« Κάθε πρωί
Καταργούμε τα όνειρα […]
Κάθε πρωί
Χαιρετάμε τους χτεσινούς φίλους »

Η οδυνηρή πραγματικότητα του αναπάντεχου θανάτου του Κώστα Σημίτη, έφερε στο νου μου τον στίχο του Μανόλη Αναγνωστάκη αφήνοντας πίσω μια απέραντη θλίψη σε όσους πίστεψαν στον πρώην πρωθυπουργό και συμπορεύτηκαν μαζί του.

Ο Κώστας Σημίτης ήταν ένας σπάνιος άνθρωπος. Ξεχώριζε για το ήθος του, τις αξίες και τις αρχές του. Η διανοητική και πνευματική του υπόσταση τον καθιστούσαν μοναδικό. Και το κυριότερο, με τις ιδέες και τις πράξεις του καθιστούσε την πολιτική μέτρο πολιτισμού. Γι’ αυτό και την έβλεπε ως ένα συναρπαστικό ταξίδι πολιτισμικής ανάτασης και χειραφέτησης των πολιτών από τους καταναγκασμούς και τις ιδεοληπτικές εμμονές. Όπως συνήθιζε να λέει, απ΄ όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες, η πολιτική είναι εκείνη που αντιμετωπίζει κατεξοχήν την πρόκληση του μέλλοντος.

Πεποίθησή του ήταν πως η πολιτική είναι χρήσιμη όχι γι’ αυτά που λέμε, αλλά γι’ αυτά που κάνουμε. Ακολουθώντας τον δρόμο του πραγματισμού, ο πρώην πρωθυπουργός ενσάρκωσε μια δημιουργική και φωτεινή στρατηγική, η οποία πήγε μπροστά την Ελλάδα. Για τον Κώστα Σημίτη, ο πραγματισμός ήταν συνυφασμένος με τον ορθολογισμό. Δεν σήμαινε υποταγή στις υπάρχουσες δομές και πρακτικές της υστέρησης, ούτε παρέπεμπε σε ακύρωση των ονείρων. Πάγια θέση του ήταν ότι ρεαλιστής δεν είναι εκείνος που αποδέχεται τα πράγματα όπως είναι, αλλά αυτός που γνωρίζει τους κανόνες αλλαγής τους, επιδιώκοντας τη διεύρυνση των ορίων του πιθανού.

Πνεύμα ανήσυχο, αναζητούσε πάντα την αλήθεια στις θεατές και αθέατες πλευρές της. Θεωρούσε την αλήθεια των άλλων σεβαστή. Μάλιστα πίστευε στη σύνθεση, υπερβαίνοντας τις φορτίσεις και τις μονομέρειες. Η μεθοδικότητά του ήταν πράγματι απαράμιλλη. Τίποτα δεν άφηνε στην τύχη του. Όλα τα σμίλευε, τα διήλιζε, τα επεξεργαζόταν, παραμένοντας πάντα σταθερός στη στοχοπροσήλωση του. Οργάνωνε τον χρόνο του με τρόπο ξεχωριστό. Δούλευε σκληρά, ιεραρχούσε τις επιδιώξεις του, μελετώντας βήμα-βήμα τις ενέργειές του. Ο Κώστας Σημίτης ήταν ορκισμένος αντίπαλος του περίπου, της επιπολαιότητας, της ελαφρότητας, της ρηχότητας, του βερμπαλισμού. Απέφευγε τα στερεότυπα που οδηγούσαν σε αγκυλώσεις και αδιέξοδα.

Η σοβαρότητα, η υπευθυνότητα, ο ριζοσπαστικός του χαρακτήρας ήταν στοιχεία της ιδιοσυστασίας του. Μολονότι κάποιοι με ευκολία τον χαρακτήριζαν μετριοπαθή και συντηρητικό, ο πρώην πρωθυπουργός ήταν ένας αριστερός με σοσιαλδημοκρατικές αρχές. Το εκσυγχρονιστικό του εγχείρημα, το οποίο με επιμέλεια είχε επεξεργαστεί και υπηρετήσει, επιβεβαίωνε με τον καλύτερο τρόπο τις ιδεολογικοπολιτικές του αποσκευές. Άλλωστε η σχέση του με τον προοδευτικό χώρο και τις πολιτικές που αυτός πρέσβευε υπήρξε βιωματική.

Ο πατέρας του ήταν υπουργός στην κυβέρνηση του βουνού, η μητέρα του επικεφαλής οργάνωσης γυναικών πριν τον πόλεμο και στη διάρκεια της κατοχής. Ο ίδιος στην περίοδο της επτάχρονης δικτατορίας, μαζί με τον αείμνηστο Σάκη Καράγιωργα τοποθετούσαν αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς, σε χώρους που παρέπεμπαν στους στυλοβάτες της χούντας. Στα πέτρινα εκείνα χρόνια, συμπορεύτηκε με τον Ανδρέα Παπανδρέου αναπτύσσοντας μαζί του μια σταθερή επικοινωνία σεβασμού και αλληλοεκτίμησης. Μαζί με τον Αντώνη Τρίτση και τον Γιώργο Κίσσονα είχε την ευθύνη της εκπροσώπησης του ΠΑΚ στις χώρες της Ευρώπης. Μετά τη μεταπολίτευση υπήρξε συνιδρυτής του ΠΑΣΟΚ. Από την πρώτη στιγμή εξέφραζε με τον πιο αυθεντικό τρόπο τις σοσιαλδημοκρατικές αρχές και αξίες. Διαμόρφωσε μια δική του διακριτή πολιτική ταυτότητα, ανοίγοντας συζητήσεις για τη στρατηγική των σύγχρονων, προοδευτικών δυνάμεων.

Με την ανάδειξη του στην πρωθυπουργία της χώρας, το 1996, ο κατεξοχήν ευρωπαϊστής Κώστας Σημίτης έθεσε και πέτυχε συγκεκριμένους στόχους. Με τη μεθοδικότητα που τον διέκρινε, έκανε πράξη τη συμμετοχή της Ελλάδας στην ΟΝΕ, την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την πολυσήμαντη συμφωνία του Ελσίνκι θέτοντας τις ελληνοτουρκικές σχέσεις κάτω απ’ την ομπρέλα της ευρωπαϊκής ένωσης, την πραγματοποίηση μεγάλων έργων και υποδομών, τη διασφάλιση υψηλών ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης, καθώς και την επιτυχή διοργάνωση του εγχειρήματος των Ολυμπιακών Αγώνων.

Στη διάρκεια της οκτάχρονης πρωθυπουργίας του, το μοντέλο διακυβέρνησης το οποίο εφάρμοσε, στηριζόταν στη συλλογικότητα, στη σύνθεση και στην κατάλληλη μεθοδολογία. Ενσάρκωνε πολιτικές που βρίσκονταν στον αντίποδα του μεσσιανισμού, του λαϊκισμού, του εθνικισμού και της θρησκοληψίας. Η πολιτική για τον Κώστα Σημίτη, δεν ήταν η αναγωγή της αμηχανίας και της αδυναμίας επί του συγκεκριμένου σε φυγή και σε νεφελώματα ανέξοδης υποσχεσιολογίας. Απεναντίας, διακρινόταν για μετρήσιμους στόχους, συνδέοντας διαλεκτικά το Μίκρο με το Μάκρο.

Ο Κώστας Σημίτης αφήνει πίσω του μια μεγάλη παρακαταθήκη. Το αποτύπωμά του στην πολιτική ζωή του τόπου είναι εξαιρετικά ισχυρό. Ο εκσυγχρονισμός που πρέσβευε, βρισκόταν σε απόλυτη αρμονία με τις ανάγκες και απαιτήσεις της εποχής μας. Για τον πρώην πρωθυπουργό, η πολιτική είναι μια πολύ δύσκολη και απαιτητική άσκηση. Προϋποθέτει συγκεκριμένο σχέδιο, σωστή μέθοδο και ικανή ηγεσία. Κάτι που ο ίδιος το επιβεβαίωσε με το αξιόλογο έργο του, υπενθυμίζοντάς μας πως το εγχείρημά του ήταν μια ζωντανή προβολή της χώρας στο μέλλον. Το πάθος του για μια σύγχρονη και εξωστρεφή Ελλάδα ήταν ασίγαστο. Ακολουθώντας τον στο πέταγμά του, σύντομα κατάλαβα ότι ο Κώστας Σημίτης ήταν η συνύπαρξη της λογικής με την πολιτική.

* Ο Γιώργος Πανταγιάς διετέλεσε εκπρόσωπος τύπου του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη