Δημήτρη Καπουράνη και Μιχαήλ Ταμπακάκη, είναι ταμπού το «Brokeback Mountain»;

Ένις ντελ Μαρ και Τζακ Τουίστ: δυο καουμπόηδες, παλιοί μας γνώριμοι από τη λογοτεχνία και κυρίως – λόγω έντονης εικονογραφίας και οσκαρικής μυθολογίας – από το σινεμά, θρυμματίζουν το απόλυτο αρσενικό πρότυπο του σκληροτράχηλου Αμερικανού. Δυο 20χρονοι νέοι αναμετριούνται με τα πάθη τους και τους εαυτούς τους. Ερωτεύονται ο ένας τον άλλον, μένουν γυμνοί ενώπιον μας και ο έρωτάς τους παίρνει την τραγική μορφή του «ανολοκλήρωτου» καθώς το έργο συλλαμβάνει την ωμή και οικεία ουσία της πρωτότυπης ιστορίας, μεταφέροντας ατόφιο το βίωμα τους. Πάντα υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Κωνσταντίνου Ρήγου που μεταφέρει στην αθηναϊκή σκηνή το θεατρικό έργο του Ασλεϊ Ρόμπινσον.

Απαγορευμένη αγάπη και κοινωνικοί περιορισμοί, λοιπόν. Σχεδόν 20 χρόνια αφού ο Άνγκ Λι τοποθέτησε το queer ρομάντζο των Ενις και Τζακ βαθιά στο κέντρο του αμερικανικού mainstream σινεμά, ανάγοντάς το αυτόματα – με οδηγό το πρωτότυπο διήγημα της Άννι Πρου – σε ένα οικουμενικό λαβ στόρι πέρα από τα σύνορα των φύλων, είναι ο Δημήτρης Καπουράνης και ο Μιχαήλ Ταμπακάκης που ενσαρκώνουν αυτούς τους δύο άντρες στη νιότη τους, αλλά και στο πέρας των χρόνων, στο Θέατρο Κνωσός.

Το «δικό τους» Brokeback Mountain

Το ευαίσθητο κοινωνικό ζήτημα της ισοτιμίας και της συμπερίληψης των ομόφυλων ζευγαριών στην κοινωνία μας είναι εδώ προς συζήτηση, δια της θεατρικής αναβίωσης του εμβληματικού «Brokeback Mountain» στην Ελλάδα τη χρονιά που το ελληνικό κοινοβούλιο ψήφισε τον νόμο για την ισότητα στον γάμο που κατοχυρώνει το δικαίωμα των ομοφύλων να παντρεύονται πολιτικά.

Κοντά δύο μήνες αφού ξεκίνησε η παράσταση, οι δύο πρωταγωνιστές της περιγράφουν την διαδρομή της στο ΒΗΜΑ. Ολότελα μεταμορφωμένοι στη σκηνή, πανέμορφοι και ταυτόχρονα εύθραυστοι, απέχουν πολύ από τα κινηματογραφικά πρότυπα των Χιθ Λέτζερ και Τζέικ Τζίλενχααλ, έχοντας καταφέρει να κατακτήσουν τους ρόλους των καουμπόηδων Ένις και Τζακ.

«Όταν μου έγινε η πρόταση, χάρηκα πολύ αλλά και φοβήθηκα. Πέρα από το ότι η παράσταση είναι ένα συνολικά δύσκολο εγχείρημα, ο χαρακτήρας του Ένις έχει πολλές δυσκολίες είναι ιδιαίτερα εσωστρεφής.» μας λέει ο Μιχαήλ Ταμπακάκης. Και συμπληρώνει: «Ανήκει στο σύμπαν μιας μυθοπλασίας, που ήταν πρωτίστως διήγημα, μετά έγινε ταινία και μετά έγινε θεατρικό έργο, οπότε δεν έχει τη στιβαρότητα της θεατρικής γραφής που αφορά άμεσα το θέατρο.  Η φοβία μου είχε να κάνει με το γεγονός ότι το ρόλο αυτό τον έχει παίξει ένας ηθοποιός εμβληματικός, όπως ο Χιθ Λέτζερ. Αποκλείεται να μην πεις: «Χριστέ μου, πώς θα το κάνω εγώ αυτό που έχει κάνει αυτός;»

Μετά όμως από τις πρώτες σκέψεις, τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους.  Σημειώνει ο Μιχαήλ Ταμπακάκης: «Αφέθηκα μετά. Εμπιστεύτηκα πολύ τον Κωνσταντίνο και τον Δημήτρη, που ήταν οι δύο βασικοί άνθρωποι που έπρεπε να εμπιστευτώ και μετά την ξέχασα την ταινία. Δεν την ξαναείδα. Δεν θέλαμε να κάνουμε την ταινία. Κανένας μας. Επίσης, παρότι δεν είμαι καθόλου ζηλιάρης, αν έφτανε στα αυτιά μου ότι ανεβαίνει αυτό το έργο στο θέατρο και έχω χάσει την ευκαιρία να παίξω, θα ζήλευα πάρα πολύ. Είναι κάτι που δεν ξέρεις αν θα ξαναγίνει. Δεν είναι ο «Γυάλινος κόσμος», ένα κλασικό έργο που ανεβαίνει τακτικά στο θέατρο. Είναι πολύ τιμητικό και νιώθω μεγάλη ευγνωμοσύνη που έχω την ευκαιρία να παίξω στο Brokeback Mountain».

«Αυτό το θεατρικό αφορά σκέψεις και αλήθειες που δεν λέγονται ποτέ. Όπως και στη ζωή μας, πόσα πράγματα δεν έχουμε πει;» Δημήτρης Καπουράνης 

Ο Δημήτρης Καπουράνης μας λέει ότι είχε δει πολλές φορές την ταινία πριν του προταθεί ο ρόλος του Τζακ και ποτέ δεν φοβήθηκε την οποιαδήποτε σύγκριση. «Το θεατρικό είναι κάτι άλλο εντελώς διαφορετικό από την ταινία», σχολιάζει ο ηθοποιός. «Στο σινεμά, η εικόνα είναι το πρώτο μέσο της αφήγησης, ενώ στο θέατρο, το βασικό μέσο της αφήγησης είναι ο λόγος. Κι αυτό το θεατρικό αφορά σκέψεις και αλήθειες που δεν λέγονται ποτέ. Όπως και στη ζωή μας, πόσα πράγματα δεν έχουμε πει;»

Τι είναι, λοιπόν, το «Brokeback Mountain» για τους πρωταγωνιστές στη σκηνή του Κνωσός;

«Είναι ο έρωτας δύο αγοριών, που είναι και το όχημα της αφήγησης», σχολιάζει ο Δημήτρης Καπουράνης. «Αλλά φυσικά και δεν είναι μόνο αυτό το έργο, γιατί δεν μπορούμε να άρουμε το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της παράστασης. Η Άννι Πρου και ο Ασλεϊ Ρόμπινσον πολύ σωστά δεν φέρνουν την κοινωνία στη σκηνή, γιατί το θέμα αυτών των δύο χαρακτήρων που τους διαφοροποιεί από άλλα λαβ στόρι, όπως ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα, είναι ο ίδιος τους ο εαυτός. Αυτό κάνει την αφήγηση queer: δύο ομοφυλόφιλα αγόρια με συγκεκριμένο τραύμα βρέθηκαν μαζί και δεν μπόρεσαν να είναι μαζί, διότι ο φόβος τους κράτησε πίσω».

«Έχει να κάνει με το απόλυτο αίσθημα του έρωτα και της παράδοσης σε αυτό που είναι, κάτι πάνω από τον άνθρωπο, πάνω από την ανθρώπινη φύση, τις φοβίες, τις ανάγκες, την οικογένεια». Μιχαήλ Ταμπακάκης

«Για μένα το Brokeback Mountain έχει να κάνει με την αποθέωση του έρωτα και με αυτό το αίσθημα το οποίο σε ξεπερνάει, δεν μπορείς να το ελέγξεις, άσχετα αν είσαι γκέι, άσχετα αν είσαι στρέιτ.», παρατηρεί ο Μιχαήλ Ταμπακάκης. Συνεχίζει στην συζήτησή μας: «Έχει να κάνει με το απόλυτο αίσθημα του έρωτα και της παράδοσης σε αυτό που είναι, κάτι πάνω από τον άνθρωπο, πάνω από την ανθρώπινη φύση, τις φοβίες, τις ανάγκες, την οικογένεια. Κάτι που μπορεί να είναι πάρα πολύ βίαιο και σκληρό και ταυτόχρονα πάρα πολύ όμορφο και ωραίο, αφού αυτά έρχονται και αντικρούονται μέσα στο έργο και γίνεται αυτή η πάλη.

Και σίγουρα θα ήταν ένα πολύ διαφορετικό έργο αν δεν υπήρχε στον πυρήνα του ο ανεκπλήρωτος έρωτας, με την έννοια ότι η σχέση αυτών των δύο ανδρών δεν μπαίνει ποτέ σε μια ρουτίνα. Μένει σε μια συνθήκη, που συνέχεια έχεις την ανάγκη να το τροφοδοτείς, γιατί έχεις την έλλειψη του άλλου. Και ο Ένις είναι φοβισμένος. Αυτό το αίσθημα του φόβου είναι κάτι το οποίο τον ξεπερνάει και δεν μπορεί να το διαχειριστεί, οπότε έχουμε να κάνουμε με μια ψυχολογική τραγωδία.»

Φόβοι και ευαίσθητες ισορροπίες

Μιλάμε για το αίσθημα του φόβου στους δύο ήρωες, αλλά και για την ευθραυστότητά τους, τους ευαίσθητους ψυχισμούς και τις ισορροπίες στο Ουαϊόμινγκ της δεκαετίας του ’60 και στην Αμερική των κατοπινών χρόνων μέχρι τις μέρες μας στον 21^ο αιώνα. Ο Μιχαήλ Ταμπακάκης και ο Δημήτρης Καπουράνης προετοιμάστηκαν για αυτό το θεατρικό ταξιδεύοντας μέχρι το σημερινό Ουϊόμινγκ.

«Η ανθρώπινη φύση δεν αλλάζει, είναι ίδια παντού», παρατηρεί ο δεύτερος και εξηγεί πως «O φόβος μένει όταν το παιδικό τραύμα δεν υποχωρεί, γιατί οι άνθρωποι δεν ‘‘σκάβουν” μέσα τους. Οι άνθρωποι μεγαλώνουν και μαζί με αυτούς τα τραύματα μεγαλώνουν που κρύβονται και ασφαλίζονται. Και περνάει η ζωή και δεν έχει αλλάξει τίποτα χωρίς να το καταλάβουν, γιατί αν το καταλάβουν, θα τρελαθούν. Ναι, έχω συναντήσει πολλούς τέτοιους ανθρώπους. Συναντάμε συνέχεια τέτοιους ανθρώπους που μισούν τα πάντα γιατί μισούν τον εαυτό τους, που ποτέ δεν έκαναν τίποτα ή ποτέ δεν διεκδικούν τίποτα».

Συμπληρώνει, επίσης ο Δημήτρης Καπουράνης: «Είμαι πολύ χαρούμενος που είμαι μέρος αυτής της ιστορικής συγκυρίας, ή αν θες, ανάγκης του σκηνοθέτη να ανέβει αυτό το έργο. Όπως έχει πει και ο ίδιος ότι ήθελε πολύ καιρό να το κάνει. Είναι μια καίρια στιγμή να επικοινωνήσουμε τη θεματολογία του Brokeback Mountain. Πρόκειται για ένα λαβ στόρι μέσα από το οποίο μπορούμε να βρούμε τον εαυτό μας, είτε μας αρέσουν αγόρια, είτε μας αρέσουν κορίτσια, είτε μας αρέσουν αγόρια που θέλουν να γίνουν κορίτσια, είτε κορίτσια που θέλουν να γίνουν αγόρια. Ο έρωτας ανήκει σε όλους. Είναι οικουμενικός. Αυτό το έργο θα μπορούσε να βοηθήσει ακόμα και στρέιτ ζευγάρια να ερευνήσουν αν πνίγονται μέσα σε μια σχέση, πριν φτάσει η καταπίεση σε βίαια περιστατικά. Είναι ένα πεδίο διερεύνησης».

Προσοχή: Εύθραυστον

Στο θεατρικό «Brokeback Mountain» η αλήθεια του έρωτα είναι γυμνή. Οι πολυσυζητημένες σκηνές των γυμνών πρωταγωνιστών δικαιολογούνται από την ωμή ματιά του θεατρικού έργου στην ανάγκη σεξουαλικής έκφρασης των δύο αντρών.

«Προφανώς και είναι πολύ σοβαρή υπόθεση το σώμα του καθενός, αλλά υπήρχε πολλή ασφάλεια, πολλή φροντίδα ως προς την προετοιμασία των ερωτικών σκηνών και δεν τέθηκε ποτέ θέμα για το αν έπρεπε ή όχι να βγούμε γυμνοί στη σκηνή, γιατί είναι κάτι αναγκαίο για τη συγκεκριμένη ιστορία.» τονίζει ο Μιχαήλ Ταμπακάκης όταν μιλάμε για τις απαιτήσεις της γύμνιας των δύο πρωταγωνιστών επί σκηνής. «Αλλιώς, ναι, θα το σκεφτόμουν κι εγώ διπλά και τριπλά και το έχω σκεφτεί και για άλλες δουλειές – έχω πει όχι σε γυμνό, σε άλλη δουλειά γιατί θεωρούσα ότι δεν υπάρχει ανάγκη – εδώ θεωρώ ότι είναι απαραίτητο», προσθέτει ο ίδιος.

Ο Ένις και ο Τζακ είναι οι δύο εύθραυστοι πρωταγωνιστές σε μία εμβληματική ιστορία αγάπης. Πώς αποδίδεται αυτή η ψυχοσύνθεση; «Προσπαθούμε να βρούμε την πιο εύθραυστη στιγμή τους. Είναι τέσσερα χρόνια μακριά ο ένας από τον άλλον, μόλις έχουν κάνει έρωτα, είναι γυμνοί στο κρεβάτι, καπνίζουν ένα τσιγάρο και προσπαθούν να καλύψουν αυτό το κενό που δεν καλύπτεται. Δεν ξέρω πόσο πιο εύθραυστη μπορεί να είναι αυτή η στιγμή. Είναι η απόλυτη στιγμή ευθραυστότητας γι’ αυτούς τους δύο.» σχολιάζει ο Δημήτρης Καπουράνης.

Πριν κλείσουμε την συζήτηση θα βάλουμε κάτω τα… «Brokeback Mountain» του καθένα από εμάς και τις ψηλές κορυφές – για να είμαστε πιο ξεκάθαροι – τις αποστάσεις ανάμεσα στο κοινό και τη σκηνή ενός θεάτρου. Σε ποιους τόπους είμαστε ελεύθεροι στην πραγματικότητά μας  και τι συμβολίζει εν τέλει η ιστορία της Άννι Πρου ως κοινωνικό ψυχογράφημα που διατρέχει μεν τη σχέση του Ένις και του Τζακ από το 1963 μέχρι το 1983, αλλά κατά κάποιο τρόπο φτάνει μέχρι το 2024. Και συνεχίζει…

«Έχουμε ακόμα απόσταση να διανύσουμε ως κοινωνικό σύνολο. Το διαπιστώνω και στο κοινό που έρχεται να δει την παράσταση. Στις ερωτικές σκηνές υπάρχει ένα κούμπωμα που δεν θα έπρεπε να υπάρχει. Αισθάνομαι ότι είναι ταμπού…». Μιχαήλ Ταμπακάκης

«Εκεί που νιώθω πραγματικά ελεύθερος είναι η δουλειά μου. Δεν έχω ζήσει κάτι αντίστοιχο με την έννοια του μεγάλου έρωτα που συμβαίνει ανάμεσα σε αυτούς τους δύο ανθρώπους και μου φαίνεται φοβερά ζηλευτό. Νιώθω ότι έχω κάτι να περιμένω στη ζωή μου», λέει ο Μιχαήλ Ταμπακάκης. «Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε ότι το Brokeback Mountain αφορά δύο άντρες που έλκονται σεξουαλικά ένας από τον άλλον. Επειδή αυτή τη στιγμή υπάρχει σύγχυση στην κοινωνία για το τι είναι η σεξουαλικότητα και τι η ταυτότητα φύλου, χρειάζεται ενημέρωση από το εκπαιδευτικό σύστημα. Έχουμε ακόμα απόσταση να διανύσουμε ως κοινωνικό σύνολο. Το διαπιστώνω και στο κοινό που έρχεται να δει την παράσταση. Στις ερωτικές σκηνές υπάρχει ένα κούμπωμα που δεν θα έπρεπε να υπάρχει. Αισθάνομαι ότι είναι ταμπού, το οποίο είναι φοβερό και δεν το πίστευα αρχικά ότι θα συμβεί. Δεν θα έρθουν εύκολα στρέιτ ζευγάρια νέων ανθρώπων. Ακούω τις συζητήσεις των φίλων μου και διαπιστώνω ότι μία μερίδα του κοινού δεν θα μπορέσει να έρθει ποτέ να δει την παράσταση».

Ο Δημήτρης Καπουράνης προσθέτει με σιγουριά: «Νομίζω ότι ο κόσμος είναι πιο θετικός απέναντι στην παράσταση δυο μήνες μετά το ξεκίνημά της. Έχει αρχίσει και διαμορφώνεται το κοινό της – έρχονται περισσότερο νέοι. Σιγά σιγά νιώθω μια ζεστασιά κάτω από τη σκηνή που στην αρχή δεν ένιωθα. Τώρα βλέπω χαρούμενα και ευαίσθητα πρόσωπα εκεί έξω. Θα ήθελα ο θεατής που θα έρθει, φεύγοντας να έχει συγκινηθεί, ταυτιστεί και αναλογιστεί τι μερίδιο ευθύνης έχει για όσα κρατούν αυτούς τους δύο άντρες μακριά».

Και εξηγεί: «Για μένα το Brokeback Mountain είναι πιο κοντά στην αίσθηση που έχω στο πρώτο μου φιλί, σε αυτό το αλλόκοτο πράγμα που συμβαίνει και ένα λεπτό μετά τελειώνει και νομίζεις ότι έχει καταστραφεί ο κόσμος. Και έχει χαραχθεί μέσα σου αυτή η πρώτη φορά που είναι τόσο μπρερδεμένα όλα. Και κάποιοι άνθρωποι έχουν ζήσει μόνο αυτή την πρώτη φορά, αλλά δεν έχουν ζήσει καμία άλλη φορά. Πόσοι άνθρωποι σε ετεροκανονικές σχέσεις ή μη ετεροκανονικές σχέσεις ζουν τέτοιες ιστορίες, που για μία φορά η ζωή τους κάνει μία κυματομορφή και μετά αυτή παύει;»

*Η φωτογράφιση των Δημήτρη Καπουράνη και Μιχαήλ Ταμπακάκη έγινε στο Θέατρο Κνωσός. 

INFO «Brokeback Mountain», Θέατρο Κνωσός (Κνωσού 11, Κυψέλη) Παραστάσεις: Τετάρτη 20.00, Πέμπτη & Παρασκευή 21.00, Σάββατο 18.30 & 21.15, Κυριακή 20.00

Αγοράστε εισιτήρια για όλες τις κορυφαίες εκδηλώσεις στο inTickets.gr