Το χρονίζον «ταμπού» στην εγχώρια τουρκική πολιτική σκηνή, αναφορικά με το ενδεχόμενο της εκ νέου υποψηφιότητας του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές του 2028, έσπασε». Στη διάρκεια συνεδρίου της τοπικής οργάνωσης του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) στην επαρχία Σανλιούρφα, στη Νοτιοανατολική Τουρκία, την περασμένη Παρασκευή, ο δημοφιλέστατος στη χώρα τραγουδιστής, Ιμπραχίμ Τατλίσες, ρώτησε τον Τούρκο πρόεδρο αν θα είναι «παρών την προσεχή περίοδο για την προεδρία». Ο Ερντογάν του απάντησε, όλο νόημα: «Αν θα είσαι εσύ, θα είμαι».
Ο Ερντογάν κόντρα στο τουρκικό Σύνταγμα
Ήταν η πρώτη έμμεση δημόσια παραδοχή ότι, κόντρα στο τουρκικό Σύνταγμα, ο Τούρκος πρόεδρος προτίθεται να διεκδικήσει για τέταρτη φορά την προεδρία. Μια μέρα μετά, τη «σκυτάλη» πήρε ο εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος, Ομέρ Τσελίκ, δηλώνοντας ότι η πιθανότητα ο τούρκος πρόεδρος να διεκδικήσει τέταρτη θητεία «βρίσκεται στην ατζέντα μας», υπό μια προϋπόθεση: «να το θέλει ο λαός μας».
Ανοδος στις δημοσκοπήσεις για τον Ερντογάν
Στο μεταξύ, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν άνοδο στα ποσοστά του κυβερνώντος κόμματος και καθίζηση της αντιπολίτευσης, παράλληλα με την κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία και τον αναβαθμισμένο ρόλο της Άγκυρας στη νέα εποχή στη χώρα.
Οι συνεχείς θητείες Ερντογάν
Ο Ερντογάν διανύει την τελευταία του θητεία, βάσει του τουρκικού Συντάγματος, εκτός εάν υπάρξει συνταγματική τροποποίηση ή το κοινοβούλιο προκηρύξει πρόωρες εκλογές. Εξελέγη για πρώτη φορά πρόεδρος το 2014 και επανεξελέγη το 2018 και το 2023 μετά από τις συνταγματικές τροποποιήσεις που προώθησε το AKP μαζί με το ακραίο Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, μετατρέποντας το πολίτευμα σε προεδρικό. Δεν είναι τυχαίο που ο Τσελίκ σχολίασε ότι «θα βρούμε μια φόρμουλα», για να υπερπηδηθεί το συνταγματικό εμπόδιο.
Συνταγματική αναθεώρηση ή πρόωρες εκλογές
Τα «κουκιά» των κυβερνητικών εταίρων πάντως δεν βγαίνουν. Πιθανή συνταγματική τροποποίηση μπορεί να τεθεί σε δημοψήφισμα εάν την υποστηρίξουν 360 βουλευτές (επί συνόλου 600). Για την προκήρυξη πρόωρων εκλογών απαιτούνται επίσης 360 ψήφοι βουλευτών. Πλειοψηφίες τις οποίες δεν διαθέτει η συμμαχία του ΑΚΡ με το ΜΗΡ. Εξ ου η απρόσμενη θερμή χειραψία του Μπαχτσελί προς πολιτικούς του φιλοκουρδικού κόμματος DEM (πρώην HDP) στα έδρανα της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, αλλά και η συζήτηση που άνοιξε για πιθανή αμνηστία στον φυλακισμένο ηγέτη του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), Αμπντουλάχ Οτσαλάν.
Οι επιθέσεις φιλίας στους Κούρδους
«Είναι σαφές ότι ο Τούρκος πρόεδρος έχει ανάγκη τους Κούρδους και τις ψήφους του DEM. O όψιμος ζήλος του για την επίλυση του κουρδικού ζητήματος, η μεγάλη συζήτηση για την απελευθέρωση του Οτσαλάν, αλλά και το πογκρόμ που έχει εξαπολύσει τελευταία κατά δημάρχων του DEM αποτελούν μέρος των τακτικισμών του για την επιτυχή έκβαση της συζήτησης που μόλις ξεκίνησε για τη διεκδίκηση τέταρτης θητείας», τονίζει στο Βήμα ο Τούρκος αναλυτής Ερκίν Εντζάν.
«Παρότι το DEM έχει κατά κάποιον τρόπο «κοσμική» ιδεολογία, η πλειοψηφία των ψηφοφόρων του είναι μουσουλμάνοι. Επιπλέον, η νοτιοανατολική περιφέρεια της Τουρκίας είναι από εκείνες όπου το AKP και το DEM λαμβάνουν τις περισσότερες ψήφους. Επομένως, μια επιτυχημένη συμφωνία για το AKP θα μπορούσε να προκαλέσει μετατοπίσεις ψήφων από το DEM προς το κυβερνόν κόμμα». Τονίζει ότι «δεν υπάρχει εναλλακτική συμμαχίας για τον Τούρκο πρόεδρο πέραν αυτής που διεκδικεί από τους Κούρδους».
Παρόλα αυτά, ο κ. Εντζάν δεν είναι βέβαιος «εάν ο Ερντογάν θα κατορθώσει να είναι τόσο επιτυχημένη τυχόν συμφωνία με τους Κούρδους όσο η προηγούμενη διαδικασία κανονικοποίησης της εξαίρεσης» προκειμένου να ξαναθέσει υποψηφιότητα. «Η πολιτική του Ερντογάν για το άλυτο Κουρδικό, παρά τις τελευταίες επιθέσεις φιλίας, βασίζεται στην καταπίεση και καταδίωξη του κουρδικού στοιχείου», εξηγεί. Εάν, ωστόσο, ο Τούρκος πρόεδρος «κατορθώσει να δημιουργήσει ένα περιβάλλον με βελτιωμένες σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ και χαλάρωση των εντάσεων που ταράσσουν την τουρκική οικονομία, μπορεί να έχει μια ευκαιρία».
Ο μονόδρομος Ερντογάν
Ακόμη και τις πρόσφατες συλλήψεις δημάρχων του φιλοκουρδικού DEM πρέπει να τις δούμε «ως μέρος των σκληρών διαπραγματεύσεων», συνεχίζει ο κ. Εντζάν. «Στην επιχειρούμενη νέα διαδικασία ομαλοποίησης, η κυβέρνηση ακολουθεί μια στρατηγική διαχωρισμού του κόμματος DEM από το PKK. Και συλλαμβάνει μέλη του κόμματος DEM που φέρεται ότι συνδέονται με την «τρομοκρατική οργάνωση». To μήνυμα του Τούρκου προέδρου, όπως αντιλαμβάνεστε, είναι ένα: «Δεν έχετε άλλη διέξοδο, είναι μονόδρομος, πρέπει να κάνετε μια συμφωνία μαζί μου».
