Η κεντρική ομιλία της δεύτερης ημέρας του συνεδρίου του Βήματος για τα 50 χρόνια Ελληνικής Εξωτερικής Πολιτικής έγινε από τον Νίκο Δένδια και αφορούσε τη «Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας την πεντηκονταετία».
Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του ο Υπουργός Άμυνας έκανε μια αναδρομή στην παρουσία του στο υπουργείο εξωτερικών και στη συνέχεια αναφέρθηκε στο σήμερα: «Υπήρξαν βασικές παράμετροι στις οποίες το ελληνικό πολιτικό σύστημα, μέσα από συγκρούσεις βέβαια, στο τέλος βρήκε έναν κοινό τόπο. Αναφέρομαι στην είσοδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η συμμετοχή στο ΝΑΤΟ, η δημιουργία στρατηγικών σχέσεων με το Ισραήλ, η ατζέντα της Θεσσαλονίκης το 2003, η ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. και η αλλαγή στάσης απέναντι στην Τουρκία όσων αφορά την προοπτική της πολιτική.
Σε αυτό το επίπεδο συναινέσεων ήρθε το τέλος του 21ου αιώνα, υπήρξαν γεγονότα που τη θεμελίωσαν, αναφέρομαι στη λύση του Ιρλανδικού, στην πτώση του Βερολίνου, την είσοδο της Κίνας στο διεθνές σύστημα, την Αραβική Άνοιξη. Εκεί όμως παρατηρούμε πλέον ότι αυτή η υπόθεση εργασίας, μιας αισιόδοξης πραγματικότητας, η οποία εκφράστηκε ως το τέλος της ιστορίας δεν μας πήγε εκεί που περιμέναμε.
Συγχρόνως η Τουρκία σιγά σιγά στο τέλος και πιο φανερά στην αρχή της δεύτερης δεκαετίας μετέβαλλε πορεία και άρχισε αντί να συγκλίνει να αποκλίνει από το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Αν η Τουρκία αύριο το πρωί ως δια μαγείας αποδεχόταν το σύνολο του ευρωπαϊκού κεκτημένου το90% των προβλημάτων μας θα είχε επιλυθεί. Η Τουρκία θα είχε αποδεχτεί το ευρωπαϊκό δίκαιο της θάλασσας και κατά συνέπεια τους κανόνες επί τη βάση των οποίων θα μπορούσε να είχε επιλυθεί η ελληνοτουρκική διαφορά στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
«Η Ελλάδα κινδύνευε με γεωγραφικό αποκλεισμό»
Δεν βρεθήκαμε στον παράδεισο στον 21ο αιώνα. Βρεθήκαμε αντίθετα σε μια επιστροφή σε εποχές γεωπολιτικού ανταγωνισμού. Τελικά, επέστρεψε ο πόλεμος στην Ευρώπη και τον κόσμο, η Τουρκία τείνει πλέον προς νεοοθωμανικά πρότυπα τοπικής ηγεμονίας. Τελείως διαφορετικά από εκείνα που ελπίζαμε. Μάλιστα, σιγά σιγά διευρύνει την ατζέντα των αξιώσεών της απέναντι στην πατρίδα μας. Προς αποφυγή παρερμηνειών, όπως έκανα και όταν ήμουν υπουργός εξωτερικών, τονίζω ότι πρέπει να μιλάμε με την Τουρκία, όμως μιλάμε σημαίνει θέτουμε πάντοτε τα απαράδεκτα των Τουρκικών θέσεων. Περιμένουν να τα ακούσουν άλλωστε κάθε φορά.
Το casus belli είναι διεθνές απαράδεκτο, δεν υπάρχει άλλη χώρα που να έχει εκδώσει απειλή πολέμου κατά γειτονικής χώρας εάν αυτή η χώρα ασκήσει νόμιμα δικαιώματα. Βεβαίως, το τουρκολιβυκό μνημόνιο το οποίο είναι ανυπόστατο και ανύπαρκτο.
Σε αυτό το πλαίσιο για να δούμε τι κάναμε εμείς την πρώτη περίοδο της διακυβέρνησης Μητσοτάκη. Χρειάστηκε να αντιμετωπίσουμε έναν εφιάλτη. Ποιος ήταν αυτός; Ο γεωγραφικός αποκλεισμός της Ελλάδας από τη θάλασσα. Αν είχε παραμείνει η Κυβέρνηση Μόρσι στην Αίγυπτο, ήταν ήδη σε προχωρημένες συνομιλίες με την Τουρκία για τον καθορισμό ΑΟΖ χωρίς κατά ανάγκη να συμβαδίζουν οι τότε σκέψεις με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας. Αν προσθέσετε και το απαράδεκτο τουρκολιβυκό καταλαβαίνετε τον κίνδυνο εγκλωβισμού της Ελλάδας.
«Η συμφωνία με την Αίγυπτο ήταν ένας ωφέλιμος συμβιβασμός επί των αμοιβαίων απαιτήσεων»
Έπρεπε να κινηθούμε γρήγορα και σοβαρά. Είχε την ευκαιρία να συνομιλήσω ξανά με την Ιταλία και να επιλύσω υπογράφοντας τότε την συμφωνία καθορισμού ΑΟΖ μετά από 50 χρόνια διαπραγματεύσεων. Ίσως κάποτε θα άξιζε να γράψω ένα βιβλίο γιατί άξιζαν 50 χρόνια για αυτό. Και επίσης αμέσως μετά να αρχίσουμε και να καταλήξουν οι διαπραγματεύσεις με την Αίγυπτο. Εκεί, οφείλω να πω, ότι αναδείχθηκε μια τελείως διαφορετική αντίληψη.
Η Ελλάδα μέχρι τότε συζητούσε υπό μία προϋπόθεση. Ότι στη διαπραγμάτευση θα πάρει το 100% αυτού που διεκδικούσε. Η συμφωνία με την Αίγυπτο δεν είναι μια τέτοια συμφωνία. Είναι ένας εξαιρετικός και εξαιρετικά ωφέλιμος συμβιβασμός επί των αμοιβαίων απαιτήσεων. Τον χαιρέτησε και η ελληνική κοινή γνώμη και το ελληνικό πολιτικό σύστημα και ανέδειξε πόσο λάθος ήταν η ακολουθούμενη τακτική επί Καντάφι. Γιατί η Λιβύη τότε προσέφερε στην Ελλάδα το 96,3% αυτών που η Ελλάδα ζητούσε και η Ελλάδα απέρριψε την προσφορά. Σήμερα παλεύουμε με το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Η συμφωνία με την Αίγυπτο έχει και μια άλλη διάσταση. Έχει τη διάσταση της επεξήγησης στην Τουρκία και της ακύρωσης ενός επιχειρήματος, ότι η Ελλάδα δεν είναι έτοιμη να συζητήσει σοβαρά. Μέχρι τότε το επιχείρημα της Τουρκίας ήταν ότι οι Έλληνες δεν συμφωνούν με εμάς, δεν συμφωνούν ούτε με τους Ιταλούς που είναι φίλοι τους. Δε συμφωνούν με κανέναν. Η συμφωνία με την Αίγυπτο, η οποία είναι μερική συμφωνία, σε οποιοδήποτε καλόπιστο θεατή και ακροατή δίνει ακριβώς αυτό το έναυσμα να έρθει και αυτός και να κάνει μια έντιμη και σοβαρή διαπραγμάτευση στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου. Μια διαπραγμάτευση χωρίς κανένα κανόνα δεν είναι διαπραγμάτευση. Μπορεί να είναι ποίηση, να είναι λογοτεχνία. Δεν είναι διαπραγμάτευση.
«Δημιουργήθηκε ένα πλαίσιο πιο πολύπλοκο και υπήρξαν καρποί»
Να σας το πω με ένα παράδειγμα. Αν πάμε να λύσουμε μια γεωμετρική άσκηση και ο ένας πιστεύει στην Ευκλειδεια γεωμετρία και την εφαρμόζει και ο άλλος την παραλληπτική γεωμετρία που δεν έχει παράλληλες και πάνε μαζί να λύσουν άσκηση δεν πρόκειται να τη λύσουν ποτέ. Η Τουρκία αρνήθηκε να αντιληφθεί το τι σήμαινε η μερική ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία.
Προχωρήσαμε σε διμερής στρατιωτικές συμφωνίες μεγάλης σημασίας με την Γαλλία, με τα ΗΑΕ, δύο με τις ΗΠΑ. Ιδίως με τα Εμιράτα διαβάσαμε σωστά το νέο γεωπολιτικό σκηνικό. Το νεογεωπολιτικό σκηνικό δεν είναι Άραβες και Ισραηλινοί. Το Ισραήλ με μια σειρά αραβικών χωρών είναι στο ίδιο μισό απέναντι σε άλλες χώρες και σε άλλους τρόπους σκέψεις. Άρα, μαζί με τις σχέσεις με τα Εμιράτα εμβαθύναμε και τις σχέσεις με το Ισραήλ, εμβαθύναμε τις σχέσεις με το Μπαχρέιν, εμβαθύναμε και τις σχέσεις με την Αίγυπτο.
Γενικότερα εφαρμόσαμε υπηρετώντας το θεώρημα της ασφάλειας μας μια πολιτική επάλληλων κύκλων. Στοχευμένα ασχοληθήκαμε με την Ινδία, με την υποσαχάρια Αφρική, με τις νησιωτικές χώρες, αυτού του πλανήτη, με διεθνείς οργανισμούς, πετύχαμε τη συμμετοχή μας την εκλογή μας στο συμβούλιο ασφαλείας, θέσαμε υποψηφιότητα για πρώτη φορά στην ιστορία μας για την προεδρία της γενικής συνέλευσης, αναδειχθήκαμε στη γαλλοφωνία. Δημιουργήθηκε ένα πλαίσιο πιο πολύπλοκο και υπήρξαν καρποί».
«Η Ελλάδα κινδυνεύει να γίνει μια χώρα γερόντων»
Στη συνέχεια ο κ. Δένδιας αναφέρθηκε στο κομμάτι των ενόπλων δυνάμεων θέτοντας ως στόχο: «Να αλλάξουμε τελείως την κουλτούρα. Η δομή δυνάμεων που βασίζονται στην ναπολεόντεια προσεγγιση, έδειξαν στην Ουκρανία ότι είναι του προχθές, όχι του χθες.Υπάρχουν πολίτες που λένε ότι χαλάμε πολλά για την άμυνα. Πρέπει να δούμε ποια είναι αυτή η απειλή και πόσα χαλάει για την άμυνά της για να δούμε αν αυτά που χαλάμε είναι πολλά ή λίγα. Δεν αντιγράφουμε το Ισραήλ, ο δικός μας θόλος δίνει έμφαση στον anti-drone ρόλο».
Μάλιστα, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας στάθηκε και στο δημογραφικό επισημαίνοντας: «Πρέπει να δούμε τι κάνουμε με το δημογραφικό. Η Ελλάδα κινδυνεύει να γίνει μια χώρα γερόντων των 7 εκατομμυρίων».
Ολοκληρώνοντας αναφέρθηκε και στο πλάνο για τη στρατιωτική θητεία. «Θα μεταβάλουμε πλήρως την θητεία στον στρατό το πρώτο εξάμηνο του 2025. Θα υπάρχει διαφορετική θητεία, διαφορετική στελέχωση, διαφορετική νοοτροπία, διαφορετική ένδυση», είπε ο κ. Δένδιας.
