sam albatros στο ΒΗΜΑ: «Η ντροπή μπορεί να γίνει γέφυρα για μια βαθιά σύνδεση»

Τ@ sam albatros γεννήθηκε το 2017 σε ένα υπόγειο γεμάτο υγρασία στην Ουάσιγκτον. Μέσα σε επτά χρόνια η περσόνα που εφηύρε για τον εαυτό του ο τότε μεταπτυχιακός φοιτητής, νυν λέκτορας σε πανεπιστήμιο του Λονδίνου μεγάλωσε τόσο ώστε να διαθέτει έναν πυρήνα φανατικών followers στα κοινωνικά δίκτυα, να έχει ήδη στο παλμαρέ του δύο σχεδόν αυτοβιογραφικά βιβλία που όμως αγγίζουν με τρόπο αξιοσημείωτο συλλογικά βιώματα και να απασχολεί συχνά ακόμα και τα mainstream media. Με αφορμή την επανέκδοση σε αυτοέκδοση του πρώτου του βιβλίου με τίτλο «Ελαττωματικό Αγόρι», μιλήσαμε με τ@ sam albatros για όλα εκείνα που μπορεί κάποτε να τ@ αποθάρρυναν, όμως σήμερα τ@ εμπνέουν και τ@ κινητοποιούν.

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Ποια ανάγκη γέννησε τη δημιουργία του sam albatros;

Ήθελα να φτιάξω έναν σούπερ ήρωα. Ένα πλάσμα που μπορεί να κάνει όλα όσα δεν μπορούσα εγώ. Με τη συστολή μου, τα εμπόδια που μου έβαζα, τις κοινωνικές φοβίες μου, την υπερευαισθησία στην κριτική, την ξεροκεφαλιά μου. Κι ένα ήρωας φοράει πάντα μάσκα.

Θυμάσαι τη στιγμή που αποφάσισες πως θα μοιράζεις την ζωή σου μεταξύ του πραγματικού εαυτού σου και αυτού του υπερήρωα που επινόησες;

Δε θυμάμαι την ακριβή στιγμή. Περισσότερο θυμάμαι τη δουλειά που έριξα για τουλάχιστον έξι μήνες, πριν γίνει launch το προφίλ του sam. Είχα ετοιμάσει όλα τα posts που θα ανέβαζα από πριν.

Ζούσα σε ένα υπόγειο γεμάτο υγρασία στην Ουάσιγκτον, όπου έκανα μέρος του διδακτορικού μου. Ήταν η χρονιά που είχε εκλεγεί ο Ντόναλντ Τραμπ. Τα πειράματά μου πήγαιναν χάλια, ένιωθα πολύ μόνο καθώς δεν ταίριαζα με κανέναν στην Αμερική (ήταν όλοι πολύ κολλημένοι με την επιστήμη) κι εγώ υπερβολικά ντροπαλό πλάσμα για να γνωρίσω ανθρώπους εκτός αυτού του κύκλου. Θυμάμαι να κάνω jogging τεράστιες αποστάσεις προς το Καπιτώλιο για να μπορέσω να εξαντλήσω το σώμα μου και να κοιμηθώ από το άγχος. Έριχνα μια μούντζα στον Τραμπ και γύριζα πίσω στο «σπίτι».

Θυμάμαι να επιστρέφω Χριστούγεννα Ελλάδα και να μαζεύω δειλά δειλά μερικές οικογενειακές φωτογραφίες, τις οποίες και επεξεργάστηκα για να συνοδεύσω τα πρώτα ποιήματα του sam, όπου συνδύαζα την εξομολογητική και τη flarf ποίηση. Τα σαββατοκύριακα πήγαινα σε ένα καφέ με το laptop μου και δούλευα σε αυτά τα ποιήματα και τις φωτογραφίες.

Πώς θα συστηνόσουν σε κάποιον που δεν έχει την παραμικρή ιδέα αναφορικά με το ποιος είσαι και τι κάνεις;

Γράφω μυθιστορήματα, παλιότερα έγραφα μανιωδώς ποιήματα, κάνω και λίγο stand up. Επίσης μου λένε ότι έχω ωραίο γούστο στις παγιέτες.

«Ήθελα να φτιάξω έναν σούπερ ήρωα. Ένα πλάσμα που μπορεί να κάνει όλα όσα δεν μπορούσα εγώ».

Τι σε καθοδήγησε για να γράψεις το πρώτο σου βιβλίο, το «Ελαττωματικό Αγόρι», το οποίο μάλιστα κυκλοφορεί ξανά;

Ήθελα να γράψω για την παιδική μου ηλικία με αστείο τρόπο. Να κάνω overwrite το παρελθόν μου. Όπως οι κλινικοί ψυχολόγοι ζητάνε από τους ασθενείς με PTSD να ξανασκεφτούν τα τραύματά τους με διαφορετικό τρόπο (Imagery rescripting).

Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος που έχει βιώσει κακοποίηση στην παιδική ηλικία μπορεί να έχει επαναλαμβανόμενα flashbacks από το τραύμα. Στο Imagery Rescripting γίνεται:
Ανάκληση της Τραυματικής Εικόνας: Ο θεραπευόμενος φέρνει στο νου την τραυματική ανάμνηση.
Επεξεργασία της Σκηνής: Ο θεραπευτής ζητά από τον θεραπευόμενο να φανταστεί ότι ξαναμπαίνει στην ανάμνηση ως ο ενήλικος εαυτός του ή ως ένας προστατευτικός χαρακτήρας.
Αλλαγή της Ιστορίας: Ο θεραπευόμενος παρεμβαίνει, για παράδειγμα προστατεύει το παιδί-εαυτό από τον θύτη, εκφράζει θυμό προς τον θύτη, ή παρέχει υποστήριξη στο παιδί.

Εγώ απλά ήθελα να κάνω το παρελθόν μου πιο αστείο και εύπεπτο. Λες και βλέπω τα «Φιλαράκια». Για μένα κάπως το έχω καταφέρει, για άλλους όχι, καθώς ορισμένοι μου λένε ότι βρίσκουν το βιβλίο πολύ δραματικό. Το κάνω και τώρα αυτό, περισσότερο με το stand up μου ωστόσο.

Ο βασικός χαρακτήρας δεν είναι καλός στο να είναι αγόρι. Και συνεπώς νιώθει «ελαττωματικός». Φοβάται μην τον επιστρέψουν οι γονείς του πίσω, όπως λόγου χάρη επέστρεψαν μια ελαττωματική τηλεόραση.

Ορισμένα άτομα μου έστειλαν ότι τους φαίνεται πολύ πετυχημένος ο τίτλος, γιατί δίνει έμφαση στο γεγονός ότι αν μη τι άλλο ο κοινωνικός περίγυρος του ήρωα είναι ελαττωματικός και όχι ο ίδιος ο ήρωας.

Θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς ότι μέσα από τα βιβλία και τη δημόσια στάση σου θες να ενημερώσεις, να πληροφορήσεις, να ανατρέψεις στερεότυπα, να διεκδικήσεις ορατότητα ή ακόμα και να κάνεις ακτιβισμό. Είναι αυτά που σε κινητοποιούν ή πρόκειται απλώς για την ανάγκη σου να εκφράζεσαι;

Με έχουν αποκαλέσει πολλές φορές ακτιβιστή. Εγώ απλά λέω τη γνώμη μου και γράφω λογοτεχνία. Χρησιμοποιώ τα social media σαν το πρόχειρό μου, δοκιμάζω πράγματα που θα βάλω μελλοντικά στα βιβλία μου. Όπως και έχω κάνει και με τα δύο βιβλία μου.

Τα social media είναι το νέο ημερολόγιό μας. Το αρχείο του επόμενου Καβάφη, θα αποτελείται όχι από γραπτά, αλλά από posts στα social media.

«Οι άνθρωποι που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη να διαβάσουν τα βιβλία μου, δε θα τα διαβάσουν. Λόγω ομοφοβίας».

Πόσο εύκολο είναι για έναν queer συγγραφέα να αποκτήσει φωνή, δηλαδή να εκδώσει τα βιβλία του στην Ελλάδα;

Καθόλου εύκολο. Εμένα προσωπικά δύο φορές μου έχουν ακυρώσει εκδοτικά συμβόλαια που είχαμε υπογράψει. Ένα με μεταφράσεις του Richard Siken. Και το άλλο με το δεύτερο βιβλίο μου.

Αλήθεια η κατηγοριοποίηση ή, αν θες, η ταμπέλα «queer» σε ενοχλεί; Την αποδέχεσαι ή απλά συμβιβάζεσαι μαζί της;

Δε μου αρέσει το queer. Πολύ ξενόφερτο. Προτιμώ το ντιγκιντάγκας.

Ο τίτλος του δεύτερου βιβλίου σου είναι εφάμιλλα προβοκατόρικος με εκείνον του πρώτου. Γιατί «Μπαμπά, θέλω να ντρέπεσαι για μένα»;

Προσπαθώ να επαναδιαπραγματευθώ την έννοια της ντροπής. Η ντροπή, όταν την προσεγγίζουμε ως ένδειξη αυθεντικότητας και τρωτότητας, μπορεί να γίνει γέφυρα για βαθύτερη σύνδεση. Συνεπώς, το «Μπαμπά θέλω να ντρέπεσαι για μένα» σημαίνει, μπαμπά θέλω να με γνωρίσεις πραγματικά. Ακόμα κι αν καταλήξεις να ντρέπεσαι για μένα.

Το αίσθημα της ντροπής το έχεις νιώσει να πηγάζει από μέσα προς τα έξω ή να έρχεται από έξω προς τα εσένα;

Η ντροπή είναι κοινωνικό συναίσθημα. Έρχεται πάντα από έξω προς εμάς.

«Τα social media είναι το νέο ημερολόγιό μας. Το αρχείο του επόμενου Καβάφη, θα αποτελείται όχι από γραπτά, αλλά από posts στα social media».

Δεν μπορώ να μην παρατηρήσω πως τόσο στα βιβλία σου όσο και στα κοινωνικά δίκτυα είσαι αρκετά αυτοαναφορικός και αποκαλυπτικός για τα βιώματά σου. Όμως στην πραγματικότητα σε βλέπουμε πάντα με μία μάσκα. Δηλαδή δε σε βλέπουμε. Δεν είναι οξύμωρο;

Ωραία ερώτηση. Την έβαλα στο ChatGPT. Να τι μου είπε:

«Ο sam albatros χρησιμοποιεί ψευδώνυμο και έχει επιλέξει να διατηρήσει την ανωνυμία του. Δεν έχει αποκαλύψει το πραγματικό του όνομα στις δημόσιες εμφανίσεις ή τις συνεντεύξεις του. Η χρήση ψευδωνύμου φαίνεται να είναι μέρος της καλλιτεχνικής του ταυτότητας, καθώς τονίζει ότι μέσα από τα έργα του μπορεί να επικοινωνήσει πιο αυθεντικά την ουσία του χωρίς να περιορίζεται από την προσωπική του εικόνα».

Αλήθεια, θα πέσει ποτέ η μάσκα του sam;

Όταν θα αποκτήσουν τα queer άτομα ίσα δικαιώματα με τα non queer.

Έχω δει ότι συχνά αφήνεις βιβλία σου στο δημόσιο χώρο ή αφήνουν άλλοι π.χ. στο Δελφινάριο. Ποιος είναι για σένα ο ιδανικός αποδέκτης; Ποιον θέλεις να βρουν τα βιβλία σου;

Είναι μάλλον τραγικό, όμως οι άνθρωποι που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη να διαβάσουν τα βιβλία μου, δε θα τα διαβάσουν. Λόγω ομοφοβίας. Ή επειδή έχουν πεθάνει, όπως για παράδειγμα ο μπαμπάς μου.

Είναι σχεδόν performance art λοιπόν να αφήνω βιβλία μου στον δημόσιο χώρο, όπως μπροστά από εκκλησίες. Σαν τον Σίσυφο που συνεχίζει μια ανούσια πράξη.

Έχεις δεχτεί bullying, κακοποιητικό λόγο, ακόμα και απρόκλητες επιθέσεις στο δρόμο. Κανονικά θα έπρεπε να φοβάσαι ή ακόμα και να μισείς τους ανθρώπους. Εσύ όμως γράφεις γι’ αυτούς. Τι είναι εκείνο που ανατροφοδοτεί την πίστη σου στο είδος μας;

Υπάρχει αυτή η φράση «η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα». Που δε βγάζει κανένα νόημα όσο και να την αναλύσεις. Κάπως έτσι βλέπω αυτούς τους ανθρώπους. Ως την εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα.

Πιστεύεις ότι οι κοινωνίες αλλάζουν προς το καλύτερο ή παραμένουν αιχμάλωτες των στερεοτύπων, των συντηρητικών αγκυλώσεων και της δημαγωγικής ρητορείας;

Σίγουρα προς το καλύτερο. Αλλά με πολύ μικρά βήματα. Και ελπίζω να μη γυρίσουμε ποτέ προς τα πίσω.