Το Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών συγκλήθηκε να συνεδριάσει εκτάκτως σήμερα κεκλεισμένων των θυρών για τις εξελίξεις στη Συρία, μετά την πτώση του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, ενημέρωσαν χθες Κυριακή διπλωματικές πηγές το Γαλλικό Πρακτορείο.

Η έκτακτη συνεδρίαση, που προγραμματίζεται να αρχίσει περί τις 15:00 (τοπική ώρα· 22:00 ώρα Ελλάδας), ζητήθηκε νωρίτερα χθες από τη Ρωσία.

Την ίδια ώρα οι Σύροι είναι γεμάτοι ανησυχία για το μέλλον: «Οι δρόμοι είναι έρημοι [και] τα καταστήματα κλειστά» στους δρόμους της Δαμασκού σήμερα το πρωί, αναφέρει ένα μέλος της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού (ICRC).

Η Σουχάιρ Ζακκούτ, που βρίσκεται στη συριακή πρωτεύουσα, δήλωσε στο BBC ότι οι πολίτες έχουν «ένα εκατομμύριο αναπάντητα ερωτήματα» για το τι πρόκειται να συμβεί στη συνέχεια.

«Ο κόσμος ζει μέσα στον φόβο», λέει. «Θα μπορέσουν να επιστρέψουν στην κανονική τους ζωή; Θα πάνε τα παιδιά τους στο σχολείο αύριο;»

«Οι αλλαγές συμβαίνουν τόσο γρήγορα και ραγδαία». Σε ένδεκα ημέρες, ο Μπασάρ αλ Άσαντ έπεσε. Σχεδόν 14 χρόνια μετά το ξέσπασμα της εξέγερσης στη Συρία, που πολλοί νόμιζαν νεκρή, όλα άλλαξαν σε λίγες ώρες. Κι ο χάρτης της Μέσης Ανατολής ίσως χαραχτεί ξανά απ’ την αρχή.

Τα κρυφά υπόγεια κελιά

Η συριακή ομάδα πολιτικής άμυνας, γνωστή ως Λευκά Κράνη, ανακοίνωσε ότι ερευνά αναφορές επιζώντων από τη διαβόητη φυλακή Saydnaya, σύμφωνα με τις οποίες άνθρωποι κρατούνται σε κρυφά υπόγεια κελιά.

Σε ανάρτησή της στην πλατφόρμα Χ, η οργάνωση ανέφερε ότι έχει στείλει πέντε «ειδικές ομάδες έκτακτης ανάγκης» στη φυλακή, οι οποίες συνοδεύονται από έναν οδηγό που γνωρίζει τη κατανομή του χώρου.

Η Saydnaya είναι μία από τις φυλακές που απελευθερώθηκαν όταν οι αντάρτες κατέλαβαν εδάφη στη χώρα. Οι αρχές της επαρχίας της Δαμασκού ανέφεραν ότι συνεχίζονται οι προσπάθειες για την απελευθέρωση κρατουμένων, ορισμένοι από τους οποίους ήταν «στα πρόθυρα ασφυξίας» λόγω έλλειψης εξαερισμού.

Η διοίκηση της επαρχίας της Δαμασκού έκανε έκκληση μέσω κοινωνικών δικτύων σε πρώην στρατιώτες και υπαλλήλους των φυλακών να δώσουν στους αντάρτες τους κωδικούς για τις ηλεκτρονικές πόρτες των υπογείων.

Σύμφωνα με τις αναφορές, οι αντάρτες δεν έχουν καταφέρει να τις ανοίξουν ώστε να απελευθερώσουν «περισσότερους από 100.000 κρατούμενους που φαίνονται στις οθόνες του κλειστού κυκλώματος».

Βίντεο που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο, συμπεριλαμβανομένων ρεπορτάζ από το Al Jazeera, δείχνουν τις προσπάθειες για πρόσβαση στα κατώτερα επίπεδα της φυλακής. Σε ένα από αυτά, ένας άνδρας φαίνεται να χρησιμοποιεί έναν στύλο για να γκρεμίσει έναν χαμηλό τοίχο, αποκαλύπτοντας έναν σκοτεινό χώρο πίσω του.

Σε άλλο βίντεο που επαληθεύτηκε από το AFP έδειχνε Σύρους να σπεύδουν να δουν αν οι συγγενείς τους ήταν μεταξύ εκείνων που απελευθερώθηκαν από τη Saydnaya, όπου χιλιάδες υποστηρικτές της αντιπολίτευσης λέγεται ότι βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν υπό το καθεστώς Άσαντ.

Οι δυνάμεις των ανταρτών έχουν σαρώσει όλη τη Συρία, απελευθερώνοντας κρατούμενους από κυβερνητικές φυλακές καθώς πήγαιναν.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, που ξεκίνησε το 2011, οι κυβερνητικές δυνάμεις κρατούσαν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους σε στρατόπεδα κράτησης, όπου οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατήγγειλαν συστηματικά βασανιστήρια.

Το Σάββατο, η ισλαμιστική οργάνωση Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS) ανακοίνωσε ότι απελευθέρωσε πάνω από 3.500 κρατούμενους από τη Στρατιωτική Φυλακή της Χομς, καθώς κατέλαβε την πόλη.

Το στρατόπεδο θανάτου

Οι φυλακές Saydnaya, γνωστές και ως «ανθρώπινα σφαγεία», αποτέλεσαν για χρόνια σύμβολο των πιο σκληρών καταχρήσεων του καθεστώτος Άσαντ. Σε έκθεση του 2022, η ADMSP εκτίμησε ότι περισσότεροι από 30.000 κρατούμενοι εκτελέστηκαν ή πέθαναν από βασανιστήρια, έλλειψη ιατρικής φροντίδας ή πείνα μεταξύ 2011 και 2018.

Η πτώση του καθεστώτος και οι εικόνες των κρατουμένων που βγαίνουν στο φως, έπειτα από δεκαετίες στο σκοτάδι, έχουν γίνει σύμβολα της απελευθέρωσης από μια εποχή που στιγματίστηκε από βία, τρόμο και καταστολή.

To πολυτελές καταφύγιο

Τα μυστικά τούνελ διαφυγής της οικογένειας Άσαντ αποκαλύφθηκαν εν μέσω επιδρομών Σύρων ανταρτών κάτω από το χώρο διαμονής του αδερφού του εκπεσόντος πρώην ηγέτη της Συρίας, που βρήκε καταφύγιο στη Μόσχα.

Ένα βίντεο φέρεται να δείχνει την υπόγεια «έπαυλη» του Μαχέρ αλ Άσαντ, γνωστού για τις ωμότητές του, που κατείχε βαθμό ισοδύναμο με τον υποστράτηγο και ηγείτο της επίλεκτης Τέταρτης Μεραρχίας του συριακού στρατού.

Χαμένοι και κερδισμένοι

Μετά την άνευ προηγουμένου έφοδο της Χαμάς στο Ισραήλ, το Ιράν και ο «άξονας της αντίστασης» ενεπλάκησαν σ’ έναν πόλεμο ο οποίος, λένε αναλυτές, ξεγύμνωσε τις αδυναμίες της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Η Χεζμπολάχ υπέστη βαριά πλήγματα στον πόλεμο εναντίον του Ισραήλ: η ηγεσία της αποδεκατίστηκε. Πάνω απ’ όλους, έχασε τον εμβληματικό ηγέτη της Χασάν Νασράλα.

Οι οδοί ανεφοδιασμού της με οπλισμό και χρήμα από την Τεχεράνη, που σφυροκοπήθηκαν από το Ισραήλ στο ιρανικό έδαφος, πλέον απειλούνται από τους νέους κυρίαρχους στη Δαμασκό — που ασφαλώς δεν ξέχασαν τον καθοριστικό ρόλο της στη συντριβή της εξέγερσης.

Όσο για τη Ρωσία, παραμένει καθηλωμένη στον πόλεμο με την Ουκρανία και προσεχώς κινδυνεύει να υποστεί μια μεγάλη απώλεια: αυτήν της μεγαλύτερης ναυτικής βάσης της στη Μέση Ανατολή, στην Ταρτούς, στα συριακά παράλια στη Μεσόγειο. «Δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η νέα κοινωνικοπολιτική τάξη στη Δαμασκό θα επιτρέψει στους Ρώσους να παραμείνουν, έπειτα απ’ όλα όσα έκαναν για το καθεστώς Άσαντ», προεξοφλεί ο κ. Κριγκ.

Από την άλλη η Τουρκία, προστάτιδα δύναμη οργανώσεων ανταρτών που συμμετείχαν στην επίθεση, είναι «ο μεγάλος κερδισμένος», θεωρεί ο ίδιος. Ωστόσο, μπορεί να «έχει επιρροή», αλλά όχι «τον έλεγχο», επισημαίνει.

Πόσο μάλλον που η Μέση Ανατολή βρίσκεται αντιμέτωπη με τον κίνδυνο να ξεσπάσει «πόλεμος παντού» με την προοπτική «της επιστροφής του Ντόναλντ Τραμπ», συμπληρώνει ο Άρον Λουντ του κέντρου μελετών Century International.

Μετά «την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, τίθενται ερωτήματα για την αντικατάστασή του» και το πόσος καιρός «θα χρειαστεί» για να διαμορφωθεί νέα κατάσταση. «Θα δούμε περιφερειακές συνέπειες κάθε λογής», προειδοποίησε.