Το πρωί της 8ης Δεκεμβρίου 1971, αφήνει την τελευταία της πνοή η Ελένη Ουράνη και μαζί της χάνεται και ο Άλκης Θρύλος, πρόσωπο όχι υπαρκτό αλλά παρ’ όλα αυτά με σημαντικότατη συμβολή στα νεοελληνικά γράμματα, αφού η κριτικός λογοτεχνίας και θεάτρου, αλλά και συγγαφέας, χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο «Άλκης Θρύλος», για να υπογράφει τα έργα της, σε μια εποχή που η γυναικεία άποψη δεν είχε θεση στο δημόσιο λόγο. Παρόλα αυτά, η Ελένη Ουράνη κατάφερε να ακουστεί η φωνή της και να πετύχει, αφού ήταν η πρώτη γυναίκα ακαδημαϊκός στην Ελλάδα και υπήρξε από τις πιο σημαντικές δοκιμιογράφους και κριτικούς.

«ΤΑ ΝΕΑ», 9.12.1971, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 9ης Δεκεμβρίου 1971 γράφει για το χαμό της:

«Πέθανε χθες το πρωί, σε ηλικία 75 ετών, από ανίατη ασθένεια, η γνωστή κριτικός και συγγραφεύς Ελένη Ουράνη (Άλκης Θρύλος). Η Ε. Ουράνη νοσηλευόταν προσφάτως στην Γενική Κλινική Αθηνών».

«ΤΑ ΝΕΑ» γράφουν επίσης την επομένη του θανάτου της:

«Εδώ και πολλά χρόνια, η Ελένη Ουράνη είχε προσβληθή από καρκίνο του στήθους. Τότε είχε κάμει ευρεία εγχείρηση που ανέστειλε την επάρατη νόσο. Μα η αναστολή, σε ασθένειες τέτοιας μορφής, δεν είναι οριστική.

Η αστική καταγωγή

»Η Ελένη Ουράνη είχε γεννηθή στην Αθήνα το 1896. Ήταν κόρη του Μιλτιάδη Νεγρεπόντη, πολιτικού, οικονομολόγου (είχε χρηματίσει υπουργός των Οικονομικών επί Βενιζέλου, το 1916 – 20) κι ενός από τους πλουσιώτερους Αθηναίους. Γεννημένη μέσα στα πλούτη, είχε όλα τα μέσα… να μην κάνη τίποτα. Όμως δεν ήταν από την πάστα των αργόσχολων γυναικών. Από πολύ νέα φανέρωσε μιαν εσωτερική παρόρμηση προς τα Γράμματα κι αφοσιώθηκε σ’ αυτά όχι από “χόμπυ” αλλά με πάθος.

«ΤΑ ΝΕΑ», 9.12.1971, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Η επαγγελματική της πορεία

«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 9ης Δεκεμβρίου 1971 γράφει για τα πρώτα της βήματα:

«(…) Αρχισε από νεαρή ηλικία να ασχολήται με την λογοτεχνία και το θέατρο. Πρωτοεμφανίσθηκε με μιά μελέτη για το θεατρικό ποίημα του Κωστή Παλαμά “Τρισεύγενη”, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Ακρόπολη” στα 1914. Ακολούθησαν δύο θεατρικά έργα, το μονόπρακτο “Ο χορός του Βοριά” (βραβείο Διαγωγνισμού Θεατρικών Συγγραφέων του 1916) και το τρίπρακτο “Φλοίσβος” που παίχθηκε από τον θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη.

«ΤΑ ΝΕΑ» της 9ης Δεκεμβρίου 1971 αναφέρουν για την εξέλικτική της πορεία:

«Τα έργα της αυτά είχαν πολλά καλά στοιχεία αλλά απείχαν από την αρτιότητα. Το κατάλαβε κι η ίδια και δεν ξανάγραψε θέατρο. Η πνευματική της καλλιέργεια, οι βαθειές γνώσεις της, το κριτικό της πνεύμα την οδήγησαν στο στάδιο στο οποίο θα διέπρεπε: της δοκιμιογραφίας και της κριτικής. Με το ψευδώνυμο Άλκης Θρύλος κράτησε τις στήλες της Κριτικής επί πολλές δεκαετίες σε έγκυρες εφημερίδες και αξιόλογα περιοδικά».

»Οι συνεργασίες της δημοσιεύθηκαν στις εφημερίδες “Δημοκρατία”, “Πολιτεία”, “Ελεύθερος Λόγος”, “Το Βήμα”, “Ελευθερία”, καθώς και στα περιοδικά “Αρμονία”, “Νουμάς”, “Αγώνας της Γυναίκας” και “Ελληνική Δημιουργία”. Από το 1927 μέχρι και σήμερα δημοσίευε συνεργασίες της – κριτικές θεάτρου και άρθρα – στο περιοδικό “Νέα Εστία”.

»Η Ελένη Ουράνη εξέδωσε επίσης και τα εξής βιβλία: “Κριτικές μελέτες” (1920 – 1924), “Στοχασμοί για το δημοτικό τραγούδι και άλλοι στοχασμοί”, την συλλογή πεζοτράγουδων και διηγημάτων “Η 13η Ώρα”, “Μορφές και θέματα του Θεάτρου”, “Μορφές της Ελληνικής Πεζογραφίας”, “Εκδρομές και ταξίδια”».

Το πάθος για τη δουλειά της

«ΤΑ ΝΕΑ» της 9ης Δεκεμβρίου 1971 γράφουν για την εργατικότητα και το φιλότιμο τηνς Ελένης Ουράνη:

«Παρακολούθησε – δεκαετίες πολλές – ανελλιπώς τη θεατρική κίνηση. Δεν έλειψε από πρεμιέρα. Διάβαζε κάθε καινούριο βιβλίο που έβγαινε κάθε γνωστού λογοτέχνη – αν δεν της το έστελνε, το αγόραζε – κα κάθε άγνωστου που τύχαινε να λαβαίνει. Ήταν αυστηρή αλλά ντόμπρα. Αυτό που έγραφε το πίστευε κιόλας. Δεν της άρεσε να κάνη επίδειξη πνεύματος ή κουλτούρας στις κριτικές της. Οι γνώσεις της διαφαίνονταν μέσα από τις γραμμές της.

Οι τιμητικοί τίτλοι

»Συχνά ο Άλκης Θρύλος είχε επιλεγή ως μέλος των Εποτροπών Απονομής των Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων».

«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 9ης Δεκεμβρίου 1971 συμπληρώνει:

«Ήταν επίσης μέλος πολλών λογοτεχνικών και πνευματικών σωματείων: του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, της “Ομάδος των 12”, της Καλλιτεχνικής Επιτροπής του Εθνικού Θεάτρου, και του Ελληνικού Κέντρου Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου. Πρόσφατα η Ελένη Ουράνη εξελέγη από την Ακαδημία Αθηνών, ως πρόσεδρο μέλος της –τιμή που για πρώτη φορά έγινε σε γυναίκα στην Ελλάδα, από το ανώτατο πνευματικό ίδρυμα».

«ΤΑ ΝΕΑ», 9.12.1971, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Οι δύο γάμοι, η εσωστρέφεια και η ντομπροσύνη

Στα «ΝΕΑ» της 9ης Δεκεμβρίου 1971 δημοσιεύονται, επίσης, πληροφορίες για την προσωπική της ζωή:

«Σε νεαρή ηλικία είχε παντρευτεί τον γιατρό Πολ. Κορύλλο, αλλά αργότερα χώρισε. Το 1930 παντρεύτηκε τον ποιητή Κώστα Ουράνη κι’ αποτέλεσαν ένα ζευγάρι ταιριαστό: τους ένωναν τα κοινά πνευματικά ενδιαφέροντα και… η αντίθεση των χαρακτήρων τους. Εκείνος ήταν ανοιχτόκαρδος, εκείνη δεν ήταν εκδηλωτική. Τον αγαπούσε πολύ τον Κώστα Ουράνη και “στοργική ιέρεια της μνήμης του”, όπως είχε γράψει κάποιος μετά τον θάνατό του εξέδωσε τα “Άπαντα” του σε 12 τόμους».

Δύο φίλες της Ελένης Ουράνη, δηλώνουν στο ίδιο φύλλο των «ΝΕΩΝ»:

«Η Βαρβάρα Θεοδωροπούλου – Λιβαδά: Είχε πνευματικότητα και ανθρωπισμό, ήταν ηθική, αλλά ήταν βαρύς χαρακτήρας – κληρονομιά από τη Γερμανίδα μητέρα της. Ήταν κλειστός τύπος, που δεν άφηνε να φανούν τα αισθήματά της. Ήταν μια γυναίκα που έδινε χωρίς να φαίνεται. Βοηθούσε πολλούς φτωχούς νέους να σπουδάσουν.

»Η Τατιάνα Σταύρου: Νομίζω ότι χάσαμε μια σπουδαία κριτικό, αναντικατάστατη, που δεν είχε το ταίρι της. Απλή, καταδεκτική, πάνω από μικροψυχίες, είχε ευθύ χαρακτήρα. Με το κριτικό της έργο γεμίζει μια εποχή.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 9.12.1971, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Κληρονόμος η Ακαδημία Αθηνών

«ΤΑ ΝΕΑ» της 5ης Ιανουαρίου 1972, λίγες μερές αφού ανοίχθηκε η διαθήκη της Ελένης Ουράνη, αναφέρουν:

«Ολόκληρη η περιουσία της, περιέχεται, κατά κυριότητα, στην Ακαδημία Αθηνών. Το ήμισυ όμως της επικαρπίας της περιουσίας θα περιέχεται εφ’ όρου ζωής, στην προγονή της Μαρία – Αγγελική Γουάϊλντ, κόρη του Κώστα Ουράνη από τον πρώτο του γάμο.

«ΤΑ ΝΕΑ», 5.1.1972, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

»Αξίζει να σημειωθεί ότι η περιουσία της Ελένης Ουράνη είναι σημαντική, γιατί η αποβιώσασα εκλεκτή λογοτέχνις ήταν η τελευταία απόγονος της πλουσιωτάτης αθηναϊκής οικογένειας Νεγρεπόντη, που είχε σημαντικής αξίας ακίνητα στην Πλατεία Συντάγματος, την Κηφισιά κ.ά.».

Το Ίδρυμα Ουράνη

Η κληρονομιά της περιουσίας της Ελένης Ουράνη στην Ακαδημία Αθηνών οδήγησε στην σύσταση του «Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη», με στόχο την ενίσχυση της Ελληνικής Λογοτεχνίας και την προβολή της στο εσωτερικό και εξωτερικό.

«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 13ης Ιουνίου 1974 δημοσιεύει άρθρο για τις δράσεις που είχε ήδη πετύχει μέχρι τότε το Ίδρυμα:

«Ένα νέο έργο που πολύ πιθνανόν να αποδειχθή ως εξαιρετικής σημασίας για τα ελληνικά Γράμματα και την ελληνική πνευματική ζωή γενικότερα, ανήγγειλε χθες στην Ακαδημία Αθηνών ο κ. Αθανασιάδης – Νόβας προς τους εκπροσώπους του ελληνικού Τύπου.

»Πρόκειται για το έργο, που άρχισε ήδη και ολοκληρώνεται σιγά σιγά του Ιδρύματος “Κώστα και Ελένης Ουράνη”, το οποίο έχει συσταθή από την διαθήκη της Ελένης Ουράνη (“Άλκη Θρύλου”), που πέθανε τον Δεκέμβριο του 1971, εγκαταλείποντας όλη την κινητή και την ακίνητη περιουσία της στην Ακαδημία Αθηνών.

»Βάσει της διαθήκης, το “Ίδρυμα Ουράνη” θα έχη για σκοπό την υποστήριξη, και την ενίσχυση των νεοελληνικών γραμμάτων με βραβεύσεις, αποστολές, έρευνες, εκδόσεις, ενισχύσεις και με την κατάλληλη προβολή και μέσα ώστε νεοελληνικά κείμενα να γίνουν γνωστά και στο εξωτερικό.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 13.6.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»