«Ο Λίνκολν δεν το είπε ποτέ αυτό»

Την 1η Φεβρουαρίου 1865, η Βουλή των Αντιπροσώπων στις ΗΠΑ υπερψηφίζει την 13η τροπολογία του Συντάγματος των ΗΠΑ, με την υπογραφή του Αβραάμ Λίνκολν:

«Ούτε δουλεία ούτε μη εθελοντικός καταναγκασμός, εκτός εάν πρόκειται για ποινή για έγκλημα για το οποίο ο ενδιαφερόμενος θα έχει καταδικασθεί νόμιμα, δεν θα υπάρχει στις Ηνωμένες Πολιτείες ή σε οποιαδήποτε περιοχή υπό τον έλεγχο τους».

Ο 16^ος πρόεδρος της Αμερικής, που βασικός του στόχος από την έναρξη της ανάληψης των καθηκόντων του ήταν η κατάργηση της δουλείας, άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στις σελίδες της ιστορίας των ΗΠΑ, αλλά και της ανθρωπότητας, εν γένει.

«Σκλάβοι προς πώληση», Νέα Ορλεάνη (1861)

Μεγαλώνοντας σε φτωχικό περιβάλλον, ξεκίνησε να βγάζει τα προς το ζην δουλεύοντας ως αγρότης, κατορθώνοντας να αναδειχθεί στην πολιτική σκηνή των ΗΠΑ, λόγω της πολιτικής οξυδέρκειας και της ρητορικής του ικανότητας, παίζοντας καθοριστικό ρόλο στον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο (1861-1865) και αφήνοντας, τελικά, πίσω του ένα αξιομνημόνευτο έργο, με τη συμβολή του στην καταχύρωση της ισότητας και των ανθρώπινων διακαιωμάτων.

«Οι ρήσεις που (ποτέ δεν) είπε ο Λίνκολν»

Πολλοί Αμερικανοί θέλοντας να προσδώσουν βαρύτητα στον λόγο τους, επιλέγουν να χρησιμοποιούν ρήσεις του Λίνκολν. Στρατιωτικοί, πολιτικοί, celebrities δανείζονται φράσεις, που, όμως, ο 16^ος πρόεδρος των ΗΠΑ δεν είχε εκφέρει ποτέ.

Σύμφωνα με «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 3^ης Δεκεμβρίου 2003, το φαινόμενο αυτό παρακίνησε επιστήμονες της Υπηρεσίας Ιστορίας του Ιλινόι, σε συνεργασία με ερευνητές της Βιβλιοθήκης και του Μουσείου «Αβραάμ Λίνκολν», να εξετάσουν τη γνησιότητα των φράσεων από ιστορικές πηγές:

«Η διασημότερη ψεύτικη ρήση του Αβραάμ Λίνκολν είναι μακράν η ακόλουθη: “Μπορείς να κοροϊδέψεις πολύ κόσμο για λίγο καιρό ή λίγο κόσμο για πολύ καιρό. Δεν μπορείς όμως να κοροϊδέψεις πολύ κόσμο για πολύ καιρό”.

»Ο ιστορικός Τόμας Φ. Σβαρτζ, ο οποίος έπειτα από ενδελεχή έρευνα δημοσίευσε πρόσφατα άρθρο με τον εύγλωττο τίτλο “Ο Λίνκολν δεν το είπε ποτέ αυτό”.

»Στο εν λόγω κείμενο μπορεί να σταχυολογήσει κανείς πολύ ενδιαφέρουσες ρήσεις, τις οποίες οι περισσότεροι Αμερικανοί αποδίδουν μεν στον Λίνκολν, αλλά στην πραγματικότητα έχουν ειπωθεί από… τους ίδιους.

»“Δεν υπάρχει έντιμος τρόπος να σκοτώσεις, ούτε ευγενικός τρόπος να καταστρέψεις. Το μοναδικό καλό του πολέμου είναι το τέλος του.” Αυτή είναι μια από τις ωραιότερες σκέψεις που αποδίδονται στον Λίνκολν, αλλά- όπως τονίζει ο κ. Σβαρτζ – δεν υπάρχει καμία πηγή που να την επιβεβαιώνει. Το ίδιο ισχύει βέβαια για τις ρήσεις “H ισχύς του έθνους κείται στις οικείες των ανθρώπων” και “Πιστεύω ακράδαντα στους ανθρώπους. Αν τους πεις την αλήθεια, μπορείς να βασιστείς επάνω τους ακόμη και στη χειρότερη εθνική κρίση”.

Τα «Δέκα Σημεία»

»Κάθε χρόνο στις 12 Φεβρουαρίου, επέτειο της γέννησης του Αβραάμ Λίνκολν, πολλές αμερικανικές εφημερίδες δημοσιεύουν τα περίφημα “Δέκα Σημεία” που αποδίδονται στον αμερικανό πρόεδρο. Τα πιο χαρακτηριστικά από αυτά είναι τα εξής: “Δεν μπορείς να βοηθήσεις τους φτωχούς καταστρέφοντας τους πλούσιους”, “Δεν μπορείς να βοηθήσεις τους ανθρώπους κάνοντας μονίμως αυτό που θα έπρεπε να πράττουν οι ίδιοι” και “Δεν μπορείς να ενισχύσεις τους αδύνατους, πλήττοντας τους ισχυρούς”.

»Όπως διαπίστωσαν όμως ο ιστορικοί του Ιλινόι, αυτοί οι δέκα αφορισμοί δεν γράφτηκαν ποτέ από τον Λίνκολν, αλλά από τον ιερωμμένο Γουίλιαμ Τζον Χένρι Μπέτσκερ, ο οποίος γεννήθηκε το 1873, δηλαδή οκτώ χρόνια μετά τον θάνατο του αμερικανού προέδρου.

»“Το κύρος του Αβραάμ Λίνκολν προσδίδει εγκυρότητα σε όλες αυτές τις ψεύτικες ρήσεις” σημειώνει ο Ρόντνεϊ Ντέιβις, διευθυντής του Κέντρου Σπουδών Αβραάμ Λίνκολν στον κολέγιο Νοξ του Ιλινόι και προσθέτει: “Η επίκληση του Λίνκολν φαίνεται ικανή να προσδώσει εγκυρότητα στον καθένα. Αν δεν μπορείς να βρεις κάποια φράση του, τότε την ανακαλύπτεις”.

»Όπως τονίζει ο κ. Ντέιβις, στον αμερικανό πρόεδρο έχουν αποδοθεί φράσεις υπουργών, ποιητών, δημοσιογράφων, ακόμη και ενός ηθοποιού της σειράς επιστημονικής φαντασίας “Σταρ Τρεκ”, ο οποίος υποδυόταν τον Λίνκολν».

«ΤΑ ΝΕΑ», 4.10.1957, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Το ξεκίνημα

Ποια ήταν, όμως, η πορεία του εμβληματικού προέδρου και γιατί η επίκληση στο πρόσωπό του θεωρείται ότι προσδίδει κύρος σε όποιον τον αναφέρει;

Με αφορμή την επέτειο από την γέννηση του αμερικανού προέδρου, «ΤΑ ΝΕΑ» της 12ης Φεβρουαρίου 1968 παραθέτουν σύντομα, τα στάδια της ζωής του από το ξεκίνημα έως την δολοφονία του.

«Ο 16ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο ηγέτης των Βορείων στον εμφύλιο πόλεμο. Ο πολιτικός που κατήργησε τη δουλεία στην Αμερική. Ο άνθρωπος που έβλεπε τους μαύρους και τους λευκούς ίσους. Γεννήθηκε σαν σήμερα πριν από 159 χρόνια Στο Χάρτιν της πολιτείας Κεντάκυ. Από φτωχούς γονείς – Κουακέρους.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 27.7.1984, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

»Στην αρχή ασχολήθηκε με το εμπόριο. Τότε πρωτογνώρισε τη σκληρή δουλεία των μαύρων δούλων, την κακομεταχείριση που είχαν από “τ’αφεντικά” τους, τους λευκούς. Το 1834οι συμπολίτες του τονν εξέλεξαν – χάρη στην ευγλωττία του και τον χρηστό χαρακτήρα του – μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων του Ιλλιννόις. Σταμάτησε τότε, το εμπόριο κι αφιερώθηκε σε νομικές μελέτες, με αποτέλεσμα να πάρη πτυχίο νομικής και να διορισθή το 1837 δικηγόρος στο Σπρίγκφιλντ. Το 1846 γινόταν μέλος του Ομοσπονδιακού Κογκρέσου κι αμέσως κηρύχθηκε εναντίον της δουλείας.

Η πολιτική οξυδέρκεια

»Η περίοδος του αναβρασμού άρχιζε. Οι Νότιοι, κηρυγμένοι υπέρ της διαατηρήσεως της δουλείας, εναντιώθηκαν στις απόψεις του Λίνκολν, συγκρότησαν διαδηλώσεις σ’ ολόκληρη την αμερικανική ήπειρο και στο τέλος απείλησαν ότι θα χωρισθούν από τους Βόρειους. Πράγματι, επτά πολιτείες του Νότου, η Νότιος Καρολίνα, η Γεωργία, η Αλαμπάμα, η Φλώριδα, ο Μισσισιπής, η Λουιζιανα και το Τέξας, απεσχίσθησαν και σχημάτισαν χωριστή Ομοσπονδία με νέο Σύνταγμα, τη Ρίτσμοντ πρωτεύουσα και πρόεδρο τον Τζέφερσον Ντάιβις (Φεβρουάριος του 1861).

»Ο εμφύλιος πόλεμος ξεσπούσε. Στην αρχή ο στρατός των Νοτίων είχε σημαντικές επιτυχίες, χάρη στον ικανό αρχιστράτηγο Ροβέρτο Λη. Ο Αβραάμ Λίνκλον όμως ανέπτυξε αξιοθαύμαστη δραστηριότητα, κήρυξε γενική επιστράτευση στις 23 πιστές πολιτείες και με τον σχηματισμό εθελοντικών σωμάτων από νέγρους κατόρθωσε να παρατάξη στρατό από 150.000 άνδρες. Ο πόλεμος αυτός κράτησε τέσσερα χρόνια. Οι απώλειες κι από τις δύο μεριές ανήλθαν σε 400.000 άνδρες και δαπανήθηκαν γύρω στα 20 δισεκατομμύρια δολλάρια. Τελικά ο αρχιστράτηγος των Βορείων Γκραντ κατήγαγε θριαμβευτική νίκη και ο στρατηγός Λη παραδισόταν με τον στρατό του στις 9 Απριλίου του 1865.

»Στο διάστημα του πολέμου όμως ο Αβραάμ Λίνκλον, με προκήρυξη του, που εξέδωσε τον Σεπτέμβριο του 1863, κατήργησε τη δουλεία στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 1864 εκλέγεται  για δεύτερη φορά πρόεδρος. Αλλά τον επόμενο χρόνο ένας φανατικός Νότιος, ο ηθοποιός Ιωάννης Μπουθ, τον δολοφόνησε την ώρα που παρακολουθούσε θεατρική παράσταση στον θέατρο της Ουάσιγκτον».

Απεικόνιση της στιγμής της δολοφονίας.