Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή παραμένει αρκούντως εκρηκτική, όμως το φυτίλι της διεύρυνσης του πολέμου δείχνει να μετατοπίζεται βορειοανατολικά, φέρνοντας ξανά στο προσκήνιο τη Συρία, 13 χρόνια μετά το πρώτο ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου που σπάραξε τη χώρα, οδηγώντας στον θάνατο και την προσφυγιά εκατομμύρια κόσμου. Το ήδη ισχνό σκοινί, πάνω στο οποίο προσπαθεί εδώ και δεκαετίες να ισορροπήσει η πολύπαθη περιοχή, πεδίο διαπάλης για Δύση και Ανατολή, μήλον της έριδος για ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ και Ρωσία, στο οποίο θέλουν όλες να έχουν λόγο και εξουσία, τεντώνεται ακόμα πιο επικίνδυνα.
Αντάρτες της ισλαμιστικής οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ Αλ-Σαμ βρίσκονται στις παρυφές της Χομς, της τρίτης μεγαλύτερης πόλης στη Συρία και μόλις 180 χιλιόμετρα από τη Δαμασκό. Οι ολονύκτιοι ρωσικοί αεροπορικοί βομβαρδισμοί στη γέφυρα Ραστάν, προς τη Χομς, δεν ανέκοψαν την πορεία τους και συνεχίζουν την προέλασή τους μετά την πανηγυρική κατάληψη της Χάμα.
Νωρίτερα, έγινε γνωστό ότι Σύροι αντάρτες κατέλαβαν την πόλη Νταράα, στα νότια της χώρας, αφού κατέληξαν σε συμφωνία με τον στρατό για την αποχώρησή του, σύμφωνα με πηγές τις οποίες επικαλείται το πρακτορείο Reuters.
Οι τελευταίες εξελίξεις που θέλουν τη συριακή πρωτεύουσα τελικό στόχο των ανταρτών, έχουν προκαλέσει παγκόσμια ανησυχία, έχοντας σημάνει συναγερμό σε όλους τους παίκτες της αυτής της περίπλοκης σύγκρουσης. Ενδεικτικές της κρισιμότητας της κατάστασης είναι ότι τις τελευταίες ώρες η Ρωσία έχει καλέσει τους πολίτες της να φύγουν από τη Συρία, ενώ η Ιορδανία έκλεισε τα σύνορά της με τη χώρα, το δε Ισραήλ ανακοίνωσε ότι ενισχύει τις αεροπορικές και χερσαίες δυνάμεις στα υψίπεδα του Γκολάν και ότι οι ένοπλες δυνάμεις είναι προετοιμασμένες για όλα τα σενάρια.
Κι ενώ η Χεζμπολάχ ανακοινώνει ότι ενισχύει με μερικές επίλεκτες δυνάμεις τον συριακό στρατό και Ιρανοί αξιωματούχοι δηλώνουν ότι η Τεχεράνη ετοιμάζεται να στείλει πυραύλους, drone και αν χρειαστεί και στρατιώτες, στη Συρία, ένας εκ των ηγετών των ανταρτών καλεί τους διοικητές του συριακού στρατού να αυτομολήσουν.
Από τη μεριά της, η Ρωσία που δείχνει να ελέγχει στη συγκεκριμένη συγκυρία το ουκρανικό μέτωπο, έχει αιφνιδιαστεί από την επίθεση των τζιχαντιστών που προελαύνουν αήττητοι και με εντυπωσιακή ταχύτητα προς τη Δαμασκό, καταλαμβάνοντας πόλεις στρατηγικής σημασίας και διαμηνύοντας ότι στόχος είναι η ανατροπή του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ, σενάριο που δεν μπορεί να επιστρέψει η Μόσχα, καθώς κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε απώλεια των δύο στρατιωτικών βάσεων της στη χώρα.
Τι βλέπουν οι αναλυτές
Καθώς όμως οι ισλαμιστές αντάρτες βρίσκονται στις παρυφές της Χομς, της τρίτης μεγαλύτερης πόλης στη Συρία και μόλις 180 χιλιόμετρα από τη Δαμασκό και οι ολονύκτιοι ρωσικοί αεροπορικοί βομβαρδισμοί στη γέφυρα Ραστάν, προς τη Χομς, δεν κατάφεραν να ανακόψουν την πορεία τους, μετά την πανηγυρική κατάληψη της Χάμα, αναλυτές εκτιμούν ότι τα μέσα που μπορεί να διαθέσει το Κρεμλίνο είναι περιορισμένα, όπως και οι επιλογές του για να στηρίξει τον σύμμαχό του, μεσούντος του πολέμου στην Ουκρανία.
Ο ρόλος που διαδραματίζουν οι Ρώσοι, που ήταν βασικός κατά τα πρώτα χρόνια του εμφυλίου, είναι τώρα αποδυναμωμένος ενώ το Ιράν, που επίσης στηρίζει έμπρακτα τον Σύρο ηγέτη, αντιμετωπίζει δυσκολίες.
Από το 1971, η Μόσχα έχει στη Συρία μια ναυτική βάση, στην πόλη Ταρτούς της Μεσογείου. Οι εγκαταστάσεις αυτές είναι κρίσιμες για τον ανεφοδιασμό και την επισκευή των ρωσικών πολεμικών πλοίων. Το 2015, οι Ρώσοι πρόσθεσαν άλλη μια βάση, αεροπορική, στο Χμεϊμίμ, λίγο βορειότερα.
Σύμφωνα με τον Πιερ Ραζού, διευθυντή του Μεσογειακού Ιδρύματος Στρατηγικών Μελετών (FMES), οι διάσπαρτες από τα παράλια μέχρι τα σύνορα με την Τουρκία ρωσικές δυνάμεις στη Συρία δεν τους επιτρέπουν να πολεμήσουν επί ίσοις όροις με τη Χάγιατ Ταχρίρ αλ Σαμ, καθώς θα πρέπει να αποσυρθούν από ορισμένες θέσεις κλειδιά, τις οποίες όμως δε θέλουν να αφήσουν στους Αμερικανούς, τους Ιρανούς ή τους Τούρκους, που διαθέτουν επίσης δυνάμεις στην περιοχή.
«Οι Ρώσοι αρχίζουν να φοβούνται για τις βάσεις τους, τις οποίες θέλουν οπωσδήποτε να κρατήσουν», είπε ο Νταβίντ Ριγκουλέ-Ροζ, του Ινστιτούτου Διεθνών και Στρατηγικών Σχέσεων (IRIS).
Λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δεν μπορεί να διαθέσει ούτε στρατιώτες, ούτε εξοπλισμό στον Άσαντ. «Τα ελαττώματα στη στρατηγική της Μόσχας φανερώθηκαν», σχολίασε η αναλύτρια Νικόλ Γκραζέφσκι.
Απομένουν οι μισθοφόροι. Το Africa Corps, που συγκεντρώνει τις ιδιωτικές ρωσικές στρατιωτικές εταιρείες στην αφρικανική ήπειρο, μετά τη διάλυση της Βάγκνερ, θα μπορούσε να κινητοποιηθεί. Ο Λίαμ Καρ, του αμερικανικού ινστιτούτου ΑΕΙ, ανέφερε, επικαλούμενος πολλές πηγές, ότι μέχρι πρόσφατα βρίσκονταν στη Λιβύη 1.800 Ρώσοι μισθοφόροι. Αυτοί οι άνδρες είναι στην καλύτερη θέση για να πάνε γρήγορα στη Συρία, χωρίς να χρειαστεί να αποσυρθούν πόροι από την Ουκρανία ή το Σαχέλ, είπε, σημειώνοντας ότι έχουν στη διάθεσή τους πυροβολικό και άρματα ΤΑ-72.
Το χαρτί της διπλωματίας
Όμως το Κρεμλίνο παίζει ταυτόχρονα και το χαρτί της διπλωματίας. Ο Πούτιν συνομίλησε την Τετάρτη με τον Τούρκο ομόλογό του, τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος στηρίζει ένα μέρος των ανταρτών. Συμφώνησαν να συνεχίσουν τις επαφές τους για την αποκλιμάκωση της κρίσης και τόνισαν ότι είναι «κρίσιμης σημασίας» ο «στενός συντονισμός» της Ρωσίας με την Τουρκία και το Ιράν «για την εξομάλυνση της κατάστασης στη Συρία».
‘Ετσι αύριο στην Ντόχα συναντώνται οι υπουργοί Εξωτερικών Τουρκίας, Ρωσίας και Ιράν, σε αναζήτηση πρωτοβουλιών αποκλιμάκωσης. Πρέπει ωστόσο να έχουμε υπ’ όψη μας ότι μιλάμε για τρεις δυνάμεις με διαφορετικά συμφέροντα και συμμαχίες στη Συρία.
Ο Πιερ Ραζού είπε ότι «βραχυπρόθεσμα οι ρωσικές επιλογές είναι περιορισμένες» και για αυτό το Κρεμλίνο επιδιώκει να κερδίσει χρόνο.
Για τον Νταβίντ Ριγκουλέ-Ροζ, ο Ερντογάν, επισήμως, δεν επιθυμεί την πτώση του Άσαντ. «Το ερώτημα είναι αν μπορεί να «κρατήσει τα σκυλιά του»», συνόψισε, αναφερόμενος στους συμμάχους της Άγκυρας που εμπλέκονται στον πόλεμο στη Συρία.
Ορισμένοι αναλυτές διαβεβαιώνουν ότι η Μόσχα πιέζει για μια σύνοδο Συρίας-Τουρκίας. «Η Ρωσία δεν είναι έτοιμη να χάσει. Ο Άσαντ μπορεί να ηττηθεί, όχι όμως και η Ρωσία. Για τους Ρώσους, θα ήταν ίσως ευκολότερο να συνάψει οποιοσδήποτε μια συμφωνία με την Τουρκία», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Ρώσος πολιτικός αναλυτής Κονσταντίν Καλάτσεφ.
