Οι Έλληνες θεατές παρακολούθησαν μετά μανίας θέατρο και το 2024. Η τριλογία «Ορέστεια» του Αισχύλου σε σκηνοθεσία Θεόδωρου Τερζόπουλου, πρώτη συνεργασία του διεθνώς καταξιωμένου καλλιτέχνη με το Εθνικό Θέατρο, που παρουσιάστηκε στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου το καλοκαίρι, ήταν η παράσταση που αποθεώθηκε ή δίχασε περισσότερο από κάθε άλλη τη φετινή θεατρική χρονιά.
Πάνω από 18.000 θεατές παρακολούθησαν με ευλαβική προσήλωση το επίτευγμα του 20μελούς Χορού, άριστα συντεταγμένου στη φιλοσοφία και την αισθητική του Τερζόπουλου που για άλλη μία φορά πορεύτηκε στα βάθη της αρχαίας τραγωδίας και στα τρία μέρη της Ορέστειας «Αγαμέμνων», «Χοηφόροι» και Ευμενίδες».
Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, διαφορετική πνοή στον μύθο της Εκάβης έδωσε και ο Πορτογάλος Τιάγκο Ροντρίγκες, καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ της Αβινιόν ανεβάζοντας με την Comedie Francaise για πρώτη φορά παράστασή του στην Επίδαυρο, στην οποία ο μύθος της τραγικής ηρωίδας της Τροίας συνδέεται με μια μητέρα του σήμερα στο πλαίσιο ενός δράματος που «μιλά για την κακοποίηση των ευάλωτων».
Στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά στην εκπνοή του 2023, περίπου την ίδια περίπου με τούτη εδώ που δημοσιεύεται αυτό το άρθρο, ο Αμερικανός Ρόμπερτ Γουίλσον αποκάλυπτε τη γοητευτική υπαρξιακή φόρμα των «Τριών Ψηλών Γυναικών», έργο που σημείωσε καλλιτεχνική επιτυχία και φοβερό σερί sold out και την τρέχουσα σεζόν επαναλαμβάνεται στο Ολύμπια Δημοτικό Μουσικό Θέατρο Μαρίας Κάλλας.
Το πολιτικοκοινωνικά φορτισμένο προφίλ, η έρευνα που συνδέει το παρελθόν με το παρόν, η μετακίνηση προς την αποδοχή της διαφορετικότητας σε σχέση με το φύλο, η γυναικεία χειραφέτηση εντάχθηκαν ψηλά στο ρεπερτόριο των θεάτρων το 2024.
Επιλέξαμε δέκα δυναμικές στη φιλοσοφία, τη σωματικότητά τους και την απεύθυνσή τους στο κοινό, θεατρικές προτάσεις για να αποχαιρετίσουμε το θεατρικό 2024.
«Ο αποτυχημένος»
Γιάννης Νιάρρος, «Ο αποτυχημένος» @Α. Σιμόπουλος
Βραβευμένη μεταφορά (με την σφραγίδα της Ελληνικής Ένωσης Κριτικών Θεάτρου) στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής του ομώνυμου μυθιστορήματος του κορυφαίου Αυστριακού συγγραφέα Τόμας Μπέρνχαρντ, από τον σκηνοθέτη, ηθοποιό και κινηματογραφιστή Έκτορα Λυγίζο, ο οποίος κέρδισε το δύσκολο στοίχημα να γοητεύσει τους θεατές μέσω ενός στοχαστικού και με θαυμαστή μουσικότητα έργου για έναν από τους σημαντικότερους πιανίστες του 20ού αιώνα, τον Γκλεν Γκουλντ.
Ο θρυλικός Καναδός πιανίστας Γκλεν Γκουλντ, δύο πρώην συμμαθητές του που έζησαν τη ζωή τους ως αποτυχημένοι πιανίστες, οι «Παραλλαγές Γκόλντμπεργκ» του Μπαχ, το φουαγέ ενός παρατημένου κεντροευρωπαϊκού ξενοδοχείου και η ιδιοκτήτριά του συνευρέθηκαν σε ένα ιδιότυπο «προφορικό μιούζικαλ» – όχι πάντοτε εύκολου στην παρακολούθηση ωστόσο με αφηγηματικό και αισθητικό ενδιαφέρον σε πολλαπλά επίπεδα – για την ιδιοφυΐα, την εμμονή και τη ματαίωση.
Το έργο γνώρισε δύο επιτυχημένους κύκλους ζωής στην Εναλλακτική Σκηνή την άνοιξη και το φθινόπωρο του 2024. Στους ρόλους οι Άρης Μπαλής, Γιάννης Νιάρρος, Αμαλία Μουτούση, Έκτορας Λυγίζος.
«Brokeback Mountain»
Brokeback Mountain©Konstantinos Rigos
Μεγάλη, οσκαρική κινηματογραφική επιτυχία που αποτέλεσε γεγονός όταν προβλήθηκε το 2005 φέρνοντας ένα ομοφυλοφιλικό δράμα στο προσκήνιο του αμερικανικού mainstream σινεμά, καθώς και το διήγημα (1997) της Άννι Πρου όπου βασίζεται, το «Brokeback Mountain» αποτελεί μία υπερβατική πρόταση στην αθηναϊκή σκηνή αυτή την περίοδο με τη γύμνια των πρωταγωνιστών απόλυτα πιστή στο όραμα της υπερβατικής αγάπης που πρεσβεύει το πρωτότυπο κείμενο.
Ζευγάρι στη σκηνή του Θεάτρου Κνωσός οι Δημήτρης Καπουράνης (Τζακ Τουίστ) και Μιχαήλ Ταμπακάκης (Ένις ντελ Μαρ) συγχρονίζονται στο ερωτικό κρεσέντο, την απόγνωση και όλες τις εκφάνσεις των χαρακτήρων των δύο ηρώων που υποδύονται.
«Γυάλινος κόσμος»
Ο Ιταλός σκηνοθέτης Αντόνιο Λατέλα καταθέτει μία εκμοντερνισμένη εκδοχή του κλασικού έργου του Τένεσι Ουίλιαμς, την πρώτη μεγάλη θεατρική επιτυχία του συγγραφέα που γράφτηκε το 1944, φέρνοντας το έργο στο σήμερα.
Στη σκηνή του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν ο Λατέλα επιχειρεί μια προσέγγιση που εξάπτει το ενδιαφέρον, γιατί ακριβώς αποτελεί μια νέα πρόταση πάνω σε ένα κλασικό, αυτοαναφορικό κείμενο για την οικογένεια, το οποίο αναδεικνύεται αυτούσιο, αφήνοντας όμως τους τέσσερις πρωταγωνιστές του έργου, τη Μαρία Καλλιμάνη, τον Βαγγέλη Αμπατζή, τη Λήδα Κουτσοδασκάλου και τον Νίκο Μήλια σε ένα γυμνό σκηνικό με μία μετακινούμενη τζαμαρία να υπογραμμίζει την αλήθεια των ηρώων, οι οποίοι συγκρούονται όπως οι σύγχρονοι άνθρωποι. Για τον Αντόνιο Λατέλα θεμελιώδες είναι το ζήτημα της μνήμης γι’ αυτό και «η δράση ξεκινάει με τις αναμνήσεις ενός γιού που επιστρέφει στον τόπο από όπου κάποτε έφυγε, για να μπορέσει να ξαναπεράσει τις τελευταίες μέρες του μαζί με την οικογένειά του.»
«The Doctor»
The Doctor @Vasia Anagnostopoulou
Όταν μία έφηβη μεταφέρεται σε κρίσιμη κατάσταση στο Ινστιτούτο Elizabeth μετά από μια αυτοσχέδια έκτρωση, η Καθηγήτρια Ρουθ Γουλφ Στεφανία Γουλιώτη) αρνείται την είσοδο ενός ιερέα (Νίκος Χατζόπουλος) στο θάλαμο του κοριτσιού, διότι δεν διαθέτει επαρκείς πληροφορίες για τις θρησκευτικές πεποιθήσεις της ασθενούς. Γύρω από αυτήν την απόφαση, ξεσπά ένα σκάνδαλο που σύντομα λαμβάνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης…
Η κουλτούρα της ακύρωσης (μία ασθένεια της εποχής μας;) στην πολυσυζητημένη παράσταση της Κατερίνας Ευαγγελάτου που μεταφέρει με οξυδέρκεια στην ελληνική θεατρική σκηνή το βραβευμένο πολυπρισματικό θρίλερ ιδεών του Robert Icke. Το έργο πραγματοποίησε την πρεμιέρα του τον Δεκέμβριο του 2023 πραγματοποιώντας επιτυχημένη θεατρική πορεία καθ’ όλη τη διάρκεια των πρώτων μηνών του 2024. Από το φθινόπωρο επαναλαμβάνεται στο Αμφι-θέατρο.
Είναι ελεύθερα βασισμένο στο έργο «Καθηγητής Μπερνάρντι» (1912) του Άρτουρ Σνίτσλερ. «Έργο ευφυές και πολυπρισματικό, καταπιάνεται με ζητήματα ηθικής, ενεργοποιώντας τα αντανακλαστικά των θεατών απέναντι στα στερεότυπα και προκαλώντας τα όρια των δικών τους προκαταλήψεων.»
«Festen»
FESTEN @Elina Giounanli
Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος μεταφέρει την κινηματογραφική «Οικογενειακή Γιορτή» του Τόμας Βίντερμπεργκ σε κάθε γωνιά του θεάτρου Αλμα προσκαλώντας τους θεατές να γίνουν μέρος της παράστασης. Το έργο που έχει μεταφερθεί ξανά στην ελληνική θεατρική σκηνή, σημειώνει απανωτά sold out και αποτελεί μία προσωπική επάνοδο του Παπασπηλιόπουλου στην ντοκιμαντερίστικης υφής ταινία που τον σημάδεψε το 1998, ένα χρόνο μετά την ενηλικίωσή του.
Με την αίσθηση της συμμετοχής στο γιορτινό τραπέζι προς τιμήν των 60ων γενεθλίων του πατριάρχη της οικογένειας, η παράσταση αποτελεί μία συνεύρεση του θεάτρου και του σινεμά μέσα από οθόνες και διάδραση που αποκαλύπτουν τις σοκαριστικές διαστάσεις του ενδοοικογενειακού δράματος. Συμβουλευτείτε με προσοχή το πρόγραμμα των παραστάσεων καθώς η παράσταση σημειώνει απανωτά sold out μέχρι τις πρώτες ημέρες του 2025.
«Ο επιθεωρητής»
Ο επιιθεωρητής ©Patroklos Skafidas
Σε μια επαρχιακή πόλη στα βάθη της Ρωσίας, οι αρχές του τόπου νομίζουν από παρεξήγηση πως ένας άσχετος με την κρατική μηχανή, ένας ιδιόμορφος τυχοδιώχτης που απλώς τυχαίνει να βρίσκεται στην πόλη, είναι ο αναμενόμενος κρατικός Επιθεωρητής για την καταπολέμηση της διαφθοράς που έστειλε η κυβέρνηση από τη Μόσχα. Κι αυτή η παρεξήγηση ανατινάζει τους διοικούντες αυτής της πόλης. Ο Γιάννης Κακλέας σκηνοθετεί τον «Επιθεωρητή», το κλασικό αριστούργημα του κορυφαίου Ρώσου δραματουργού Νικολάι Γκόγκολ, με τον Θοδωρή Σκυφτούλη και τον Στέλιο Μάινα στους δύο κεντρικούς πρωταγωνιστικούς ρόλους.
Όπως λέει ο ίδιος ο σκηνοθέτης: «Ο Επιθεωρητής ξεκινάει ως μια τρελή κωμωδία παρεξηγήσεων, υψώνεται όμως πολύ γρήγορα σε μια οργισμένη πολιτική σάτιρα που ξεπερνά τα όρια του τόπου και του χρόνου μέσα στον οποίο γράφτηκε.» Και σε αυτή την κωμωδία ο Γιάννης Κακλέας πετυχαίνει διάνα φτιάχνοντας ένα γκροτέσκο σύμπαν με έντονη πολιτική διάσταση και διασκεδαστικό πρόσημο.
«Κακούργα πεθερά»
Κακούργα Πεθερά @Patroklos Skafidas
Χειρουργικής ακρίβειας ανατομία ενός εγκλήματος από την πένα της Νεφέλης Μαϊστράλη που επεξεργάζεται το Έγκλημα της Χαροκόπου, το οποίο συντάραξε την ελληνική κοινωνία στις αρχές του 20ου αιώνα και το μετατρέπει σε θρίλερ υπολογίσιμων διαστάσεων γύρω από τη βία και την κακοποίηση με άξονα την επιρροή των πατριαρχικών αντιλήψεων στην Ελλάδα τότε και σήμερα.
Το έργο είναι εμπνευσμένο και από την πραγματική ιστορία και από το γνωστό τραγούδι του 1931 του Ιάκωβου Μοντανάρη με την Ελένη Ουζουνίδου και την Ερριέτα Μανούρη σε μία αληθινά απρόβλεπτη αντιπαράθεση μάνας και κόρης, υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Θανάση Ζερίτη. Το είδαμε στη σκηνή του Θεάτρου Χώρα.
«Στο σώμα της»
«Στο σώμα της» @Ελίνα Γιουνανλή
Ένα πολυφωνικό έργο για τα θαύματα, τις χαρές, τις κατακτήσεις αλλά και τις καταπιέσεις που έχει υποστεί το γυναικείο σώμα, σε σκηνοθεσία Ελένης Ευθυμίου. Ένας λαμπερός θίασος 12 γυναικών ηθοποιών, διαφορετικών ηλικιών και εμπειριών, συνθέτει έναν δυναμικό Χορό που γιορτάζει τις οδύνες αλλά και τις ηδονές των θηλυκοτήτων μέσα από το πρίσμα του σώματος. Η σκηνοθέτρια Ελένη Ευθυμίου, μαζί με τις Σοφία Ευτυχιάδου και Νεφέλη Μαϊστράλη δημιουργεί μια παράσταση–γυναικεία υπόθεση, που επιχειρεί να μιλήσει με τόλμη, χιούμορ, ποιητική διάθεση και αλήθεια για ένα θέμα που αφορά όλα τα φύλα. Παίζεται στη Σκηνή Νίκος Κούρκουλος του Εθνικού.
«Σαλό, 120 ημέρες στα Σόδομα»
Περίπου 50 χρόνια μετά την αποκάλυψή της στη μεγάλη οθόνη, το μέγα σκάνδαλο που προκάλεσε, αλλά και τη δολοφονία του ίδιου του Παζολίνι, η διασκευή του Ιταλού δημιουργού πάνω στο απαγορευμένο βιβλίο του Μαρκησίου ντε Σαντ «120 μέρες στα Σόδομα», μια αλληγορία πάνω στη σχέση φασισμού και ψυχο-σεξουαλικής διαστροφής, απέκτησε νέα εκρηκτική, επίκαιρη οπτική εστιασμένη στο τέρας του νεοφασισμού, στην παράσταση «Σαλό, 120 ημέρες στα Σόδομα» του Άρη Μπινιάρη στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ.
Η υπόθεση της ταινίας διαδραματίζεται στη Δημοκρατία του Σαλό, ένα κρατίδιο-μαριονέτα της ναζιστικής Γερμανίας στην Ιταλία όπου, μεταξύ άλλων, οι φασίστες αναλαμβάνουν τη διαπαιδαγώγηση 9 κοριτσιών και 9 αγοριών και, αφού τα παραλαμβάνουν με τη συγκατάθεση των οικογενειών τους, τα μετατρέπουν σε δούλους και τα υποβάλλουν σε ακραία σωματικά και ψυχικά βασανιστήρια.
Για την επιτυχία της παράστασης του Άρη Μπινιάρη (σημείωσε απανωτά sold out τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2024) σε δραματουργική επεξεργασία του ίδιου και της Έλενας Τριανταφυλλοπούλου και με ένα εξαιρετικό σύνολο ηθοποιών, γράψαμε τον Φεβρουάριο: «Μεταφέροντας συγγραφικά, σκηνοθετικά και σκηνογραφικά τα τεκταινόμενα σε ένα άχρονο πλαίσιο, μέσα σε μαρμάρινο χώρο μνημειακών διαστάσεων, ασφυκτικής χωροταξίας και ζοφερής μουσικής υπόκρουσης, απομονωμένο από οποιαδήποτε αλληλεπίδραση με τον έξω κόσμο, αναδύεται επί σκηνής η βαρβαρότητα της ανθρώπινης φύσης, σε κύματα βάναυσης λεκτικής και σωματικής βίας. Απογυμνωμένοι από κάθε συναίσθημα, χαρακτήρες-σύμβολα και περιβάλλον λειτουργούν ως αποστακτήριο της παζολινικής φιλοσοφίας γύρω από τις εκφάνσεις του φασισμού.»
«Το πιο όμορφο σώμα που έχει βρεθεί ποτέ σε αυτό το μέρος»
«Το πιο όμορφο σώμα που έχει βρεθεί ποτέ σε αυτό το μέρος»
Οι θεατές καλούνται να εξιχνιάσουν το έγκλημα αλλά και να βρουν τις παραμέτρους εκείνες που τους κάνουν συνένοχους σε μια ιστορία κοινωνικής καταπίεσης, κακοποίησης και ανθρωποφαγίας.
Το έργο που διανύει αυτή την περίοδο τον τρίτο κύκλο παραστάσεων μέσα στο 2024 με σημείο εκκίνησης την περασμένη άνοιξη, σκηνοθετεί η Ζωή Ξανθοπούλου. Οδηγός της η βραβευμένη μετάφραση (Βραβείο Eurodram) της Μαρίας Χατζηεμμανουήλ που είναι αφιερωμένη στον Ζακ Κωστόπουλο. Για την ερμηνεία του αυτή ο Αργύρης Ξάφης τιμήθηκε με το Βραβείο Ανδρικής Ερμηνείας της Ελληνικής Ένωσης Κριτικών Θεάτρου.
