιατρική Ερευνα Westmead, ήταν εκ των κύριων συγγραφέων της νέας μελέτης. Οπως σημείωσε ο καθηγητής ποσοστό μεγαλύτερο του 30% των ενηλίκων παγκοσμίως έχει λιπώδη διήθηση του ήπατος. «Η νόσος είναι πιο συχνή στους άνδρες, στα υπέρβαρα άτομα και στα άτομα με διαβήτη» είπε ο δρ Τζορτζ και η δρ Τσεν συμπλήρωσε ότι «παράγοντες του τρόπου ζωής όπως η κακή διατροφή, η έλλειψη άσκησης και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ συμβάλλουν στην ανάπτυξη λιπώδους νόσου του ήπατος. Ωστόσο η νέα μελέτη δείχνει ότι και το περιβάλλον όπου ζούμε και ιδίως η έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση που οφείλεται στα καυσαέρια των οχημάτων μπορεί να αποτελεί παράγοντα για εμφάνιση λιπώδους νόσου του ήπατος».

Το πείραμα των… καυσαερίων

Στο πλαίσιο της μελέτης τους οι ερευνητές εξέθεσαν ποντίκια σε επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης (10 μικρογραμμάρια μικροσωματιδίων ΡΜ2,5 τα οποία προέρχονταν από την κίνηση των οχημάτων ημερησίως) τα οποία αντανακλούσαν την τυπική έκθεση ενός ανθρώπου σε ατμοσφαιρική ρύπανση σε έναν μεγάλο δρόμο του Σίδνεϊ.

Οι επιστήμονες αναζήτησαν σημάδια φλεγμονής και ίνωσης (δημιουργία ουλώδους ιστού) καθώς και αλλαγές στα σάκχαρα και λιπίδια του ήπατος σε ποντίκια όταν αυτά ήταν τεσσάρων, οκτώ και 12 εβδομάδων.

Σωρευτική επίδραση

«Η επίδραση ήταν σωρευτική. Στις τέσσερις εβδομάδες ζωής των πειραματοζώων δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές αλλαγές. Ωστόσο στις οκτώ εβδομάδες εμφανίστηκε δυσλειτουργία της φυσιολογικής μεταβολικής λειτουργίας του ήπατος ενώ στις 12 εβδομάδες παρατηρήθηκαν σημαντικές αλλαγές» υπογράμμισε ο δρ Μιν Φενγκ, γιατρός και υποψήφιος διδάκτωρ στη Σχολή Επιστημών του UTS.

Φλεγμονή, ουλώδης ιστός, επιβλαβή λιπίδια

Η έκθεση στα μικροσωματίδια της ατμοσφαιρικής ρύπανσης οδήγησε σε συγκέντρωση περισσότερων ανοσοκυττάρων στο ήπαρ, γεγονός που αύξησε τη φλεγμονή ενώ προκάλεσε και σχηματισμό ουλώδους ιστού. Η επεξεργασία του λίπους από το ήπαρ αυξήθηκε ενώ ανέβηκαν και τα επίπεδα εν δυνάμει επιβλαβών λιπιδίων όπως τα τριγλυκερίδια, οι διακυλογλυκερόλες και τα κηραμίδια (ceramides). Παράλληλα το ήπαρ αποθήκευε λιγότερα σάκχαρα για ενέργεια.

Αλλαγές σε 64 πρωτεΐνες

Οι ερευνητές εντόπισαν αλλαγές σε 64 συγκεκριμένες λειτουργικές πρωτεΐνες του ήπατος πολλές εκ των οποίων συνδέονται με λιπώδη ηπατική νόσο, με δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος αλλά και με διεργασίες που συνδέονται με τον καρκίνο.

Δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο έκθεσης

«Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι η έκθεση σε υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης συνδέεται με ηπατικές διαταραχές, ωστόσο αυτή η μελέτη αποκαλύπτει ότι ακόμη και τα χαμηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης μπορούν να προκαλέσουν βλάβες. Ουσιαστικώς η μελέτη δείχνει ότι δεν υπάρχει ασφαλές επίπεδο έκθεσης στην ατμοσφαιρική ρύπανση που συνδέεται με την κίνηση των οχημάτων» είπε η δρ Τσεν.

Συμβουλές για μείωση της έκθεσης

Η καθηγήτρια κατέληξε δίνοντας συμβουλές για μείωση της έκθεσης στην ατμοσφαιρική ρύπανση των πόλεων: «Αποφύγετε τις μετακινήσεις στις ώρες αιχμής, ακολουθείτε διαδρομές με λιγότερη κίνηση όταν περπατάτε ή κάνετε ποδήλατο, φοράτε μάσκα όταν περπατάτε στους πολυσύχναστους δρόμους και αν βρίσκεστε μέσα σε αυτοκίνητο ‘κολλημένοι’ στην κίνηση κρατάτε τα παράθυρα κλειστά και έχετε σε λειτουργία το σύστημα ανακυκλοφορίας του αέρα».