Δεν συμβαίνει συχνά αλλά όποτε συμβαίνει, δεν μπορεί παρά να προκαλέσει ενθουσιασμό. Σπανίως αίθουσα κινηματογράφου έρχεται στην δύσκολη θέση αλλαγών της τελευταίας στιγμής λόγω… κοσμοσυρροής.
Πόσο μάλλον προβάλλοντας… ντοκιμαντερ!
Και δη ελληνικό!
Και όμως έγινε. Χθες Παρασκευή στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας στην Ιερά Οδό. Στη βραδινή προβολή της ταινίας τεκμηρίωσης του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου «Ο κόκκινος δάσκαλος» (που προβάλλεται και στην Διάνα στο Μαρούσι), ο κόσμος που είχε μαζευτεί για να την παρακολουθήσει στην μικρή αίθουσα όπου παιζόταν, ήταν τόσο πολύς που η Ταινιοθήκη, τελευταία στιγμή αναγκάστηκε να κάνει αλλαγή αίθουσας και η προβολή να γίνει στην μεγάλη!
Αλλά και από εκεί ακόμα, πάρα πολύς κόσμος έμεινε απ’ έξω! Δεκάδες άνθρωποι δεν μπόρεσαν να την δουν και θα το κάνουν άλλη μέρα.
Να λοιπόν που αυτή η ωδή του Χαραλαμπόπουλου προς το πιο αδικοχαμένο στέλεχος της Ιστορίας της ελληνικής αριστεράς, τον δάσκαλο Νίκο Πλουμπίδη, ο οποίος προδομένος από τους συντρόφους του στο ΚΚΕ έμεινε εντελώς μόνος στο στόμα του λύκου, ακομα και την ώρα της εκτέλεσής του από την κυβέρνηση Παπάγου το 1954, μπορεί σήμερα, 70 χρόνια αργότερα, να προκαλέσει περιέργεια, ενδιαφέρον και συγκίνηση.
Βουρκωμένος ο κόσμος παρακολουθούσε την ταινία στην οποία εμφανίζεται και ο επίσης ταλαιπωρημένος γιός του Πλουμπίδη, ψυχίατρος Δημήτρης Πλουμπίδης. Με λυγμούς αργότερα, πολύς κόσμος ευχαριστούσε τον σκηνοθέτη και την προσπάθειά του σφίγγοντάς του το χέρι.
Σεμνός από φύση του, όταν του είπα τι εξαιρετικές απαντήσεις μου έδωσε με αφορμή πρόσφατη συνέντευξή μας για τον «Κόκκινο δάσκαλο», ο Χαραλαμπόπουλος μου είπε ότι οι καλές ερωτήσεις τον βοήθησαν.
Δεν συμφωνώ απολύτως σε αυτό διότι ανούσιες απαντήσεις μπορούν επίσης να δοθούν σε καλές ερωτήσεις. Όπως και θαυμάσιες απαντήσεις μπορούν να δοθούν σε βλακώδεις ερωτήσεις. Ο συνεντευξιαζόμενος είναι το θέμα ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΣ συνεντευξιαστή.
Αν αναζητήσετε την συνέντευξη αυτή που δημοσιεύθηκε την Παρασκευή στο φύλλο των ΝΕΩΝ, σας εγγυώμαι ότι θα μείνετε έκθαμβοι από τον πλούτο σκέψης του Χαραλαμπόπουλου.
Απόσπασμα για την άποψη του σκηνοθέτη στην υπόθεση Πλουμπίδη: «Η υπόθεση κουβαλά και τη δυσοσμία μιας ατιμίας, άρα αν ισχύει η άποψη πως μαθαίνοντας την ιστορία μας αποφεύγουμε να πέσουμε στα ίδια λάθη τότε έχει νόημα αυτή η ταινία.»
Απόσπασμα για την άγνωστη (σε πολλούς) δράση του Πλουμπίδη: «Το αποτύπωμα -έστω και το λίγο που εργάστηκε- που άφησε σαν δάσκαλος. Οι προχωρημένες για την εποχή του απόψεις που πάλεψε να εντάξει και τα κορίτσια στην εκπαίδευση. Ο αυθόρμητος αλτρουισμός του για τους αδύναμους και τους φτωχούς που μνημονεύεται μέχρι σήμερα. Η ανθρώπινη στάση του, πέρα από δογματικές ντιρεκτίβες, για τους δηλωσίες του κόμματος· για αυτούς που δεν απαρνήθηκαν την ιδεολογία τους αλλά δεν άντεξαν τα βασανιστήρια και υπέγραψαν την περιβόητη δήλωση αποκήρυξης του κομμουνισμού. Η σταθερή αντίληψή του υπέρ των συνεργασιών και της συναίνεσης σε πολιτικό επίπεδο… Η συμβολή του να αναπτυχθεί στην Αθήνα ένα από τα μεγαλύτερα αντιστασιακά κινήματα πόλης στην κατεχόμενη Ευρώπη, τον καθοδηγητικό ρόλο που διαδραμάτισε στις μεγάλες κινητοποιήσεις κατά της πολιτικής επιστράτευσης – η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα που δεν έστειλε εργάτες για καταναγκαστική εργασία στη Γερμανία – κατά της επέκτασης των Βουλγάρων στη Μακεδονία, κινητοποιήσεις που στέφθηκαν με απόλυτη επιτυχία και έβαλαν φραγμό στα σχέδια των κατακτητών.»
Απόσπασμα για την σκηνοθετική προσέγγιση: «Είναι πολύ δύσκολο να μιλήσεις για μια τόσο τραγική ιστορία και να μην πέσεις στην παγίδα της «υπερχείλησης» του συναισθήματος. Πρέπει να αποφύγει κανείς αυτό που λέγεται και για την ποίηση, ένα καλό ποίημα κουβαλά εντός του τη συγκίνηση, δεν χρειάζεται να απαγγέλλεται και με συγκινημένο τρόπο.»
Τέλος, απόσπασμα της συνέντευξης σχετικό με την έννοια της αυτοθυσίας στην Ελλάδα του σήμερα σε αντιπαραβολή με την αυτοθυσία του προδομένου Νικου Πλουμπίδη: «Νομίζω ζούμε σε μια εποχή που τα οράματα έχουν ξεθωριάσει. Μια τομαρόφιλη εποχή. Να πατάς επί πτωμάτων για να ανεβείς. Το εγώ και καθόλου το εμείς. Δεν χρειαζόμαστε έναν πολιτικό εμφύλιο για να βρεθούμε σε αντίπαλα μετερίζια. Ζούμε και παράγουμε καθημερινά εμφύλιους σ’ αυτή την ξέφρενη κούρσα στο κυνήγι της «ατομικής ευτυχίας». Ποιος να θυσιαστεί λοιπόν και για τι; Για να μην φανώ πολύ απαισιόδοξος, πάντως κάποιες μποτίλιες στο πέλαγος εξακολουθούν να ταξιδεύουν και σήμερα. Τώρα αν θα αλιεύσει κανείς τα μηνύματα αυτό θα δείξει. Ας έχουμε όμως κατά νου πως τέτοια παραδείγματα αυτοθυσίας δεν απαντάμε συχνά στην Ιστορία για αυτό άλλωστε γίνονται και φωτεινά μετέωρα.»
Και ναι, κατά μία έννοια, μπορείς να πεις, ότι με αυτήν την ταινία, τον «Κόκκινο δάσκαλο», ο Νίκος Πλουμπίδης 70 χρόνια μετά τον θάνατό του πήρε την εκδίκησή του λέγοντας «είμαι ακόμα εδώ!»
