Σε κλίμα συγκίνησης, η οικογένεια, φίλοι, πολιτικοί και πλήθος κόσμου αποχαιρέτισαν σήμερα τον πρώην πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη, ο οποίος ετάφη στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών με τ

Στην εξόδιο ακολουθία. που τελέστηκε στη Μητρόπολη Αθηνών, χοροστάτησε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος, ενώ επικήδειους εκφώνησαν η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ Νίκος Ανδρουλάκης, καθώς και οι καθηγητές Γιάννης Βούλγαρης, Τάσος Γιαννίτσης (πρώην υπουργός) και Κωνσταντίνος Τσουκαλάς.

Τιμές στον εκλιπόντα απέδωσαν αγήματα από τα τρία Σώματα των Ενόπλων Δυνάμεων. Το φέρετρο με τη σορό του Κώστα Σημίτη βγήκε από τη Μητρόπολη χειροκροτούμενο, ενώ ο συγκεντρωμένος κόσμος έξω από τη Μητρόπολη φώναζε «Αθάνατος».

Μετά την τελετή, η πομπή κατευθύνθηκε πεζή προς το Α’ Νεκροταφείο Αθηνών με μια μικρή στάση στη Βουλή, ενώ ολοκληρώθηκε με την απόδοση τριών τιμητικών βολών.

Με δάκρυα στα μάτια αποχαιρέτησε τον σύζυγό της η Δάφνη Σημίτη. Τόσο η ίδια, όσο και οι κόρες της άφησαν λευκά τριαντάφυλλα στον τάφο. Ο Κώστας Σημίτης ενταφιάστηκε δίπλα στον Ανδρέα Παπανδρέου.

Σακελλαροπούλου: «Βαθύ το αποτύπωμά του στη Μεταπολίτευση»

Για «μία μεγάλη προσωπικότητα της σύγχρονης ιστορίας μας» έκανε λόγο η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κατά τον επικήδειο λόγο της .

Η Κατερίνα Σακελλαροπούλου σημείωσε για τον πρώην πρωθυπουργό ότι «υπερασπίστηκε, με συνέπεια και πεποίθηση, πάθος και λογική, λέξεις και πράξεις, σε όλη του τη ζωή, τη δημοκρατία και τις αρχές της. Αγωνιστής κατά της δικτατορίας, διακεκριμένος ακαδημαϊκός δάσκαλος, άνθρωπος των ιδεών και του πρακτικού λόγου, άφησε το βαθύ αποτύπωμά του στη Μεταπολίτευση με το δικό του, ξεχωριστό και διαχρονικό, πολιτικό παράδειγμα».

Μιλώντας για το έργο του, σημείωσε ότι «με κύρια αναφορά του την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία και το ρεύμα του εκσυγχρονισμού, ο Κώστας Σημίτης εισήγαγε στην πολιτική μας συνείδηση και κουλτούρα μία νέα μέθοδο και αντίληψη της διακυβέρνησης. Με έμφαση στον ορθολογισμό, τον προγραμματισμό, την προσήλωση σε στόχους υψηλούς και την ηθική του καθήκοντος, τη χαμηλότονη, καθημερινή και συστηματική εργασία. Μακριά από δημοφιλείς, ανέξοδες ρητορείες και λαϊκιστικές ευκολίες. Με λόγο μετριοπαθή και μετρημένο και ήθος δημοκρατικό».

Παράλληλα, η κ. Σακελλαροπούλου ανέφερε ότι «ο εκσυγχρονισμός του δεν υπήρξε μόνον ένα πολιτικό και επίκαιρο πρόγραμμα, αλλά και διαρκής θεσμική και κοινωνική άσκηση, μια συνεχής και ανοικτή μέχρι σήμερα μεταρρυθμιστική πρόκληση. Έθεσε ψηλά και τολμηρά τον πήχη και υπηρέτησε το όραμα μιας ισχυρής και ισότιμης Ελλάδας μέσα στην Ευρώπη. Η οκταετής θητεία του Κώστα Σημίτη στην πρωθυπουργία έφερε σημαντικές κατακτήσεις στο Κράτος Δικαίου και την κοινωνία, σπουδαία έργα υποδομών και επενδύσεις. Συνοδεύθηκε από κορυφαίες στιγμές, που ενίσχυσαν τη θέση της χώρας, διεύρυναν τους ορίζοντές μας και καθόρισαν τον τρόπο ζωής μας. Η ένταξη στην Ευρωζώνη και η είσοδος της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπερβαίνουν τη συγκυρία και λάμπουν ως εθνικά επιτεύγματα στον μακρύ ιστορικό μας χρόνο».

Ολοκληρώνοντας τον επικήδειο λόγο της, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας υποστήριξε: «Η δημόσια παρουσία του Κώστα Σημίτη τελούσε σε συνέχεια και ενότητα με τον ιδιωτικό του βίο. Ήταν πράος, λιτός και αυτάρκης, με αγάπη για τον πολιτισμό, τα βιβλία και τις τέχνες, αφοσιωμένος και δοτικός στη σύζυγό του Δάφνη και τις κόρες του, τη Μαριλένα και τη Φιόνα, πιστός και υποστηρικτικός στους φίλους και τους συνεργάτες του».

Όπως είπε «οι συγκινητικές, αδιαμεσολάβητες καταθέσεις και μαρτυρίες τους, αυτές τις μέρες, καταδεικνύουν πόσο θα λείψει, αλλά και ότι το υπόδειγμά του θα παραμείνει ζωντανό, ως παρακαταθήκη, για τους ίδιους και για τον τόπο μας».

«Δεν μπήκε στον πειρασμό να γίνει αρεστός»

Έναν «μαχητή κατά της δικτατορίας, άξιο υπηρέτη της Δημοκρατίας. Ευγενή αντίπαλο, με τον οποίο η παράταξή μας συναντήθηκε δύο φορές. Η ιστορία θα ζυγίσει την πολυσήμαντη διαδρομή του», περιέγραψε ο πρωθυπουργός στην επικήδεια ομιλία του

«Η αταλάντευτη πίστη του στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό. Ο τρόπος διακυβέρνησης με πρωταγωνιστή το περίφημο μπλοκάκι, τις σημειώσεις όπου καταγράφονταν μεθοδικά οι διακηρύξεις που έγιναν πράξη. Παράδειγμα του πόση σημασία πρέπει να δίνει ένας ηγέτης στην αποτελεσματικότητα. Η τρίτη ιδιότητα ήταν αυτή ενός πολιτικού που δίπλα στα πολιτικά του καθήκοντα έβρισκε χρόνο να διαβάζει, να παρακολουθεί θέατρο. Αγάπησε αληθινά τον ρόλο του συζύγου και του πατέρα».

Αποχαιρετώντας τον δις εκλεγμένο πρωθυπουργό, ο Κυριάκος Μητσοτάκης σημείωσε ακόμη: «Η κυβέρνηση υπάρχει όχι για να διαιωνίζει την εξουσία της έλεγε ο Σημίτης. Η κυβέρνηση έπρεπε να βοηθά την κοινωνία επιδιώκοντας τις ευρύτερες συναινέσεις, βαδίζοντας συχνά και απέναντι στο ρεύμα. Δεν πρέπει συνεπώς να διστάζουμε απέναντι στα εμπόδια, έχοντας ορίζοντα την πρόοδο.

Δύσκολα θα μπορούσε να διαφωνήσει κανείς με τον Κώστα Σημίτη όταν σε αυτό αντικατοπτρίζεται η προσπάθεια της πατρίδας να απαλλαγεί από βαρίδια του παρελθόντος».

«Η δημοκρατική συνέπεια ενός επίλεκτου και ιδρυτικού στελέχους του χώρου που πάλεψε με πάθος για τον χώρο του. Τα δύο καθοριστικά βήματα που σηματοδότησαν την ευρωπαϊκή προοπτική της Ελλάδας και της Κύπρου. Ο Κώστας Σημίτης δεν είναι μαζί μας, ας κρατήσουμε ότι δεν μπήκε ποτέ στον πειρασμό να μεταλλαχθεί και να γίνει αρεστός. προσχωρώντας σε έναν ξένο τρόπο συμπεριφοράς.

Με έναν τρόπο αθόρυβο αλλά ηχηρό στην ουσία του, είναι ένα πολύτιμο παράσημο που κατέκτησε με τη στάση του, χωρίς ποτέ να διεκδικήσει. Μια εξαίρεση στον πολύβουο χώρο των συνθημάτων και την υπερβολή των ακραίων κομματικών αντιπαραθέσεων. Ένα παράδειγμα του πώς ένα πολιτικός μπορεί να παραμείνει ενεργός πολίτης μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.

Επέλεξε έναν επίλογο με νόημα και γι αυτό είναι άξιος τιμής».

Ανδρουλάκης: Εκανε πράξη την ισχυρή Ελλάδα στην Ευρώπη

«Το ΠαΣοΚ αποχαιρετά τον δεύτερο ιστορικό του ηγέτη, μετά τον Ανδρέα Παπανδρέου», είπε ο πρόεδρος του κόμματος Νίκος Ανδρουλάκης ξεκινώντας τον επικήδειό του.

Σημείωσε παράλληλα: «Η Πατρίδα μας τιμά σήμερα τον Πρωθυπουργό που έκανε πράξη την ισχυρή Ελλάδα στην Ευρώπη και σφράγισε ανεξίτηλα τη μεταπολιτευτική ιστορία του τόπου. O πολιτικός κόσμος γίνεται φτωχότερος, καθώς έχασε μια σπουδαία προσωπικότητα διεθνούς εμβέλειας, που εμπλούτιζε δημιουργικά και με ορθό λόγο τον δημόσιο διάλογο».

Ο Νίκος Ανδρουλάκης ανέσυρε από τη μνήμη του προσωπικές στιγμές που είχε ζήσει με τον απελθόντα πρώην πρωθυπουργό.

Εμφανώς συγκινημένος είπε: «Θυμάμαι το μικρό βιβλιαράκι που μου δώρισες σε μια από τις πρώτες μας συζητήσεις. Μια έκδοση του Ομίλου Αλέξανδρου Παπαναστασίου, που είχες ιδρύσει με άλλους ανήσυχους δημοκράτες αγωνιστές στα χρόνια της νιότης σου. Με έκανες κοινωνό της πολιτικής σκέψης σου και των ιδανικών με τα οποία πάντα έδινες τη μάχη ενάντια στη συντήρηση και τη μοιρολατρία. Όποιος διαβάσει εκείνο το κείμενο, αντιλαμβάνεται ότι δεν έδινες μάχες τακτικής. Είχες εντοπίσει από νωρίς τις ιστορικές ρίζες των παθογενειών του κράτους και είχες διαμορφώσει το πολιτικό όραμα για την υπέρβαση τους. Γι’ αυτό και ήταν διαρκής η πάλη σου απέναντι στον πελατειασμό, τα στερεότυπα και τα κατεστημένα που καθηλώναν την κοινωνία και τη Δημοκρατία. Με δημιουργικές ρήξεις, πολλές φορές κόντρα στο ρεύμα, έκανες πράξη την Ελλάδα της εθνικής αυτοπεποίθησης, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της εξωστρέφειας. Γι’ αυτές τις αξίες αγωνίστηκες από τα μετεμφυλιακά χρόνια, τα χρόνια της χούντας αλλά και αργότερα στη μεταπολίτευση μέσα από το ΠΑΣΟΚ. Συσπείρωσες μια μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία γύρω από το Πολιτικό Όραμα του Εκσυγχρονισμού. Δίνοντας του όμως ξεκάθαρα προοδευτικό περιεχόμενο, όπως πιστοποιεί το έργο σου, πολύ πριν οι λέξεις χάσουν το πραγματικό τους νόημα. Υποστήριζες ότι καμία μεταρρύθμιση δεν είναι πολιτικά ουδέτερη. Ως «Αριστερός με σοσιαλδημοκρατικές ιδέες», όπως αυτοχαρακτηριζόσουν, πίστευες ότι η πραγματοποίηση του εκσυγχρονισμού δεν αποτελεί απλώς μια τεχνοκρατική διαδικασία, αλλά συνεπάγεται κινητοποίηση και κοινωνικό αγώνα . Ο πολίτης σε αυτήν τη διαδικασία πρέπει να έχει αξία και να είναι συμμέτοχος. Αλλιώς καμία μεταρρύθμιση δεν πρόκειται να αντέξει μακροπρόθεσμα. Η σημασία των παραπάνω θέσεων καταδείχθηκε στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Μια κρίση, βεβαίως, για την οποία έγκαιρα και με τόλμη είχες προειδοποιήσει από το βήμα της Βουλής το 2008».

«Ο Κώστας Σημίτης ήταν συνδιαμορφωτής της Ιστορίας, όχι παρακολούθημά της»

Ιδιαίτερη μνεία έκανε ο κ. Ανδρουλάκης στο έργο και την παρακαταθήκη του Κώστα Σημίτη. Οπως είπε, «το έργο των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ την περίοδο 1996-2004 συνδέθηκε με μια από τις πιο δημιουργικές περιόδους της σύγχρονης Ελλάδας. Ο Κώστας Σημίτης υπήρξε ο καταλληλότερος ηγέτης, σε μια εποχή ραγδαίων μεταβολών και τεράστιων προκλήσεων: Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση είχε εισέλθει σε ανεπίστρεπτη πορεία, ενώ η εντεινόμενη παγκοσμιοποίηση απαιτούσε επεξεργασμένο σχέδιο προσαρμογής από τα εθνικά κράτη, ώστε να μη βυθιστούν οι κοινωνίες τους σε παρακμή. Ο πολιτικός, που έλεγε λίγα αλλά σχεδίαζε και έπραττε πολλά, ένωσε τα χέρια με τον ελληνικό λαό στο δρόμο της σύγκλισης με τις πιο ανεπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης. Τα επιτεύγματα της κυβέρνησης του είναι σταθμοί στην ιστορία του τόπου. Η είσοδος της Ελλάδας στο ευρώ και η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση με άλυτο το Κυπριακό», ανέφερε ο κ. Ανδρουλάκης, καλώντας τον κόσμο να αναλογιστεί «τις επιπτώσεις με τις οποίες θα ήταν αντιμέτωπος ο ελληνισμός από τις τουρκικές επιδιώξεις για διχοτόμηση του νησιού, αν ο διορατικός αυτός ηγέτης δεν είχε σχεδιάσει αυτή τη μεγάλη εθνική επιτυχία». Ο Κώστας Σημίτης ήταν συνδιαμορφωτής της Ιστορίας – είπε- όχι παρακολούθημά της. «Ισότιμος συνομιλητής των ισχυρότερων ηγετών που κέρδιζε με την αξιοπιστία και τον ρεαλισμό του. Εξέφραζε διακριτή άποψη στη βάση των δικών του «πιστεύω», όπως έκανε αγωνιζόμενος για μια αυτοδύναμη «Ευρώπη των λαών», ακόμα και αντιτασσόμενος στην αμερικανική εισβολή στο Ιράκ. Το 2004, άφησε την Ελλάδα πιο αισιόδοξη και ισχυρή από ποτέ. Η επιτυχημένη προετοιμασία των Ολυμπιακών  Αγώνων ήταν απόδειξη ότι η χώρα, όταν διαθέτει ηγεσία με σχέδιο, μπορεί να αναδείξει τον καλύτερό της εαυτό».

«Οραμά του η διαρκής κοινωνική σύγκλιση με τις πιο ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες»

Η σημαντικότερη όμως παρακαταθήκη που αφήνει – τόνισε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ – είναι το όραμα για διαρκή κοινωνική σύγκλιση με τις πιο ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες. «Πίστευε βαθιά ότι η Ελλάδα δεν είναι καταδικασμένη στην υστέρηση», ανέφερε. «Ας φανταστούμε», συνέχισε, «πως θα ήταν η πατρίδα μας χωρίς τα μεγάλα έργα υποδομών όπως η γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου, η Εγνατία Οδός, το Μετρό, η Αττική Οδός, το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» και άλλα πολλά. Σταθερές του προτεραιότητες ήταν το ισχυρό Κοινωνικό Κράτος, η Στήριξη του κόσμου της Εργασίας και η συνετή Δημοσιονομική Πολιτική. Έδωσε πνοή στα δημόσια πανεπιστήμια. Στήριξε τη Δημόσια Υγεία με 11 νέα νοσοκομεία και εφάρμοσε μόνιμες κοινωνικές παρεμβάσεις, όπως το ΕΚΑΣ και η Βοήθεια στο Σπίτι. Προήγαγε τον θεσμικό εκσυγχρονισμό του κράτους και της Δημόσιας Διοίκησης, με τη συνταγματική κατοχύρωση των ανεξάρτητων αρχών, την ίδρυση των ΚΕΠ και την προώθηση πλήθους μεταρρυθμίσεων που βελτίωσαν τη ζωή των πολιτών. Γιατί εν τέλει ο πραγματικός προοδευτικός εκσυγχρονισμός είναι ολόπλευρος. Δεν σημαίνει μόνο οικονομική πρόοδο. Σημαίνει ταυτόχρονα ενίσχυση των θεσμών και σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αναβάθμιση και όχι υποβάθμιση του κράτους δίκαιου. Σημαίνει διαφάνεια και υπευθυνότητα στη λήψη των αποφάσεων, δίκαιο μέρισμα από την ανάπτυξη και όχι διεύρυνση των ανισοτήτων. Πραγματικός εκσυγχρονισμός σημαίνει ένα δικαιότερο φορολογικό σύστημα που στηρίζει τον κόσμο της εργασίας. Αξιοποίηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων για την περιφερειακή ανάπτυξη και όχι για την πελατειακή νομή τους από ισχυρά συμφέροντα. Αυτή είναι η παρακαταθήκη του Κώστα Σημίτη, η οποία αποτελεί διαρκές κοινωνικό ζητούμενο και πολιτική πυξίδα του Κινήματός μας».

Καταλήγοντας, ο κ. Ανδρουλάκης είπε: «Αγαπημένε μας πρόεδρε, Πορεύτηκες με ένα σπάνιο πολιτικό ήθος στη δημόσια παρουσία σου. Πάντα παρών στις μεγάλες μάχες της Παράταξής μας. Η ακεραιότητα, η θεσμικότητα και η μεθοδικότητά σου έγραψαν ιστορία. Ανήκεις πλέον στο Πάνθεον των μεγάλων ευρωπαίων ηγετών. Σε μια εποχή που η φιλελεύθερη δημοκρατία και η κοινωνική συνοχή απειλούνται, σοσιαλδημοκράτες πολιτικοί, όπως εσύ, αποτελούν φάρους για όλους εμάς που μοιραζόμαστε τις ίδιες πολιτικές πεποιθήσεις. Αλλά και στην προσωπική σου ζωή υπήρξες υπόδειγμα σεμνότητας και απλότητας. Πάντοτε διακριτικά, χωρίς τυμπανοκρουσίες και ηθικολογίες.Ήσουν το πολιτικό αντίδοτο στην αλαζονεία της εξουσίας. Μας έδειξες ότι πολλά που φαίνονται ανέφικτα, είναι στο χέρι μας να τα πετύχουμε. Ότι ένας διαφορετικός δρόμος απέναντι στη συντήρηση, είναι εφικτός: Αυτόν τον προοδευτικό πατριωτισμό υπηρέτησες σε όλη σου τη διαδρομή. Σήμερα η Ελλάδα υποκλίνεται σε έναν από τους μεγαλύτερους ηγέτες της σύγχρονης Ιστορίας της. Αιωνία σου η μνήμη αγαπημένε μου Πρόεδρε».

Οι επικήδειοι Γιαννίτση, Βούλγαρη, Τσουκαλά για Σημίτη

Στη δική τους σχέση με τον Κώστα Σημίτη και την εικόνα που αποκόμισαν μέσα από τις δικές τους εμπειρίες -πολιτικές και προσωπικές- μαζί του, καθώς επίσης και στην πολιτική πορεία του πρώην πρωθυπουργού και τα βασικά χαρακτηριστικά της, αναφέρθηκαν στους επικήδειους λόγους που εκφώνησαν οι Τάσος Γιαννίτσης, Γιάννης Βούλγαρης, Κωνσταντίνος Τσουκαλάς.

«Η παρουσία όλης της ηγεσίας της χώρας, από τον πολιτικό, τον ακαδημαϊκό και πολλούς άλλους χώρους της κοινωνίας μας, όπως και τόσων πολλών απλών πολιτών, δείχνει το μέγεθος της αναγνώρισης και της τιμής, που όλοι μας θέλουμε να αποδώσουμε σε ένα κορυφαίο πρόσωπο της πολιτικής ζωής για την προσφορά που άφησε στο διάβα του από την ιστορία της χώρας», είπε ο πρώην υπουργός και καθηγητής Τάσος Γιαννίτσης εκφωνώντας τον επικήδειο του για τον πρώην πρωθυπουργό.

«Εβαλε τη χώρα πάνω από τον εαυτό του»

Είπε ότι η ουσία της παρουσίας του Κωνσταντίνου Σημίτη μπορεί να εκφραστεί με δυό λόγια ως εξής: «μας έκανε υπερήφανους», «μας έδωσε υπόσταση». «Αφιέρωσε τη ζωή του στο να συμβάλλει ώστε η Ελλάδα ν’ ανέβει ψηλότερα -πολύ ψηλότερα -και την πήγε. Άλλαξε τους όρους του παιχνιδιού και την τροχιά της εξέλιξης της κοινωνίας μας. Κατανόησε, από πολύ νωρίς, ότι η θέση της Ελλάδας στην Ευρώπη θα καθοριζόταν από την ικανότητά του να συλλάβει «τον σφυγμό της ιστορίας, ν σφυγμό της εποχής», να τον μεταδώσει στο κόμμα του, και, στη συνέχεια, στην κοινωνία, ώστε να τον ακολουθήσουν. Τα πέτυχε», τόνισε. Προσέθεσε δε ότι «δεν έκανε τίποτα που να φέρει την Ελλάδα προς τα πίσω», αλλά ότι «έχοντας απόλυτη αίσθηση του εθνικού συλλογικού συμφέροντος προχώρησε μπροστά, συχνά με ισχυρό προσωπικό και πολιτικό κόστος, γνωρίζοντας τι έπρεπε να κάνει για τη χώρα».

Υποστήριξε ότι «η Ελλάδα στάθηκε τυχερή που ο Κωνσταντίνος Σημίτης βρέθηκε στην κορυφή της διακυβέρνησης σε μια κρίσιμη φάση». Σχολίασε ότι «ο Σημίτης συνάντησε πολλές δυσκολίες, αντιδράσεις και μικροψυχίες», για να τονίσει ότι «έμεινε σταθερός στους στόχους του, έβαλε τη χώρα του πάνω από τον εαυτό του, και γι’ αυτό αναδείχθηκε σε κορυφαία πολιτική προσωπικότητα».

«Από το 1996, που ανέλαβε ως πρωθυπουργός, δημιούργησε μια ιδιαίτερη αύρα για τον εκσυγχρονισμό και την αναγκαία στροφή στην πορεία της κοινωνίας. Οι αλλαγές εκείνης της περιόδου δεν προσδιορίζονται με αποσπασματικές αναφορές στη μία ή την άλλη πολιτική ή σε ειδικά μέτρα. Αφορούσαν μια συνολική αντίληψη, που την εξέπεμπε ο ίδιος με τις ομιλίες, τις πράξεις, τη συμπεριφορά του, η οποία διαχεόταν σε περισσότερα πεδία: στο κυβερνών κόμμα, στους συνεργάτες του, σε αξίες ή αντιλήψεις», είπε. Προσέθεσε πως «όλα αυτά σήμαιναν και την οικοδόμηση, βήμα-βήμα, της αξιοπιστίας και του βάρους της Ελλάδας και σε θέματα εξωτερικών σχέσεων, όπως τη θέση της στο ευρωπαϊκό σύστημα, την ένταξη της Κύπρου, τη διασφάλιση κοινοτικών πόρων, τον ρόλο στα Βαλκάνια, τα θέματα με την Τουρκία».

«Είμαστε σήμερα όλοι εδώ, για να τον τιμήσουμε για όσα έκανε για τη χώρα, για εμάς όλους, για το μέλλον μας», είπε ο κ. Γιαννίτσης, επισημαίνοντας ότι «εκτός από την τιμή που οφείλουμε στον ίδιο, είμαστε εδώ και για να συμπαρασταθούμε στην οικογένειά του, τους πολυαγαπημένους του Δάφνη, Μαριλένα, Φιόνα, Γιολάντα και Παύλο».

Ο κ. Γιαννίτσης ανέφερε ότι «κάποια στιγμή, ένας άνθρωπος γκρεμίζεται και τότε, η ιστορία αρχίζει από μια νέα αφετηρία, όπου όμως όσοι έφυγαν, είναι τμήμα της ζωής που συνεχίζεται, που περιλαμβάνει τη μνήμη και την οδύνη για ένα αγαπημένο πρόσωπο. Ακριβώς, σήμερα, είναι μια τέτοια αφετηρία και είμαστε εδώ για ένα προσκύνημα οδύνης».

Κλείνοντας σε προσωπικό τόνο είπε ότι θα σκέφτεται τον Κωνσταντίνο Σημίτη «όχι τόσο για τις τυπικές διαδικασίες, τις διασκέψεις, τους προβληματισμούς για πολιτικές και κοινωνικές επιλογές ή για πολιτικές κριτικές», αλλά «κυρίως θα τρέχει ο νους μου στις μη επίσημες συναντήσεις μας, στις σκέψεις που ανταλλάσσαμε, στις ανθρώπινες στιγμές, και, ακόμα, στη συμπαράστασή σου σε δύσκολες, δικές μου, προσωπικές στιγμές». «Καλό ταξίδι Πρόεδρε, η Ελλάδα πενθεί για την απώλειά σου. Καλό ταξίδι Κωνσταντίνε, σε αποχαιρετούμε με σεβασμό και ευγνωμοσύνη», ανέφερε καταληκτικά.

«Θα τον θυμόμαστε με βαθύ σεβασμό»

«Τον αποχαιρετούν με σεβασμό οι Έλληνες και οι Ελληνίδες που τον λογαριάζουν στους πρωτομάστορες της σύγχρονης ευρωπαϊκής δημοκρατικής Ελλάδας», είπε στον δικό του επικήδειο για τον Κώστα Σημίτη ο καθηγητής Γιάννης Βούλγαρης. Σχολίασε ότι «ακούγεται συχνά ότι ο ιστορικός του μέλλοντος θα αξιολογήσει το έργο του», για να τονίσει ότι «ασφαλώς οι ιστορικοί θα συνεχίσουν να μελετούν το έργο του, όμως η Ιστορία έχει ήδη μιλήσει. Γιατί τα μεγάλα είναι πραγματικά μεγάλα, είναι ιστορικοί σταθμοί στην πορεία του έθνους: ΟΝΕ, Ευρώ, Κύπρος, μεγάλα έργα, ανεξάρτητες αρχές και πολλά άλλα» «Αναμφίβολα το 2004 ο Σημίτης παρέδωσε μια Ελλάδα καλύτερη από αυτή που είχε αναλάβει», είπε ο κ. Βούλγαρης.

Μιλώντας γενικότερα για τον εκλιπόντα είπε μεταξύ άλλων πως «όταν τα μεγάλα οράματα της Αριστεράς του 20ού αιώνα διαψεύστηκαν και η Ιστορία έφερε τις προσδοκίες στα μέτρα του εφικτού ο Σημίτης δεν υποτάχθηκε στο εφήμερο της τρέχουσας πολιτικής, διατήρησε την κριτική στάση και την μαχητική μεταρρυθμιστική προοπτική, υπηρέτησε το ΠαΣοΚ μέχρι το τέλος της ζωής του». «»Ήμουν συνιδρυτής» θα υπενθυμίσει σε κάποιες στιγμές έντασης στον ιδρυτή Ανδρέα Παπανδρέου- όμως η πρωθυπουργία Σημίτη 1996-2004 δεν ήταν μια στενά οκταετία ΠαΣοΚ. Ήταν κάτι παραπάνω. Μια ιδιαίτερη περίοδος, η περίοδος Σημίτη», είπε. Σημείωσε πως «η κοινωνία τον επέβαλε στο ΠΑΣΟΚ, το σύνθημα εκσυγχρονισμός και εξευρωπαϊσμός δεν ήταν μια τεχνοκρατική υπόσχεση, ήταν το ιστορικό αίτημα μιας χώρας που κινδύνευε να μείνει πίσω, να χάσει την επαφή με τη βασική δυναμική τής εποχής της. Αυτή την εντολή έδωσε ο λαός δύο φορές, τον επέλεξαν γιατί ήταν προετοιμασμένος να ανταποκριθεί στον νέο εθνικό στόχο. Η Ελλάδα χρειαζόταν ένα άλμα, μια βαθιά τομή με βαρύνουσα γεωπολιτική σημασία από εκείνες που κλειδώνουν την πορεία μίας χώρας τις επόμενες δεκαετίες». Είπε πως σε τέτοιες στιγμές ο ρόλος της ηγεσίας είναι καθοριστικός και ότι «σε τέτοιες στιγμές ξεχώρισαν οι μεγάλες ηγέτες της εθνικής μας διαδρομής από τον Μαυροκορδάτο και τον Τρικούπη έως τον Ελευθέριο Βενιζέλο, έτσι προχώρησε η νεότερη Ελλάδα». Προσέθεσε ότι ο Κώστας Σημίτης κατάφερε να έρθει η Ελλάδα κοντά στον πυρήνα της Ευρώπης και πως «ανταποκρίθηκε με συνέπεια στο μείζον, κατακτώντας μία θέση ανάμεσα στους σημαντικούς ηγέτες της Ελλάδας, λοιδορούμενος και κάποιες φορές από συντηρητικές και λαϊκίστικες φωνές ακόμα και με ανήθικο τρόπο». Ανέφερε ότι «ο Κώστας Σημίτης έκανε τη δουλειά και ύστερα αποσύρθηκε παρεμβαίνοντας και συμβουλεύοντας για κρίσιμα ζητήματα σε κρίσιμες στιγμές, κρατώντας δηλαδή τον ρόλο που αρμόζει σε πρώην πρωθυπουργό». «Ο Σημίτης δεν ήταν μόνο ένας Έλληνας πολιτικός που προσέβλεπε στην Ευρώπη, ήταν και Ευρωπαίος πολιτικός που συνέβαλε ευθέως στην οικοδόμησή της, περισσότερο από όσο το επέτρεπε η μικρή χώρα που εκπροσωπούσε».

Τόνισε ότι «συνένωσε τον πατριωτισμό και τον ευρωπαϊσμό κατά τρόπο ακατάλυτο» και πως «υπηρέτησε την πατρίδα και το ανώτατο λειτούργημα με τον δικό του τρόπο χωρίς υποχωρήσεις, με σταθερή προσήλωση στον στόχο, ακατάβλητο πείσμα, μεθοδικότητα, πολύ αποφασιστικότητα» και ότι «από αυτά πήγαζε άλλωστε η θεμελιακή αισιοδοξία που καταβάθος τον διέκρινε».

Είπε ακόμη ότι «ήταν πολιτικός και διανοούμενος, με αυθεντική αγάπη για τη γνώση, την κουλτούρα και τις τέχνες» και ότι ακολούθησε έναν απόλυτο ηθικό κώδικα προσωπικής συμπεριφοράς και αυτό μάλιστα σε «περιόδους πολιτισμικής χαλαρότητα στα πέριξ», ότι εξέπεμπε αξιοπρέπεια και ευγένεια με διαθεσιμότητα στον άλλον και σεβασμό στο συνομιλητή έτοιμος να ακούσει περισσότερο παρά να μιλήσει ο ίδιος. «Αυτή η προσωπική αξιοπρέπεια και ετοιμότητα βρήκε στίγμα και ενισχύθηκε από τη σύντροφό ολόκληρης της ζωής του, την κυρία Δάφνη Σημίτη, και αυτές τις αξίες μετέδωσαν στις κόρες τους Μαριλένα και Φιόνα», συνέχισε και ολοκλήρωσε τον επικήδειο του αποχαιρετώντας τον Κώστα Σημίτη με την αναφορά: «Θα τον θυμόμαστε με βαθύ σεβασμό να μας παρακινεί πάντα σαν παράδειγμα εγρήγορσης, επιμονής και θέλησης. Ο Σημίτης συνομιλεί τώρα με την Ιστορία».

Οι άγνωστες προσωπικές στιγμές του Κωνσταντίνου Τσουκαλά με τον Κώστα Σημίτη

«Το πιο δύσκολο πράγμα είναι ο αποχαιρετισμός», είπε αρχικά ο καθηγητής Κωνσταντίνος Τσουκαλάς που αναφέρθηκε εκτενώς σε εικόνες της προσωπικής σχέσης τους με τον Κώστα Σημίτη από τα παιδικά χρόνια τους και έπειτα. Είπε ότι πρωτογνώρισε τον Κώστα Σημίτη όταν ο Νίκος Πουλαντζάς -που ήταν συμμαθητής του πρώην πρωθυπουργού στο Πειραματικό-, ήρθε και τον κάλεσε να γνωρίσει τον Κώστα Σημίτη μετά το ποδόσφαιρο. «Πράγματι παίξαμε ποδόσφαιρο στην οδό Αναγνωστοπούλου δίπλα στην πλατεία Δεξαμενής και από εκεί άρχισα και εγώ να συναγελάζομαι και με τον Σημίτη».

Είπε ότι δεν θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί ότι μετά από τόσες δεκαετίες θα βρισκόταν εκείνος εδώ για να αποχαιρετήσει τον Κώστα Σημίτη «και μαζί με αυτόν μια ολόκληρη εποχή», «ένα κόσμο που δεν υπάρχει πια, έναν «μετα-κόσμο» που προσλαμβάνεται πλέον με τη μορφή αχνών και δυσερμήνευτων σημάτων που δεν ξέρουμε ακριβώς τι πάνε να πουν».

Σε έντονα προσωπικό τόνο ο κ. Τσουκαλάς είπε ότι ο αποχαιρετισμός γίνεται ακόμα πιο δύσκολος γιατί στα δικά του μάτια ο εκλιπών «δεν ταυτίζεται με κανένα τρόπο με την εικόνα που προβάλλεται μέσα από την πλημμυρίδα των δημοσιευμάτων -εγκωμιαστικών ή μη δεν έχει σημασία-, που ακολούθησαν την είδηση του θανάτου του, γιατί στο βάθος εγώ πιστεύω ότι ο Σημίτης ήταν ένας άλλος άνθρωπος, παρέμενε πάντα ένας ιδιωτικός άνθρωπος, ένας τρυφερός άνθρωπος, ένας συναισθηματικός, σεμνός άνθρωπος που ασχολιόταν με τον περίγυρό και δεν το έδειχνε ποτέ. Έκανε ό,τι μπορούσε για να βοηθήσει τους άλλους χωρίς να αφήσει ποτέ να εννοηθεί δημόσια ότι αυτό έκανε».

Είπε μεταξύ άλλων ότι ο Κώστας Σημίτης ήταν «έμμονα προσανατολισμένος στην ανάγκη βελτίωσης της χώρας μας, εξέφραζε την βαθιά πεποίθηση ότι η δημοκρατική Ελλάδα πρέπει να λειτουργεί μέσα στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, όχι για λόγους που αναφέρονται στο παρελθόν στην αρχαία Ελλάδα, αλλά για λόγους που αναφέρονται στο παρόν και κυρίως στο μέλλον». «Η αδιαπραγμάτευτη σημασία της ένταξης της χώρας στην ευρωζώνη, η επέκταση και ο εμπλουτισμός του κοινωνικού κράτους και η ιδιαίτερη σημασία που απέδιδε στην κοινωνία των πολιτών και στον πολιτισμό εξέφραζαν πεποιθήσεις που παρέμειναν αμετακίνητές και γι’ αυτό δεν άφηνε τίποτα στην τύχη». «Ίσως», εξήγησε ο κ. Τσουκαλάς, «γιατί οι τύχη στερείται αξιακών προδιαγραφών, δεν υπόκειται σε κανόνες, είναι άναρχη και συχνά είναι και άδικη. Έτσι κατά κάποιο τρόπο Σημίτης προσπαθούσε όχι να πάρει την τύχη με το μέρος του, αλλά να καλλιεργήσει ο ίδιος ορθολογικά τα προϊόντα της τύχης».

«Ήρθε όμως μία στιγμή, αλίμονο, που ο προγραμματισμός της τύχης έμεινε στον αέρα», συνέχισε μιλώντας για τον θάνατο του πρώην πρωθυπουργού: «…δεν μπορούσε ίσως ποτέ να φανταστεί ο Κώστας Σημίτης ότι στους Αγίους Θεοδώρους, στο σπίτι σας, με θέα την ομορφιά της ελληνικής θάλασσας, θα άφηνε την τελευταία του πνοή και ότι το τελευταίο πράγμα που αντίκρισε είναι η θάλασσα που λάτρεψε. Ίσως λοιπόν για μια φορά η τύχη να υπήρξε δίκαιη ίσως και μεγαλόψυχη, ο «ψυχρός αποστασιοποιημένος» υποτίθεται Σημίτης επέστρεφε στην αδρή αγκαλιά τής παιδικής του αισθαντικότητας».