Πρόωρες εκλογές στη Γερμανία: Ο Όλαφ Σολτς φεύγει, ο Φρίντριχ Μερτς έρχεται;

Πρόγευση για τον περίπου δίμηνο προεκλογικό αγώνα που ακολουθεί στη Γερμανία, έδωσε η σημερινή συνεδρίαση στην Bundestag, κατά την οποία η ομοσπονδιακή κυβέρνηση απώλεσε και τυπικά την εμπιστοσύνη του κοινοβουλίου, καθώς καταψηφίστηκε, όπως αναμενόταν, η πρόταση του Όλαφ Σολτς για την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης.

Ο απερχόμενος καγκελάριος κατά την ομιλία του έδωσε έμφαση στο κοινωνικό κράτος, την ασφάλεια των συντάξεων, την αύξηση του κατώτατου ωρομισθίου από τα 12 στα 15 ευρώ, στις επενδύσεις και χαλάρωση του φρένου χρέους, αλλά και στο τέλος του πολέμου στην Ουκρανία.

Από την πλευρά του, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Φρίντριχ Μερτς, επέρριψε σε Σολτς και Χάμπεκ την ευθύνη για την κακή κατάσταση της οικονομίας, εστίασε στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και απέκλεισε συγκυβέρνηση με τους Πράσινους μετά τις εκλογές.

Τα τρία μέτωπα

Τις προηγούμενες ημέρες πάντως, ο «καγκελάριος εν αναμονή» Μερτς άφηνε να εννοηθεί, ότι ίσως εξετάσει μία τροποποίηση στο «φρένο του χρέους». Αλλά δεν το έλεγε ευθαρσώς, όπως επισημαίνει η DW. «Ποτέ μη λες ποτέ» ανέφερε σχετικώς σε πρόσφατη συνέντευξή του, ενώ στα μέσα Νοεμβρίου είχε εξαπολύσει σφοδρή επίθεση εναντίον του Σολτς, λέγοντας πως η απόφαση για προκήρυξη πρόωρων εκλογών «ήταν απαραίτητη, διότι η δική σας κυβέρνηση με πρωτοφανή θρασύτητα αποπειράθηκε να παρακάμψει τα συνταγματικά όρια του νέου δανεισμού».

Κατά την ίδια πηγή, θεωρείται βέβαιο ότι ο Όλαφ Σολτς θα ανακηρύξει τον νέο δανεισμό σε μείζον ζήτημα του προεκλογικού αγώνα, κατηγορώντας τον Μερτς ότι είτε θέλει να λεηλατήσει το κοινωνικό κράτος για να χρηματοδοτήσει τον αμυντικό προϋπολογισμό, είτε ετοιμάζεται για μετεκλογική στροφή 180 μοιρών, την οποία θέλει να αποσιωπήσει.

Και φυσικά, το άλλο μέτωπο που θα πρέπει να αντιμετωπίσει και να κερδίσει ο Μερτς για να πετύχει την πολυπόθητη εκλογή του, είναι αυτό του ουκρανικού ζητήματος. Ο επικεφαλής του CDU έχει δεσμευθεί να αποστείλει στο Κίεβο πυραύλους Taurus μεγάλου βεληνεκούς, που εύκολα μπορούν να πλήξουν στόχους εντός της ρωσικής επικράτειας. Αλλά ο Σολτς τον περιμένει στη γωνία με σύμμαχο την παγκόσμια πολιτική συγκυρία, καθώς, μέχρι τις γερμανικές εκλογές, θα έχει ήδη ορκιστεί πρόεδρος των ΗΠΑ ο Ντόναλντ Τραμπ και είναι σχεδόν βέβαιο πως κάποιοι δυτικοί ηγέτες θα «παροτρύνουν» το Κίεβο να σκεφθεί σοβαρά τη λύση των διαπραγμεύσεων και κάποιοι αναλυτές στη Γερμανία θα υπενθυμίζουν ότι οι ρωσικοί πύραυλοι στο Καλίνινγκραντ μπορούν να «χτυπήσουν» το Βερολίνο εντός τριών λεπτών.

Μιλώντας με διπλωματικούς όρους ο Μερτς, εκτιμά ότι θα αποφύγει την τρικλοποδιά που πάει να του βάλει ο αντίπαλος του. Θα αποστείλει Taurus στην Ουκρανία; «Ναι», έλεγε, σημειώνει η DW, κατά την επίσκεψή του στο Κίεβο, διευκρινίζοντας ωστόσο ότι η αυτή η διαβεβαίωση παρέχεται «με βάση τα δεδομένα που ισχύουν σήμερα». «Ο πρόεδρος Ζελένσκι γνωρίζει τη θέση μας για τους πυραύλους Taurus και τίποτα δεν έχει αλλάξει» ανέφερε. «Με βάση τα δεδομένα που ισχύουν σήμερα, τον Δεκέμβριο του 2024, «παραμένει η απόφασή μας ότι πρέπει να κάνουμε τα πάντα, ώστε η Ουκρανία να μπορεί να ασκήσει το δικαίωμά της στην αυτοάμυνα, χωρίς περιορισμούς και να τερματιστεί αυτός ο πόλεμος το συντομότερο δυνατόν».

Σημαντικός παράγοντας για την εκλογή Μερτς είναι το αρραγές του μετώπου της κεντροδεξιάς αντιπολίτευσης μέχρι την 23η Φεβρουαρίου. Στις εκλογές του 2021 η υποψηφιότητα του Άρμιν Λάσετ για την καγκελαρία είχε υπονομευθεί εκ των έσω, καθώς ο επικεφαλής του «αδελφού κόμματος» των Βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών (CSU), Μάρκους Ζέντερ, επέμενε να λάβει εκείνος το «χρίσμα». Αυτή τη φορά προτίμησε τη συναίνεση και εμφανίστηκε από κοινού με τον Φρίντριχ Μερτς, στα μέσα Σεπτεμβρίου, για να δηλώσει χωρίς περιστροφές: «Το θέμα της υποψηφιότητας έληξε. Υποψήφιος θα είναι ο Φρίντριχ Μερτς. Εγώ είμαι εντάξει με αυτή την απόφαση και την στηρίζω ξεκάθαρα».

Ποιος είναι ο Μερτς

Προέρχεται από μια συντηρητική καθολική οικογένεια στην αγροτική περιοχή Σάουερλαντ της δυτικής Γερμανίας. Εντάχθηκε στη νεολαία του CDU το 1972 και μπήκε με πλήρη απασχόληση στην πολιτική το 1989, όταν έγινε βουλευτής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Μετά από μια θητεία στις Βρυξέλλες, εξελέγη το 1994 στην Κάτω Βουλή του γερμανικού κοινοβουλίου, όπου υπηρέτησε μέχρι το 2009. Έγινε περισσότερο γνωστός επειδή υποστήριξε το 2003 ότι οι γερμανικοί φορολογικοί κανόνες πρέπει να είναι αρκετά απλοίμ ώστε μια οικογένεια να μπορεί να υπολογίσει τι χρωστάει σε ένα σουβέρ.

Ο Μερτς ήταν έτοιμος να κυβερνήσει, ήδη πριν από 20 χρόνια, όταν είχε διεκδικήσει τη συμμετοχή του στο προεδρείο των Χριστιανοδημοκρατών, με το βλέμμα στραμμένο στις εκλογές που θα ακολουθούσαν. Είχε ακόμη και τις «ευλογίες» του πανίσχυρου Βόλφγκανγκ Σόιμπλε για να διαδεχθεί τον σοσιαλδημοκράτη Γκέρχαρντ Σρέντερ στην καγκελαρία. Πλην όμως τον παρέκαμψε η Άνγκελα Μέρκελ, η οποία κέρδισε και τις εκλογές του 2005. Και μάλιστα μετά από ψήφο εμπιστοσύνης, την οποία είχε ζητήσει ο σοσιαλδημοκράτης Σρέντερ στη Βουλή, ελπίζοντας να μην τη λάβει, όπως συμβαίνει και σήμερα.

Σήμερα, ο Μερτς υπόσχεται «πολιτικές που θα ωθήσουν τη Γερμανία προς τα εμπρός, θα κάνουν τη χώρα να λειτουργήσει ξανά και ίσως επίσης να μας κάνουν περήφανους για τη χώρα μας, για τη Γερμανία, ξανά».

Ως ένας αυτοαποκαλούμενος κοινωνικός συντηρητικός και οικονομικός φιλελεύθερος, σύμφωνα με ανάλυση της Washington Post, ο Μερτς έχει περάσει χρόνια κυνηγώντας τη δουλειά των ονείρων του. Στα 69 του, θα είναι – εφόσον εκλεγεί – το γηραιότερο άτομο που θα αναλάβει καθήκοντα ως καγκελάριος μετά τον Κόνραντ Αντενάουερ, τον πρώτο μεταπολεμικό ηγέτη της κυβέρνησης της Δυτικής Γερμανίας, ο οποίος ήταν 73 ετών.

Οι δημοσκοπήσεις

Αν κσαι φαβορί, ο Μερτς και οι Χριστιανοδημοκράτες του, βάσει των δημοσκοπήσεων, δεν συγκεντρώνουν ποσοστό για την απόλυτη πλειοψηφία, οπότε θα χρειαστούν τουλάχιστον ένα εταίρο για να σχηματίσουν κυβέρνηση.

Το σύστημα στη Γερμανία είναι αναλογικό, οπότε οι δημοσκοπήσεις αποτελούν μια ένδειξη για έναν πιθανό κυβερνητικό συνασπισμό, ο οποίος θα πρέπει να έχει ποσοστό 50%. Σύμφωνα λοιπόν με τον μέσο όρο των μετρήσεων, το CDU/CSU εμφανίζεται να συγκεντρώνει 32,5%, η ακροδεξιά AfD 18%, το SPD 16%, οι Πράσινοι 12,5%, η νέα αριστερή συμμαχία της Σάρα Βάγκενκνεχτ (BSW) 6%, το FDP 4% και το Die Linke 3%.

Τα ποσοστά δείχνουν πως η εξίσωση θα είναι δύσκολη για τους Χριστιανοδημοκράτες. Πρώτο στη λίστα για συνεργασία είναι το FDP, ωστόσο θα πρέπει να ανεβάσει τα ποσοστό του για να μπει στη Βουλή, καθώς το όριο εισόδου είναι στο 5%.

Άρα ο επόμενος πιθανότερος σύμμαχος δεν είναι παρά το SPD, σε μια επανάληψη του «μεγάλου συνασπισμού» του 2005, ο οποίος ωστόσο αυτή τη φορά δεν θα είναι και τόσο… μεγάλος. To SPD αναμένεται να δώσει μάχη για τη δεύτερη θέση, αλλά οι δημοσκοπήσεις αυτή τη στιγμή δείχνουν πως η δεύτερη μεγαλύτερη δύναμη μετά τους Χριστιανοδημοκράτες στο επόμενο κοινοβούλιο θα είναι η ακροδεξιά «Εναλλακτική για τη Γερμανία».