Ήταν μια ζεστή μέρα του Ιουλίου του 1985, όταν συνάντησα τον πρώην Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ -ο οποίος έφυγε εχθές από τη ζωή– την ώρα που έβγαινε από τον Αστέρα Βουλιαγμένης. Παρά τη ζέστη, η θερμοκρασία θυμάμαι εκείνη την ημέρα έδειχνε 35 βαθμούς, ο Κάρτερ φορούσε ένα ανοικτόχρωμο κοστούμι και η σύζυγός του Ρόζαλι άψογα ντυμένη.

Είχε, βλέπετε, έρθει από την Κέρκυρα στην Αθήνα, για συνομιλίες όπως ειπώθηκε από την αμερικανική πρεσβεία, με τον τότε Πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου και τον τότε υπουργό Άμυνας Γιάννη Χαραλαμπόπουλο. Αλλά τι είδους συνομιλίες; Τη στιγμή που η κύρια αιτία της επίσκεψής του στην Ελλάδα ήταν η κρουαζιέρα στα μαγικά νησιά του Αιγαίου με πολυτελέστατο κότερο που του παραχωρούσε γνωστή εφοπλιστική οικογένεια.

Ήταν πιο ψηλός απ΄ ότι φαινόταν στην τηλεόραση και πιο νέος, πάντα χαμογελαστός, έτσι όπως είχαμε συνηθίσει να τον βλέπουμε στις ειδήσεις. Ήταν όντως παράτολμο να βρεθώ ξαφνικά και απροειδοποίητα μπροστά σε έναν πρώην πλανητάρχη, με κοντομάνικο πουκαμισάκι, κρατώντας ένα παλαιάς κοπής μαγνητοφωνάκι, την ώρα που οι «φουσκωτοί» του κοίταζαν ο ένας τον άλλον αμήχανα.

Προφανώς ήταν το απύθμενο θράσος του νεαρού ρεπόρτερ, η άγνοια του κινδύνου, πείτε όπως θέλετε, πάντως κατάφερα να βρεθώ μπροστά του, να τον σταματήσω και να του ζητήσω να κάνει και… δηλώσεις.

Ο νεαρός τότε ρεπόρτερ Νίκος Χασαπόπουλος (αριστερά) με τον Τζίμι Κάρτερ

Ωσάν ένας Έλληνας να μπήκε στο Οβάλ Γραφείο

Στην αρχή περιεργάστηκε το μαγνητόφωνο, γέλασε, έκανε ένα νεύμα στους «φουσκωτούς» ότι ήταν «οκ» και περίμενε χαμογελαστός την ερώτηση. Έτσι όπως τον έβλεπα με εκείνο το ανοιχτόχρωμο κουστούμι με την χωρίστρα στη μέση και να κρατά τρυφερά την όμορφη γυναίκα του, μάλλον για επιχειρηματία τον έκανε κανείς, παρά τρανό και φοβερό πρώην πλανητάρχη.

Ήταν πολλά μαζεμένα τα ερωτήματα των Ελλήνων για τη θητεία του στην προεδρία των ΗΠΑ. Γιατί έταξε πολλά στους Ελλαδίτες και στους Κυπρίους, κατά τη διάρκεια του προεκλογικού του αγώνα. Γιατί τους υποσχέθηκε δίκαιη λύση του Κυπριακού και απομάκρυνση των ξένων στρατευμάτων; Γιατί υποσχέθηκε ηρεμία στο Αιγαίο; Και όλα αυτά, ειπώθηκαν τότε για να αποσπάσει την ψήφο των ομογενών. Υποσχέσεις με ανταλλάγματα, αλλά αποδείχθηκαν κούφιες υποσχέσεις.

Με την εκλογή του στην Προεδρία των ΗΠΑ ήταν τόση η χαρά του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου (Προέδρου της Κύπρου), που έδωσε εντολή να κτυπήσουν χαρμόσυνα οι καμπάνες όλων των εκκλησιών, παραχώρησε με προεδρική απόφαση ημιαργία στους δημοσίους υπαλλήλους και αργία σε όλα τα σχολεία της Κύπρου. Ήταν, για μας, ωσάν ένας Έλληνας να μπήκε στο Οβάλ Γραφείο.

Αλλά άλλο Πρόεδρος των ΗΠΑ και άλλο αμερικανική διακυβέρνηση. Επί της προεδρίας του, ήρθε το εμπάργκο όπλων στην Τουρκία, συνεχίστηκε η στρατιωτική βοήθεια στην Τουρκία, δεν υπήρξε καμία ηρεμία στο Αιγαίο και οι Τουρκοκύπριοι ανακήρυξαν το ψευδοκράτος χωρίς καν να υπάρξει απόπειρα από την Ουάσιγκτον και από τον Κάρτερ να τους εμποδίσει.

Οι «φουκσωτοί» και η ερώτηση

Εκείνη τη ζεστή ημέρα του Ιουλίου στην είσοδο του Αστέρα, ο Τζίμι Κάρτερ φαινόταν χαρούμενος που βρισκόταν στην Ελλάδα, άλλωστε, όπως έλεγε, είχε πολλούς Έλληνες φίλους στις ΗΠΑ. Όχι μόνον φίλους αλλά και χρηματοδότες. Πάτησα το κουμπί στο μαγνητόφωνο και τον ρώτησα ευθέως για την ελληνικότητα των νησιών, για την υφαλοκρηπίδα και για το ψευδοκράτος.

Ήταν μια μεγάλη ερώτηση, σχεδόν τοποθέτηση, πλην όμως απάντησε με εκείνη την περίεργη προφορά του Νότου, λέγοντας κάτι στρογγυλεμένα πράγματα για την ελληνοαμερικανική φιλία, για το ότι οι δύο χώρες βρέθηκαν στην ίδια πλευρά της ιστορίας, στους παγκοσμίους πολέμους και στην Κορέα. Η δεύτερη ερώτηση αφορούσε την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, πήγε να απαντήσει, αλλά οι «φουσκωτοί» με πρόλαβαν. Στάθηκαν μπροστά μου, ο Κάρτερ μαζί με τη σύζυγό του προχώρησαν προς την έξοδο και ένας «φουσκωτός», ίσως ο επικεφαλής (ποιος ξέρει;) μου είπε «stay here», μου υπέδειξε ένα σημείο, ωσάν να έλεγε μην ακολουθήσεις.

Ήταν γνώστης των εθνικών μας θεμάτων, αλλά μάλλον δεν ήθελε άλλη κουβέντα. Στα Ελληνοτουρκικά κρατούσε πάντοτε ίσες αποστάσεις, γνωρίζοντας πολύ καλά το συμφέρον της Ουάσιγκτον να τα έχει καλά τόσο με την Αθήνα όσο και με την Άγκυρα. Δεν είναι λοιπόν, όπως γράφτηκε τότε, τυχαίο το γεγονός ότι κάθε φορά που ενέκρινε στρατιωτική ενίσχυση για τη χώρα μας, έκανε ταυτοχρόνως το ίδιο και για τους γείτονες μας, κάτι που του κόστιζε και στις δύο πλευρές του Αιγαίου. Κάτι για το οποίο δεχόταν σφοδρή κριτική και στις δύο χώρες, αλλά πολλές φορές κριτική και από το ίδιο το Κογκρέσο.

Το Νόμπελ Ειρήνης

Ωστόσο κέρδισε το Νόμπελ Eιρήνης για τις επιτυχείς προσπάθειες ειρήνης στη Μέσh Ανατολή (μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου) και ήταν δημοφιλής στις ΗΠΑ. Έθεσε τη δέσμευση για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την κοινωνική δικαιοσύνη στο επίκεντρο της θητείας του ως 39ου προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Κάρτερ αντιπροσώπευε μια νέα γενιά ανδρών του Νότου που ήταν πιο ανεκτικοί και προοδευτικοί σε θέματα φυλής.

«Έπιανε το χέρι του», όχι μόνον γιατί διεύθυνε την αγροτική οικογενειακή φάρμα με τα φιστίκια, γνώριζε και από ξυλουργική. Έως τα βαθιά γεράματα έκτιζε σπίτια και τα μοίραζε σε αστέγους. Σε ηλικία 100 ετών πήγε να ψηφίσει την Κάμαλα Χάρις στις προεδρικές εκλογές, κρίνοντας ότι ο Ντόναλτ Τραμπ δεν θα ήταν καλός Πρόεδρος.