Μετά την αστραπιαία κατάληψη του Χαλεπίου, στη Συρία, την περασμένη εβδομάδα, από τους μαχητές της ισλαμιστικής οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ – πρώην «παρακλάδι» της Αλ Κάιντα -, μια εικόνα που αναπαράχθηκε στα διεθνή ειδησεογραφικά μέσα προκάλεσε ερωτηματικά.
Πρόκειται για τη φωτογραφία ενός άνδρα να τοποθετεί την τουρκική σημαία στην ιστορική Ακρόπολη του Χαλεπίου, της δεύτερης μεγαλύτερης συριακής πόλης.
Τα ερωτηματικά πολλαπλασιάστηκαν, όταν δεύτερος άνδρας εμφανίστηκε στην ίδια πόλη, μετά την κατάληψή της από τις δυνάμεις των τζιχαντιστών, κραδαίνοντας τη φανέλα τoυ ποδοσφαιρικού συλλόγου της Τραπεζούντας Trabzonspor.
Τα δυο αυτά περιστατικά, αν και προβλημάτισαν τον τουρκικό Τύπο, απέφυγαν να τα σχολιάσουν τούρκοι αξιωματούχοι. Ο «γκρίζος λύκος» κυβερνητικός εταίρος του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και αρχηγός του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ), Ντεβλέτ Μπαχτσελί, αρκέστηκε να δηλώσει: «Μέχρι τον πυρήνα του, το Χαλέπι είναι τουρκικό, το Χαλέπι είναι μουσουλμανικό».
Τι υποστηρίζουν οι Τούρκοι αξιωματούχοι
Παρόλο που ο – υποστηριζόμενος από την Τουρκία – Εθνικός Στρατός της Συρίας συμμετείχε στην αναπάντεχη αυτή εξέγερση κατά του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ, τούρκοι αξιωματούχοι ξεκαθάρισαν εξαρχής ότι η Άγκυρα «δεν εμπλέκεται άμεσα», ότι «υποστηρίζει την εδαφική ακεραιότητα» της Συρίας και «αγωνίζεται κατά της τρομοκρατίας στην περιοχή».
«Θα ήταν λάθος να εξηγήσουμε τα γεγονότα στη Συρία μέσα από το πρίσμα οποιασδήποτε ξένης παρέμβασης», ανέφερε ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, μετά από συνάντηση με τον ιρανό ομόλογό του, Αμπάς Αρακτσί, τη Δευτέρα. Ο τούρκος πρόεδρος χαρακτήρισε ως «μεγαλύτερη επιθυμία» της Τουρκίας «τη διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας και της εθνικής ενότητας της Συρίας». Πρόσθεσε ότι η Τουρκία «καταβάλλει προσπάθειες για να μειώσει τις εντάσεις και να προστατεύσει τους αμάχους».
Ωστόσο την Παρασκευή (6/12), μια ημέρα πριν την συνάντηση της Τουρκίας με την Ρωσία και το Ιράν στη Ντόχα, με θέμα τις εξελίξεις στη Συρία, ο Ερντογάν εξέφρασε την ευχή «οι αντάρτες να συνεχίσουν την προέλασή τους προς τη Δαμασκό».
Τι εκτιμούν τούρκοι αναλυτές
Κόντρα στις επίσημες τοποθετήσεις, τούρκοι αναλυτές εκτιμούν ότι η Άγκυρα είχε ανάψει σιωπηρά «πράσινο φως» για την ξαφνική επίθεση, που ξεκίνησε την περασμένη εβδομάδα στη Συρία, ενώ διαφορετικές φατρίες ανταρτών, που είναι γνωστό ότι υποστηρίζονται από την Τουρκία, εντάχθηκαν στην ηγεσία της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ για την κατάληψη του Χαλεπίου και μεγάλου μέρους της επαρχίας Ιντλίμπ.
Οι αναλυτές θεωρούν ότι η τουρκική κυβέρνηση χρησιμοποιεί τις αναταραχές για να επιτύχει «άλλους στόχους», με κυριότερο την απώθηση των δυνάμεων της κουρδικής συμμαχίας που δρα στη βόρεια Συρία, συνεργαζόμενη με τις ΗΠΑ εναντίον του Ισλαμικού Κράτους.
Η κατάληψη, την περασμένη Κυριακή, του Τελ Ριφάατ, στη βορειοδυτική Συρία, από τον Εθνικό Στρατό της Συρίας είχε ως αποτέλεσμα τον εκτοπισμό χιλιάδων Κούρδων από την περιοχή. Οι Κούρδοι της Συρίας, σύμφωνα με ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, φοβούνται για το μέλλον τους.
Σύμφωνα με διεθνή μέσα ενημέρωσης, η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ και ο Εθνικός Στρατός της Συρίας, την επομένη των εκλογών στις ΗΠΑ, έδρασαν με «προστάτη την Άγκυρα» επωφελούμενοι από τις γειτονικές συγκρούσεις και την αποδυναμωμένη από τον εμφύλιο, τις κυρώσεις και τη διαφθορά «δυναστική δικτατορία» του Άσαντ στη Δαμασκό.
«Η Άγκυρα επιδιώκει να ασκήσει τη μέγιστη πίεση στο καθεστώς Άσαντ, προκειμένου να πετύχει παραχωρήσεις όσο συνεχίζονται οι μάχες στο πεδίο», εκτιμά ο ειδικός αναλυτής για τη Συρία Σουχάιλ αλ-Γκάζι.
«Η Τουρκία, οι αραβικές και οι δυτικές χώρες συμφωνούν να πιέσουν το καθεστώς Άσαντ να κάνει ρεαλιστικά βήματα για μια πολιτική λύση, για την επιστροφή των προσφύγων και την απομάκρυνση από το Ιράν, αν και οι αραβικές χώρες δεν ευνοούν όλους τους τουρκικούς στόχους που αποσκοπούν στη διατήρηση της τουρκικής επιρροής στη βόρεια Συρία», προσθέτει.
Που στοχεύει η πολιτική της Άγκυρας
«Η μακροχρόνια πολιτική της Άγκυρας στη Συρία στοχεύει στην αποσταθεροποίηση της χώρας. Απώτερος στόχος είναι η δημιουργία μιας αραβικής ζώνης, με πλάτος 30 χιλιόμετρα, κατά μήκος των τουρκοσυριακών συνόρων για να απομακρυνθούν οι Κούρδοι από την ζώνη αυτή και να εγκατασταθούν εκεί σύροι πρόσφυγες.
Με αυτό τον τρόπο, η Άγκυρα θα κρατήσει μακριά τους Κούρδους και θα απαλλαγεί εν μέρει από το προσφυγικό πρόβλημα», λέει στο Βήμα ο Σεζάι Τεμελί, πρώην συμπρόεδρος του φιλοκουρδικού κόμματος HDP και μέλος της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης με το Πράσινο Κόμμα. «Η Τουρκία, που δεν μπορεί να λύσει το κουρδικό ζήτημα, δημιουργεί νέους κινδύνους για την περιοχή, εμβαθύνοντας τους υπάρχοντες», προσθέτει.
«Είναι δύσκολο να δώσουμε προς ώρας μια σαφή απάντηση για τον ρόλο και τις επιδιώξεις της Τουρκίας στη Συρία», σχολιάζει στο Βήμα ο Χουσεΐν Μπατζί, πρόεδρος του Ινστιτούτου Εξωτερικής Πολιτικής της Τουρκίας και καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών Σχέσεων του πανεπιστημίου METU στην Άγκυρα. «Ένα είναι γεγονός: ότι η Τουρκία υποστηρίζει τον Εθνικό Στρατό της Συρίας, εκπαιδεύοντάς τον. Θα μπορέσει η Τουρκία να ελέγξει τις ομάδες των ανταρτών;
Θα μπορέσει να ασκήσει επιρροή στις εξελίξεις στη Συρία; Θα είναι παίκτης που θα συμβάλει στην πτώση του Ασαντ; Άγνωστο. Οι δηλώσεις της τουρκικής κυβέρνησης ότι δεν συμφέρει την Τουρκία η πτώση του καθεστώτος Άσαντ δεν σημαίνουν τίποτα. Ακόμα είναι νωρίς για να κάνουμε οποιαδήποτε πρόβλεψη. Πρέπει να δούμε και τι αποφάσεις θα λάβουν η Ρωσία με το Ιράν», λέει.
Το χρονικό της νέας συριακής κρίσης
Στις 27 Νοεμβρίου, ομάδες της αντιπολίτευσης, υπό την ηγεσία της ισλαμιστικής οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, εξαπέλυσαν επίθεση στο Χαλέπι. Ο συριακός στρατός βρέθηκε αντιμέτωπος με τη σφοδρότερη επίθεση από το 2016 και σύντομα έχασε τον έλεγχο της πόλης. Μετά το Χαλέπι, οι ισλαμιστές στράφηκαν νότια, στη Χάμα. Μετά από δύο ημέρες αντίστασης από τον συριακό στρατό, η πόλη αναφέρθηκε ότι έπεσε στα χέρια της αντιπολίτευσης.
Στη συνέχεια, οι τζιχαντιστές στράφηκαν στη Χομς, την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Συρίας. Ο συριακός στρατός ανακοίνωσε έχει αρχίσει να αποσύρεται προς το κέντρο της πόλης. Οι αντάρτες πήραν επίσης τον έλεγχο σημαντικού τμήματος του μεγαλύτερου αυτοκινητόδρομου της Συρίας που συνδέει τον νότο με τον βορρά.
Η πτώση της Χάμα θεωρείται κρίσιμη απώλεια για το συριακό καθεστώς, καθώς βρίσκεται στη διασταύρωση των κύριων δρόμων που οδηγούν στη Χομς και τη Δαμασκό. Σύροι αντάρτες ανέφεραν αργά το βράδυ της Παρασκευής πως ελέγχουν την Νταράα (νότια), από όπου ξεκίνησε η εξέγερση κατά του Άσαντ το 2011.
