Με συζήτηση για το αν «Υπάρχουν χαμένες ευκαιρίες στα Ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό» άνοιξε η δεύτερη ημέρα του Συνεδρίου του Βήματος 50 χρόνια Ελληνικής Εξωτερικής Πολιτικής.
Στη συζήτηση συμμετείχαν ο Χρήστος Ροζάκης, υφυπουργός Εξωτερικών (1996-1997), Ομότιμος Καθ. Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, ΕΚΠΑ, ο Άγγελος Συρίγος, Βουλευτής Α’ Αθηνών, Καθηγητής, Διεθνείς Σχέσεις και Εξωτερική Πολιτική, Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, Πάντειο Πανεπιστήμιο και ο Σταύρος Αυγουστίδης, Πρέσβης της Κύπρου στην Αθήνα.
«Για χαμένες ευκαιρίες στο Κυπριακό μπορούμε να μιλάμε πριν από το 1974 και μέχρι το 1999 μπορούμε να πούμε ότι ακολουθούνταν δύο αντιφατικές πολιτικές: η διεθνοποίηση του Κυπριακού και η δικοινοτική αντίληψη. Το σχέδιο Ανάν δεν είναι χαμένη ευκαιρία και αυτό αποδεικνύεται από τα όσα γίνονται στη Συρία» ανάφερε ο Αγγελος Συρίγος, επισημαίνοντας ότι ήταν η Τουρκία αυτή που έβαζε εμπόδια και στο σχέδιο Ανάν και στο Κραν Μοντανά.
Για διαστήματα σύμπνοιας και διαστήματα αποκλίσεων έκανε λόγο Χρήστος Ροζάκης. «Το 1999-2024 υπήρξε σύμπνοια μεταξύ Σημίτη και Κληρίδη. Μετά υπήρχε μια αδιαφορία από την Αθήνα για το Κυπριακό για αρκετά χρόνια», σημείωσε, με τον Σταύρο Αυγουστίδη να υπερθεματίζει: «Όταν καταλήξαμε στις συμφωνίες υπήρξε σύμπνοια. Στην τελευταία προσπάθεια που γίνεται, πρέπει να δούμε τα θετικά, επιτέλους υπάρχει μία κινητικότητα, με τον διορισμό της κ. Ολγκίν από τον γ.γ. του ΟΗΕ» και χαρακτήρισε όχι τυχαία τη αναβάθμιση των σχέσεων της Λευκωσίας με Ουάσινγκτον και Λονδίνο.
Πώς επηρεάζει η κατάσταση στη Συρία την Ελλάδα και την Κύπρο
Οσον αφορά στην κατάσταση στη Συρία και πώς επηρεάζει την Κύπρο, ο κ Συρίγος σημείωσε: «Στη Συρία θα έχουμε μια μάλλον χαοτική κατάσταση με κάποιους τζιχαντιστές να έχουν το πάνω χέρι, πασπαλισμένη με λίγη χρυσόσκονη Ταλιμπάν. Από την κατάσταση στη Συρία το μεγάλο πρόβλημα για την Κύπρο θα είναι το προσφυγικό και η προσπάθεια εφαρμογής από τουρκικής πλευράς της «Γαλάζιας Πατρίδας». Η Τουρκία θα επιχειρήσει να υπογράψει συμφωνία με τη νέα ηγεσία».
«Κακά τα ψέματα όλες οι προτάσεις που έρχουν έρθει για το Κυπριακό πάνω στο τραπέζι, είναι προτάσεις βασισμένες στη κυριαρχία της Τουρκίας στην Αν. Μεσόγειο. Και το σχέδιο Ανάν ήταν μια light εκδοχή αυτού. Όλα όσα έρχονται πάνω στο τραπέζι είναι αυτής της λογικής. Γιατί η Τουρκία έχει το πάνω χέρι στη Κύπρο», εκτίμησε ο πρώην υφυπουργός Παιδείας και πρόσθεσε ότι οδηγούμαστε προς μη λύση. Μέσω της μη λύσης σιγά σιγά θα πάμε σε μια μορφή νομιμοποίησης του ψευδοκράτους. Η δε λύση των δύο ισότιμων κρατών που θέλει η Τουρκία είναι κατά τον κ. Συρίγο κάτι μη αποδεκτό.
«Από το 1963 μέχρι το 1974, το πάνω χέρι είχαν οι Έλληνες της Κύπρου και μετά το έχουν οι Τούρκοι της Τουρκίας. Οι Τούρκοι έχουν τα εδάφη, η διαπραγμάτευση είναι δώσε μου εδάφη να σου δώσω αναγνώριση. Όταν μιλάμε για επίλυση, αυτό εννοούμε. Το πρόβλημα για μένα στο σχέδιο Ανάν ήταν ότι τα εδάφη που θα έπαιρνε η κυπριακή δημοκρατία θα τα έπαιρνε 3,5 χρόνια μετά. Δηλαδή, θα έδινες το ισχυρό σου χαρτί, που είναι η αναγνώριση, χωρίς να πάρεις άμεσα εδάφη. Στο διάστημα αυτό θα μπορούσαν να βρεθούν πολλά προβλήματα για να υπαναχωρήσουν οι Τούρκοι».
Για τον κ. Ροζάκη, «η τουρκική μειονότητα ποτέ δεν ειδώθηκε ως τέτοια […] αν είχε επικρατήσει το σχέδιο Άναν θα είχαν αποχωρήσει τα τουρκικά στρατεύματα από την Κύπρο»
Ο πρέσβης από την πλευρά του περιέγραψε ως «υπαρξιακό το κυπριακό πρόβλημα» και μαζί με τον πρώην υφυπουργό Εξωτερικών έθεσαν την Αμμόχωστο ως τμήμα της τελικής λύσης.
Ελληνοτουρκικές σχέσεις και Κυπριακό
Για την αλληλοσύνδεση των ελληνοτουρκικών σχέσεων με το Κυπριακό, οι κ.κ. Ροζάκης και Αυγουστίδης συμφώνησαν ότι το καλό κλίμα στις πρώτες θα βοηθήσει το δεύτερο.
Σύμφωνα με τον έγκυρο πανεπιστημιακό, «η ελληνική πλευρά προσπαθεί να λύσει τα καθαρά ελληνοτουρκικά με μια διαπραγμάτευση. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την πάγια αντίληψη που είχαμε στο παρελθόν ότι πρέπει να λυθεί πρώτα το κυπριακό και μετά τα ελληνοτουρκικά. Η σκέψη πίσω από αυτό βρίσκεται στο ότι αν λυθούν τα ελληνοτουρκικά, η Ελλάδα θα βρίσκεται σε μια θέση να βοηθήσει περισσότερο στην επίλυση του Κυπριακού».
Σε θεωρητικό επίπεδο, ο κ. Συρίγος εκτίμησε ότι «μπορούν πρώτα να λυθούν τα ελληνοτουρκικά και μετά το κυπριακό, αλλά όσο δε λύνεται αυτό ή λύνεται με μια κακή λύση, δε θα εξομαλύνονται και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις».
«Μια άδικη λύση δε θα είναι βιώσιμη, πρέπει να εξασφαλίσουμε ασφάλεια και εγγυήσεις, δεν είναι εύκολο, αλλά θα συνεχίσουμε να προσπαθούμε», σημείωσε από την πλευρά του ο πρέσβης της Λευκωσίας στην Αθήνα.
«Η άποψη Ερντογάν για δύο κράτη είναι αυτοτελής, αλλά και διαπραγματευτική. Αν Κύπρος προτείνει λύση με εναλλαγή προέδρων αναλογικά, άνευ βέτο, ενδεχομένως υποχωρήσει το ακραίο σενάριο των δύο κρατών», επανήλθε ο κ. Ροζάκης.
Αδιαφορία ΗΠΑ και ΕΕ για το Κυπριακό
Μόνο ο πρέσβης εμφανίστηκε αισιόδοξος για εξελίξεις στην προσέγγιση επίλυσης του Κυπριακού, μετά την εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ, σε αντίθεση με τους άλλους δύο συνομιλητές του πάνελ που εκτίμησαν ότι ο νέος ένοικος του Λευκού Οίκου «δε θα ενδιαφερθεί ιδιαίτερα ούτε για τα ελληνοτουρκικά», καθώς κινείται στη λογική «η Ευρώπη να τα βρει μόνη της. Ο Τραμπ θα δώσει έμφαση στην Ασία».
Οι μόνοι που ενδιαφέρονται για το Κυπριακό είναι η Ελλάδα, η Κύπρος, η Τουρκία, η Βρετανία και ο ΟΗΕ», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Συρίγος, ο οποίος συμφώνησε με τον κ. Ροζάκη ότι η «εξασθενημένη» ΕΕ δεν έχει ιδιαίτερο «πρόβλημα με 200.000 Κυπρίους».
Αλλά και ως προς το ενδιαφέρον της Αθήνας στην παρούσα χρονική συγκυρία, ο πρώην υφυπουργός Εξωτερικών εκτίμησε ότι δε βλέπει «άμεσα λύση ούτε ενασχόληση, η Αθήνα ενδιαφέρεται πιο πολύ για τα ελληνοτουρκικά».
Για το τέλος της συζήτησης, ο κ. Συρίγος έθεσε τρεις όροι για βιώσιμη επίλυση του Κυπριακού:
- φυσική και εθνική επιβίωση του ελληνισμού στο νησί,
- να αποτραπεί ο αμεσος ή έμμεσος έλεγχος από την Τουρκία στο νησί
- και οι όροι της όποιας συμφωνίας να είναι λειτουργικοί και να μην οδηγήσουν σε αδιέξοδα.
Φωτογραφικά στιγμιότυπα από τη συζήτηση
