Αριστοτέλης Ωνάσης: Πώς έχτισε ναυτιλιακή αυτοκρατορία με 250 δολάρια;

Στις 15 Ιανουαρίου 1906 γεννιέται ο Αριστοτέλης Ωνάσης, ο διασημότερος Έλληνας κροίσος του 20ου αιώνα που κατάφερε να μείνει στην ιστορία χάρη στην επιχειρηματική του οξυδέρκεια, αλλά και στην πολυτάραχη ζωή που ακολούθησε την ιλιγγιώδη σταδιοδρομία του.

Ο Έλληνας μεγιστάνας προερχόταν από μια σχετικά εύπορη οικογένεια, ωστόσο η πορεία του φαίνεται ότι είχε πολλά σκαμπανεβάσματα και δυσκολίες μέχρι να καταφέρει να εδραιωθεί στον τομέα της ναυτιλίας και να κατακτήσει μια περίοπτη θέση στην λίστα των πλουσιότερων ανδρών στον κόσμο.

Τα ψέματα για την ηλικία του

Υπάρχει ένα μυστήριο σχετικά με την ηλικία του εφοπλιστή. Πολλές βιογραφίες του διαφοροποιούνται όσον αφορά την ημέρα και τη χρονολογία γέννησής του. Το επικρατέστερο σενάριο είναι ότι γεννήθηκε είτε την 15η είτε την 2οη Ιανουαρίου 1906.

Ο «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ» της 2ης Σεπτεμβρίου 1982, εξηγεί γιατί:

«Ο Ωνάσης, γεννήθηκε στη Σμύρνη, στις 20 Ιανουαρίου του 1906. Για λόγους σκοπιμότητας, όμως, σε πολύ λίγα έγγραφα αναφέρεται η πραγματική του ηλικία. Το πρώτο ψέμα, σχετικά με τα χρόνια του, το είπε, για να το σκάσει από τη Σμύρνη και να γλυτώσει την αιχμαλωσία. Το ξαναείπε, στον Πειραιά, για να μπορέσει να φύγει, το χρησιμοποίησε στην Αργεντινή, για να μπορέσει να ζήσει και το ξαναείπε στην Αμερική, για να μπορέσει να εγκατασταθεί χωρίς προβλήματα. Γι’ αυτό και σε πολλά βιογραφικά του σημειώματα, αναφέρεται κατά έξι χρόνια μεγαλύτερος και με τόπο καταγωγής τη Θεσσαλονίκη.

Τα παιδικά χρόνια και ο έρωτας με την δασκάλα γαλλικών

»Ο Αριστοτέλης, από μικρός δεν είχε προβλήματα με τα ψέματα. Συνήθιζε να λέει, ότι η μάνα του ξενόπλενε και ο πατέρας του ήταν γυρολόγος.

»Η αλήθεια, όμως, ήταν πολύ διαφορετική. Ο πατέρας του ήταν ένας από τους πιο εύπορους τραπεζίτες και εμπόρους στη Σμύρνη. Λόγω αυτής ακριβώς της ιδιότητας του πατέρα του ο Αριστοτέλης – ή Αρίστος, όπως τον φώναζαν μικρό – πήγε στην Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης, που ήταν το πιο φημισμένο επαιδευτικό Ίδρυμα της Μικράς Ασίας. Αν και κακός μαθητής, ο μικρός Ωνάσης, και φοβερά άτακτος, το γεγονός ότι δεν τελείωσε το Γυμνάσιο, δεν οφείλεται σ’αυτά του τα «προτερήματα». Η εισβολή των Τούρκων διέκοψε βίαια τη φοίτησή του, που βέβαια, δεν επεδίωξε να συνεχισθεί στον Πειραιά. Οι βιογραφίες, περιγράφουν τον μικρό Αρίστο σαν έναν σκανταλιάρη μαθητή, που του άρεσαν, εκτός από τις κοπάνες από το σχολείο, και οι γυναίκες. Έλεγε μάλιστα, ότι η πρώτη γυναίκα, με την οποία έκανε έρωτα, ήταν μια δασκάλα του, που του έκανε ιδιαίτερα μαθήματα Γαλλικών. Η 25χρονη δασκάλα, στο δεύτερο μάθημα, υπέκυψε στο σωματώδη και γεροδεμένο Αρίστο.

Η εισβολή των Τούρκων

»Όταν μπήκαν οι Τούρκοι στη Σμύρνη, ο πατέρας του Άρη, Σωκράτης, φυλακίστηκε και η μητριά του (η μητέρα του, Πηνελόπη, είχε πεθάνει όταν ηταν έξι χρονών) είχε πάρει το δρόμο της προσφυγιάς, μαζί με τη αδελφή του Αρετή. Ο Άρης προτίμησε να μείνει και πρόσφερε το αρχοντικό των Ωνάσηδων σε έναν Τούρκο στρατηγό. Το γεγονός αυτό του επέτρεψε να εφοδιαστεί με μια άδεια κυκλοφορίας και να επισκέπτεται συχνά τον πατέρα του στη φυλακή. Με τη βοήθεια ενός Τούρκου εμπόρου και φίλου του Σωκράτη, κατόρθωσε να πάρει από το χρηματοκιβώτιο του μαγαζιού δέκα  χιλιάδες λίρες, και, μετά, ντυμένος σαν Αμερικανός ναύτης, να φύγει με ένα αντιτορπιλικό των ΗΠΑ για τη Λέσβο. Εκεί βρήκε την υπόλοιπη οικογένεια και μεταφέρθηκαν όλοι μαζί στον Πειραιά, έχοντας ένα σεβαστό ποσό χρημάτων, για να ξαναρχίσουν μια αξιοπρεπή ζωή».

Αυτό είναι ένα σημείο στην πορεία του Ωνάση για το οποίο έχουν ακουστεί διάφορα σενάρια με αποτέλεσμα να είναι αβέβαιο πώς ακριβώς κατόρθωσε να εξασφαλίσει τα χρήματα από το χρματοκιβώτιο του πατέρα του.

Η δωροδοκία για την αποφυλάκιση του Σωκράτη Ωνάση

«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 20ης Μαρτίου 1975 γράφει γι’ αυτή την χρονική περίοδο της ζωής του:

«Εδώ όμως τα γεγονότα χάνονται μέσα στη θολούρα, χωρίς να ξέρη κανείς τι ακριβώς έγινε στη συνέχεια. Στη ζωή του ο Ωνάσης έχει αφηγηθή τόσο διαφορετικές ιστορίες γι’ αυτή τη περίοδο, ώστε να μη ξέρη κανείς τι να πρωτοπιστέψη. Το βέβαιο πάντως είναι πως με την άδεια ελευθέρας κυκλοφορίας, που είχε, μπόρεσε κι’ έφθασε ως τα καμμένα γραφεία του πατέρα του, από όπου διέσωσε ένα σεβαστό ποσό χρημάτων μέσα από ένα πυρίμαχο χρηματοκιβώτιο. Στη συνέχεια μετέφερε τους θείους του, τη μητριά του και τις αδελφές του στην Ελλάδα για να επιστρέψη και πάλι στη Σμύρνη. Τη φορά αυτή πλησιάζοντας τους αρμόδιους Τούρκους και προσφέροντάς τους άφθονα χρήματα κατώρθωσε να βγάλη τον πατέρα του από τη φυλακή.

»Προς μεγάλη έκπληξη του όμως, όταν πια όλοι οι δικοί του βρίσκονταν ασφαλείς στην Ελλάδα, η οικογένειά του, και αυτός ακόμη ο πατέρας του, τον επέπληξαν γιατί ήταν τόσο γενναιόδωρος στις δωροδοκίες του. Τότε πια ο Αριστοτέλης βάζει 250 δολλάρια στη τσέπη του και φεύγει για Αργεντινή. Για να πάρη ελληνικό διαβατήριο αναγκάσθηκε να δηλώσει ψέματα πώς είχε γεννηθή το 1900 και κατά συνέπεια ότι ήταν 23 ετών. Στην πραγματικότητα όμως όταν βγήκε στο Μπουένος Άϋρες, τον Σεπτέμβριο του 1923, ήταν δεκαεπτά ετών παρά τρεις μήνες».

Το παράνομο εμπόριο καπνού

Το επόμενο διάστημα της ζωής του ήταν κομβικό, αφού ανάμεσα και σε άλλους μετανάστες αναγκάστηκε να εργασθεί προσωρινά σε διάφορες δουλειές για να βιοποριστεί μέχρι να ξεκινήσει μια επιχείρηση λαθραίας εισαγωγής καπνού, χάρη στην οποία ανέπτυξε το επιχειρηματικό του ταλέντο.

«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 26ης Δεκεμβρίου 1999 γράφει για την άφιξή του στην Αργεντινή:

«Βρέθηκε λοιπόν στο Μπουένος Αϊρες της Αργεντινής και έκανε όλες τις δουλειές των… μεταναστών – λαντζέρης, σερβιτόρος κτλ. Η πρώτη του επιχείρηση είχε σχέση με τον καπνό, σκέφθηκε δηλαδή να εισαγάγει τουρκικά καπνά στην Αργεντινή. Οκτώ χρόνια αργότερα διέθετε δική του βιομηχανία τσιγάρων, ώσπου στράφηκε στη ναυτιλία. Τότε, όταν ακόμη το 75% της παγκόσμιας βιομηχανίας εξαρτιόταν από το κάρβουνο, αυτός στράφηκε στο πετρέλαιο, δημιούργησε δηλαδή δικό του στόλο πετρελαιοφόρων πλοίων. Τα υπόλοιπα από εκεί και μετά ήταν μάλλον εύκολα.

»Η ευφυΐα και το ρίσκο, το παιχνίδι με τον κίνδυνο και η γοητεία του «θρόνου» – είχε ήδη καταταγεί στην πρώτη θέση των πλουσιότερων ανθρώπων του κόσμου – έπλεξαν τον μύθο και τον τοποθέτησαν στις κορυφαίες θέσεις της ελληνικής οικονομικής ιστορίας, στο κεφάλαιο “διεθνή δραστηριότητα”…».