Το βράδυ της 23ης Δεκεμβρίου 1975 δολοφονείται, έξω από την οικία του στο Ψυχικό, ο τότε σταθμάρχης της CIA στην Ελλάδα, Ρίτσαρντ Γουέλς.
Η άγνωστη ως τότε, «Επαναστατική Οργάνωση 17 Νοέμβρη» αναλαμβάνει την ευθύνη στέλνοντας προκήρυξη στις ελληνικές εφημερίδες, οι οποίες όμως, ύστερα από σχετική εισαγγελική απαγόρευση, δεν τη δημοσιεύουν.
Έτσι, και λόγω των πρώτων στοιχείων που δίνει η σύζυγός του Ρίτσαρντ Γουέλς αλλά και λόγω των τότε πολιτικών και διεθνών συνθήκων (πτώση Χούντας 1,5 χρόνο πριν, σχέσεις Ελλάδας με ΗΠΑ και Τουρκία) διατυπώνονται πολλά σενάρια που, τελικά, λίγη σχέση είχαν με την πραγματικότητα.
«ΤΑ ΝΕΑ», 24 Δεκεμβρίου 1975, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
Η προκήρυξη στη Liberation
Έναν χρόνο αργότερα η γαλλική εφημερίδα Liberation δημοσιεύει την προκήρυξη της «17 Νοέμβρη» για τη δολοφονία του Ουέλς.
Η τρομοκρατική οργάνωση αναλαμβάνει την ευθύνη για τη δολοφονία, αναφέροντας:
«Εκτελέσαμε παραδειγματικά τον αρχιπράκτορα της CIA κι αρχηγό του κλιμακίου της στην Ελλάδα, Ρίτσαρντ WELCH που κάτω από διπλωματική κάλυψη, και με τη βοήθεια των πέντε αρχηγών τομέων της CIA στην Ελλάδα, διευθύνει ένα πελώριο δίκτυο, αληθινή στρατιά ντόπιων έμμισθων πρακτόρων, μέσα στην Κυβέρνηση, τα Υπουργεία, το Στρατό, την Ασφάλεια, μέρος απ’ τα κόμματα και μέρος του Τύπου, πέμπτη φάλαγγα του ιμπεριαλισμού στη χώρα μας»
Επιπλέον, η 17 Νοέμβρη ανέφερε:
«Ο Ρίτσαρντ WELCH, σαν αρχηγός, είναι συνυπεύθυνος για όλα τα εγκλήματα που έκανε η CIA σε βάρος του λαού μας.
Δεν είναι κανένας απλός υπαλληλάκος, δεν είναι απλό εκτελεστικό όργανο, αλλά αρχηγός με συγκεκριμένη προσωπική ευθύνη στις αποφάσεις.
Κι η ευθύνη του γίνεται ακόμη μεγαλύτερη απ’ τη μακρόχρονη προϋπηρεσία του στην Ελλάδα στη δεκαετία 50-60 και στην Κύπρο το 60-64».
«ΤO BHMA», 24 Δεκεμβρίου 1975, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
Πριν τη δολοφονία
Ιανουάριος 1975
Το αμερικανικό ανεξάρτητο πολιτικό περιοδικό Counter Spy, αποκαλύπτει την ιδιότητα του Ρίτσαρντ Γουέλς, ως σταθμάρχη της CIA (Αμερικανική Υπηρεσία Πληροφοριών) στο Περού.
Την ίδια περίοδο γίνεται γνωστή η εμπλοκή του στα εσωτερικά της χώρας αυτής, και συγκεκριμένα στην ανατροπή της κυβέρνησης και στην επιβολή στρατιωτικού νόμου.
Ιoύλιος 1975
Ο Ρίτσαρντ Γουέλς φτάνει στην Αθήνα για να αναλάβει τη θέση του επικεφαλής του κλιμακίου της CIA στην Ελλάδα. Επισήμως αναλαμβάνει καθήκοντα βοηθού του αμερικανού πρεσβευτή.
25 Νοεμβρίου 1975
Η αγγλόφωνη εφημερίδα Athens News δημοσιεύει λίστα με ονόματα στελεχών της CIA που δρουν στην Αθήνα. Το πρώτο που αναφέρεται είναι του Ρίτσαρντ Γουέλς.
Όπως αναφέρουν «ΤΑ ΝΕΑ» της 24ης Δεκεμβρίου
«Μετά τη δημοσίευση στις εφημερίδες των προσώπων που αποτελούν στην Ελλάδα το επιτελείο της CIA, μερικοί Αμερικανοί υπάλληλοι εζήτησαν αμέσως και άλλαξαν κατοικίες. Αυτό συνέβη με το προσωπικό εκείνο που διέμενε σε ελληνικά σπίτια.
(…)
»Ο δολοφονηθείς έμενε με την οικογένειά του στην βίλλα που αγόρασε από ετών η αμερικανική κυβέρνηση, στην οδό Φρειδερίκης 5, στο Ψυχικό, και που χρησιμοποιείται σαν μόνιμο κατάλυμμα και ‘στρατηγείο’ των αρχηγών της CIA που υπηρετούν στην Ελλάδα».
Στον Γουέλς, δεν άρεσε φυσικά η κοινοποίηση της ταυτότητας και των στοιχείων του, δεν έκρινε όμως σκόπιμο να αλλάξει κατοικία.
»Όταν δημοσιεύθηκε το όνομα και το τηλέφωνό του, στις εφημερίδες, ενοχλήθηκε ιδιαίτερα και είχε ζητήσει να του αλλάξουν αριθμό τηλεφώνου»
Το χρονικό της εκτέλεσης
23 Δεκεμβρίου
Ο αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα, Τζακ Κιούμπις παραθέτει χριστουγεννιάτικη δεξίωση στην οικία του. Καλεσμένοι είναι και ο Ρίτσαρντ Γουέλς με τη γερμανίδα σύζυγό του, Μαρία Χριστιάνα.
Λίγο μετά τις 22:00, αποχωρούν από την οικία του πρέσβη και με την σκουρόχρωμη Μπουίκ τους κατευθύνονται προς την κατοικία τους στην οδό Βασ. Φρειδερίκης 5, στο Ψυχικό.
22:20 – 22:30
Ο 47χρονος έλληνας οδηγός των Γουέλς, Ευάγγελος. Χρυσοχόος σταματάει την Μπουίκ μπροστά από την κλειστή αυλόπορτα.
Το ζευγάρι αποβιβάζεται. Ο Γουέλς από τη δεξιά πόρτα και η σύζυγός του από την αριστερή.
Προτού ο Γουέλς προλάβει να κλείσει την πόρτα του αυτοκινήτου εμφανίζονται τρεις άνδρες με καλυμμένα πρόσωπα.
Φωνάζουν «Ψηλά τα χεριά!» και πυροβολούν, τρεις φορές, κατά του αμερικανού σταθμάρχη της CIA. Μία από τις σφαίρες τον βρίσκει στην καρδιά.
Ο Ρίτσαρντ Γουέλς πέφτει νεκρός στο πεζοδρόμιο. Η σύζυγός του τρέχει πανικόβλητη προς το σπίτι τους ενώ οι δράστες διαφεύγουν με ένα μπλε FIAT 124 προς την οδό Τσάκωνα.
«ΤΑ ΝΕΑ», 27 Δεκεμβρίου 1975, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
Η Μαρία – Χριστιάνα, που γνώριζε ελληνικά, κατέθεσε ότι οι δράστες μιλούσαν ελληνικά με ξενική προφορά.
«Ο οδηγός (πάντα σύμφωνα με την αφήγησή του που έδωσε κατ’ αποκλειστικότητα την περασμένη Τετάρτη στο «ΝΕΑ») βρισκόταν εκείνη τη στιγμή μπροστά στην πόρτα. Με τους πυροβολισμούς έπεσε κάτω. Όταν σηκώθηκε είδε το αυτοκίνητο με τους δράστες ν’ απομακρύνεται προς την οδό Τσάκωνα. Δεν πρόλαβε να συγκρατήση τον αριθμό κυκλοφορίας.
22:30 – 22:40
Ο οδηγός του Γουέλς φτάνει στο Τμήμα Χωροφυλακής Ψυχικού και ειδοποιεί με φωνές τον αξιωματικό υπηρεσίας «Σκοτώσανε το αφεντικό μου…Τρέξτε στην οδό Βασιλίσσης Φρειδερίκης 5…Φωνάξτε το ασθενοφόρο…»
Η αστυνομία έδωσε εντολή να κλείσουν για κάποιες ώρες τα σύνορα, τα αεροδρόμια και τα λιμάνια. Ακολούθησαν εντατικές έρευνες της ελληνικής αστυνομίας και των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, χωρίς όμως αποτέλεσμα.
«TO BHMA», 25 Δεκεμβρίου 1975, Ιστορικό Αρχείο
Το φονικό όπλο
Από τον βαλλιστικό έλεγχο για τη δολοφονία του Ρίτσαρντ Γουέλς χρησιμοποιήθηκε ένα πιστόλι Colt. M1911, 45άρι.
«TO BHMA», 25 Δεκεμβρίου 1975, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
Είναι αυτό που μετέπειτα χαρακτηρίστηκε ως το «ιστορικό 45άρι της 17 Νοέμβρη» που ακόμα και σήμερα δεν έχει βρεθεί.
Οι αντιδράσεις του πολιτικού κόσμου
Κυβέρνηση Καραμανλή: «Οι άνανδροι δολοφόνοι δεν ανήκουν, τουλάχιστον ψυχικά, στον ελληνικό λαό, του οποιού ηθελημένα απέβλεψαν να προσβάλουν την τιμή και τα εθνικά συμφέροντα».
Γεώργιος Μαύρος: Ο ελληνικός λαός σύσσωμος καταδικάζει παρόμοιας ενεργείας και δεν θα επιτρέψη να μεταβληθή η χώρα εις κέντρον τρομοκρατικών επιχειρήσεων».
Ανδρέας Παπανδρέου: «Οι προοδευτικές δημοκρατικές δυνάμεις της χώρας δεν μάχονται κατά προσώπων, αλλά κατά θεσμών (…) Η δολοφονία του Γουέλς ή αφορά παλαιούς λογαριασμούς άσχετους με την Ελλάδα ή αποτελεί πράξη προβοκάτσιας».
Κ.Κ.Ε.: «Η δολοφονία του ανώτερου υπαλλήλου της εδώ πρεσβείας των ΗΠΑ Ρ. Ουέλς από μασκοφόρους, αποτελεί μεταφορά μεθόδων ξένων προς τον ελληνικό λαό και τον αντιιμπεριαλιστικό δημοκρατικό αγώνα του.
»Έχει σχέση με το γεγονός ότι η χώρα μας μετατρέπεται όλο και πιο πολύ σε κέντρο δραστηριότητας μυστικών διχτύων του ιμπεριαλισμού, που δρουν σε βάρος των συμφερόντων του ελληνικού λαού».
Λεωνίδας Κύρκος: «Πρόκειται για καθαρή προβοκάτσια εναντίον του αντιιμπεριαλιστικού κινήματος και της ομαλής δημοκρατικής πορείας που οι πηγές της βρίσκονται στις μυστικές υπηρεσίες των ιμπεριαλιστών».
Οι καταθέσεις της 17 Νοέμβρη
Πέρασαν δεκαετίες και κανένα στοιχείο δεν προέκυπτε για τη δολοφονία του Γουέλς. 27 χρόνια όμως αργότερα, όταν το καλοκαίρι του 2002, η έκρηξη στο λιμάνι του Πειραιά ενεργοποίησε το «ντόμινο» συλλήψεων και αποκαλύψεων για την 17 Νοέμβρη, η δολοφονία του Γουέλς ήρθε και πάλι στο προσκήνιο.
Ανάμεσα στους συλληφθέντες βρίσκεται και ο Παύλος Σερίφης, ο οποίος ομολογώντας ότι υπήρξε στέλεχος της τρομοκρατικής οργάνωσης, κατονόμασε, τον επίσης συλληφθέντα και κατηγορούμενο, Αλέξανδρο Γιωτόπουλο, ως εκτελεστή του Ρίτσαρντ Γουέλς.
Η κατάθεση του Παύλου Σερίφη, που περιείχε πολλές λεπτομέρειες για την υπόθεση, δημοσιεύθηκε στις 29 Αυγούστου 2002, από τη Σίλα Αλεξίου, τη Μίνα Μουστάκα και «ΤΑ ΝΕΑ».
Κλεμμένος οπλισμός και πυρομαχικά που βρίσκονταν στην κατοχή της 17 Νοέμβρη.
Η παρακολούθηση του Γουέλς
Εμένα τότε με αποκαλούσαν «μικρό», λόγω της ηλικίας μου. Διαπιστώσαμε από την παρακολούθηση ότι δεν ελάμβανε μέτρα προστασίας του και αποφασίσαμε κάποια μέρα να κάνουμε το κτύπημα. Τον περιμέναμε και όταν γύρισε με το αυτοκίνητό του, συνοδευόμενος από τη γυναίκα του, σύμφωνα με ένα σχέδιο που είχαμε καταστρώσει, θα πηγαίναμε με το αυτοκίνητό μας δίπλα από το δικό του, θα κατέβαινε ο ‘Λάμπρος’ και θα τον πυροβολούσε και συγχρόνως εμείς από το πίσω μέρος του αυτοκινήτου τού Γουέλς θα προσέχαμε μήπως έρθει κανένας τρίτος για
να τον αντιμετωπίσουμε».
Η εκτέλεση και η διαφυγή
Για τον λόγο αυτό ο «Λάμπρος» μάς είχε εφοδιάσει με όπλα. Η Άννα έμεινε μέσα στο αυτοκίνητο σύμφωνα με το σχέδιο. Τελικώς, όταν πλησιάσαμε το αυτοκίνητο του Γουέλς κατέβηκε ο «Λάμπρος» από το αυτοκίνητο, που ο ίδιος οδηγούσε, και πυροβόλησε από απόσταση 2-3 μέτρων τον Γουέλς. Εμείς είχαμε κατέβει από το δικό μας αυτοκίνητο, πήγαμε πίσω από το αυτοκίνητο του Γουέλς και περιμέναμε να δούμε αν εξελιχθούν καλά τα πράγματα.
Μετά τους πυροβολισμούς, που πρέπει να ήταν 3 ή 4 αν θυμάμαι καλά, ο «Λάμπρος» πήρε ξανά τη θέση του οδηγού, εγώ και ο Γιάννης Σερίφης καθήσαμε στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου και φύγαμε».
(…)
«Μπορώ να πω ότι φοβήθηκα κατά την ώρα της ενέργειας και τα συναισθήματά μου ήταν ανάμεικτα, αλλά κυριαρχούσε ο φόβος μήπως αυτό που κάναμε δεν ήταν σωστό. Εκείνο το διάστημα συναντιόμασταν ως ομάδα σε καφετέριες οι τέσσερίς μας και όχι σε κάποιο συγκεκριμένο χώρο. Ανταλλάσσαμε απόψεις για την πολιτική επικαιρότητα και περισσότερο υπήρχε καθοδήγηση από τον «Λάμπρο». Ξέχασα να πω ότι στην ενέργεια κατά του Γουέλς τα τρία όπλα, που δεν θυμάμαι τον τύπο τους, μας τα είχε προμηθεύσει ο ‘Λάμπρος΄, και μετά το τέλος της ενέργειάς μας τα πήρε πάλι. Δεν μας είχε εκπαιδεύσει από πριν, μας είχε δείξει απλώς τον χειρισμό τους».
Η αναίρεση και η παραγραφή
Λίγο αργότερα, ο Παύλος Σερίφης αναίρεσε την κατάθεσή του χαρακτηρίζοντάς την προϊόν ψυχολογικής βίας. Για τη δολοφονία Γουέλς δεν δικάστηκε κανείς. Είχαν πλέον παρέλθει 20 χρόνια από την τέλεση της πράξης και το έγκλημα παραγράφηκε.
H συνέχεια
Έναν χρόνο μετά τη δολοφονία του Ρίτσαρντ Γουέλς, τον Δεκέμβριο του 1976, δολοφονείται από την 17 Νοέμβρη ο Ευάγγελος Μάλλιος, ένας από τους αρχιβασανιστές της Χούντας, ο οποίος παρά τις δεκάδες εις βάρος του καταθέσεις βασανισθέντων, στις δίκες των Βασανιστών της Χούντας, του επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης μόλις δέκα μηνών.
Τα μέλη της 17 Νοέμβρη είχαν αναλάβει τον ρόλο αυτόκλητων δικαστών και εκτελεστών της θανατικής ποινής.
Τα πεπραγμένα και η ταυτότητα των πρώτων αυτών θυμάτων της 17 Νοέμβρη, συνετέλεσαν στη δημιουργία ενός κλίματος συμπάθειας προς την νεόκοπη τότε τρομοκρατική οργάνωση, από μια μεγάλη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας.
Στη συνέχεια τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά.
