Η ίδρυση παραρτημάτων των ελληνικών Πανεπιστημίων στην Κύπρο έχει προκαλέσει πολιτική σύγκρουση στη Μεγαλόνησο. Μάλιστα, την Παρασκευή (6/12) αναμένεται να πραγματοποιηθεί μία ακόμα κρίσιμη συνεδρίαση για το συγκεκριμένο θέμα.

Ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια όπως το ΕΚΠΑ θέλουν να δημιουργήσουν παραρτήματα στην Κύπρο αναβαθμίζοντας την ποιότητα σπουδών των φοιτητών. Η συγκεκριμένη εξέλιξη φαίνεται ότι έχει προκαλέσει τη σφοδρή αντίδραση των ιδιωτικών πανεπιστημίων για ευνόητους λόγους.

Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια που δραστηριοποιούνται αυτή τη στιγμή στην Κύπρο και τα οποία έχουν από πίσω  τους διάφορα ιδιωτικά fund που προσπαθούν να επηρεάσουν και την κατεύθυνση που θα πάρουν οι αποφάσεις σε μια προσπάθεια να υπερασπιστούν τα δικά τους συμφέροντα.

Το ΕΚΠΑ έχει ήδη πάρει την απόφαση να διερευνήσει τη δυνατότητα να ιδρυθεί παράρτημα του ΕΚΠΑ στην Κύπρο, αξιοποιώντας και τις σχετικές προβλέψεις του νόμου 4957/2022. Μάλιστα, έχει συγκροτηθεί Επιτροπή Καθηγητών του ιδρύματος που επεξεργάζεται σχέδιο για την ίδρυση του παραρτήματος και ειδικά ως προς τη δυνατότητα οργάνωσης προγραμμάτων σπουδών προπτυχιακού και μεταπτυχιακού επιπέδου.

Η επιλογή της Κύπρου δεν είναι καθόλου τυχαία, καθώς οι ιστορικοί δεσμοί με τη χώρα είναι πολύ μεγάλοι. Μάλιστα προσωπικότητες της σύγχρονης Κύπρου σπούδασαν στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Χρόνια τώρα το ΕΚΠΑ είναι από τις πρώτες επιλογές των Κυπρίων μαθητών όταν εξετάζουν που θα σπουδάσουν.

Ξεκάθαρα υπέρ η κυπριακή κοινή γνώμη

Την ίδια ώρα η δημοσκόπηση που πραγματοποίησε η ALCO δείχνει την ξεκάθαρη προτίμηση της κοινής γνώμης. Η συντριπτική πλειοψηφία έχει τεθεί υπέρ της δημιουργίας παραρτημάτων από διεθνώς αναγνωρισμένα πανεπιστήμια, όμως είναι φυσικά το ΕΚΠΑ.

Το 88% πιστεύει ότι αυτή θα έχει θετική επίδραση στο επίπεδο των πανεπιστημιακών σπουδών.

Το ίδιο θετική (88%) είναι και η πεποίθηση ότι αυτή η δημιουργία παραρτημάτων διεθνώς αναγνωρισμένων πανεπιστημίου του εξωτερικού θα έχει θετική επίδραση στην Κυπριακή οικονομία.

Το ίδιο υψηλά θετικά είναι η εκτίμηση και όταν το ερώτημα έρχεται στο ΕΚΠΑ και την προοπτική δημιουργίας παραρτήματός του στην Κύπρο. 87% των ερωτηθέντων τοποθετούνται θετικά και μόλις 6% τοποθετούνται αρνητικά.

Είναι ενδεικτικό ότι αυτή η ιδιαίτερα θετική γνώμη διαπιστώνεται σε όλες τις δημογραφικές κατηγορίες αλλά και στις διαφορετικές περιοχές της Κύπρου.

Αντίστοιχα, πολύ θετικές είναι οι γνώμες σε όλα τα επίπεδα μόρφωσης των ερωτωμένων.

Ποιοι προσπαθούν να βάλουν εμπόδια για χάρη των ιδιωτικών πανεπιστημίων

Την Πέμπτη (05/12) πραγματοποιήθηκε η κρίσιμη συνεδρίαση δίχως να παρθεί κάποια απόφαση. Χαρακτηριστικά είναι όσα δήλωσε ο πρόεδρος της Επιτροπής, Παύλος Μυλωνάς, ο οποίος έκανε λόγο για άδοξο τέλος.

Επί της ουσίας δεν κατέστη εφικτή ολοκλήρωση της κατ’ άρθρον συζήτησης επί των δύο νομοσχέδιων, τα οποία σημειώνεται ότι συζητούνται για μήνες στην Επιτροπή. Τι οδήγησε στη διακοπή της συζήτησης; Το αίτημα κομμάτων να κατατίθεται εκ μέρους των πανεπιστημίων άλλων χωρών εγγυητική ύψους 2 εκατομμυρίων.

Η συγκεκριμένη κίνηση, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό προκάλεσε αντιδράσεις αλλά και ερωτήματα. Βέβαια, η εύκολη απάντηση είναι ότι όλο αυτό γίνεται ουσιαστικά για να αποτρέψουν ξένα πανεπιστήμια να πάμε στην Κύπρο για χάρη των ιδιωτικών.

Η αντίδραση του Αρχιεπισκόπου Κύπρου

Χαρακτηριστική για όλο το θέμα ήταν η αγανάκτηση του Αρχιεπισκόπου Κύπρου Γεωργίου. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, «εγώ τουλάχιστον το θεωρώ προσβολή να ζητούμε από τα ελληνικά πανεπιστήμια στα οποία σπουδάζουν δωρεάν χιλιάδες Κύπριοι, να καταθέτουν εγγυητική όταν έρχονται στην Κύπρο».

Στη συνέχεια επεσήμανε: «Υπάρχουν ειδικές σχέσεις που διέπουν την Ελλάδα και την Κύπρο ως προς την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Θα μπορούσε μέσα σε αυτή την αμοιβαιότητα να εισαχθεί μια εξαίρεση για τα ελληνικά Πανεπιστήμια».

Ο Αρχιεπίσκοπος στάθηκε και τις υψηλές θέσεις που κατέχουν στην Παγκόσμια κλίμακα τα ελληνικά Πανεπιστήμια και έφερε ως παράδειγμα το Πανεπιστήμιο Αθηνών. «Το Πανεπιστήμιο Αθηνών έχει την 69η θέση παγκόσμια, ενώ κάποια από τα πανεπιστήμια τα ιδιωτικά της Κύπρου ήταν στην 1900η θέση. Είναι ντροπή μας να ζητάμε από την Ελλάδα αυτό το πράγμα, όταν ζήσαμε και σπουδάσαμε δωρεάν».

Η συνεδρίαση της Επιτροπής Παιδείας

Το μεγάλο ερώτημα που προέκυψε ήταν εάν θα έμπαινε και για τα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια η υποχρέωση κατάθεσης εγγυητικής επιστολής. Εύλογα μπορεί να υποθέσει κανείς ότι μια τέτοια επιλογή θα ισοδυναμούσε με ευθεία αμφισβήτηση του κύρους αυτών των πανεπιστημίων και της ιστορίας τους.

Σε δηλώσεις του μετά τη συνεδρίαση της Επιτροπής Παιδείας, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Παιδείας, Παύλος Μυλωνάς, είπε ότι «δυστυχώς η συνεδρία της Επιτροπής, που είχε σκοπό να ολοκληρώσει δύο νομοσχέδια, που αφορούν στα παραρτήματα και στα αγγλόφωνα προγράμματα στα δημόσια πανεπιστήμια είχε άδοξο τέλος, γιατί ευθύνονται δύο θεσμοί».

Ο πρώτος, είπε, «είναι η Νομική Υπηρεσία, η εκπρόσωπος της οποίας είχε ειλημμένη υποχρέωση στα δικαστήρια, οπόταν έπρεπε να αποχωρήσει. Ωστόσο, αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί», προσθέτοντας ότι «θα πρέπει η Εκτελεστική Εξουσία να συνεννοείται με τη Νομική Υπηρεσία, σε τέτοια κύριας σημασίας σοβαρά ζητήματα. Δεν μπορούμε να τα αφήνουμε όλα στην τύχη».

Σύμφωνα με τον κ. Μυλωνά, κατά τη συζήτηση υπήρξαν νέες τοποθετήσεις Βουλευτών από το ΔΗΣΥ και νέα ερωτήματα, γι’ αυτό εξήγησε αναγκάστηκε να επικοινωνήσει με την Υπουργό Παιδείας και την Παρασκευή σε έκτακτη συνεδρία θα επιχειρήσουν να ολοκληρώσουν τη συζήτηση, «αν ολοκληρώνεται».

Εξέφρασε την θέση ότι «για να είσαι αποτελεσματικός στην πολιτική πρέπει να ενεργείς και να πράττεις, γιατί δεν υπάρχει κανένα νόημα να θεωρητικολογείς και να υπερασπίζεσαι το ένα ή το άλλο συμφέρον, αν στο μυαλό σου δεν περιλαμβάνεται, κυρίως, η ανάγκη των αλλαγών».

Αν θεωρείς, σημείωσε, «ότι οι αλλαγές θα προκαλέσουν κόστος σε σένα ή γενικότερα στο κόμμα σου τότε κατά την άποψη μου δεν μπορείς να είσαι στην πολιτική».

Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Αντρέας Καυκαλιάς, είπε πως το νομοσχέδιο για τα παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων στην Κύπρο παρουσιάζει «πολλά προβληματικά σημεία» ενώ την ίδια ώρα ανέφερε ότι «σε κρίσιμα ερωτήματα που τίθενται και πολλές ανησυχίες δεν υπάρχουν απαντήσεις». Παράλληλα, υπογράμμισε την πάγια θέση του ΑΚΕΛ ότι «η προσέγγιση του ΑΚΕΛ είναι ότι οι εγγυητικές δεν πρέπει να απαιτούνται για τα δημόσια πανεπιστήμια», εξηγώντας ότι «το πρόβλημα σημειώνεται από τη Νομική Υπηρεσία και το ΥΠΑΝ γι’ αυτή τη σχετική ρύθμιση».

Εξήγησε πως «στις επίμονες ερωτήσεις, για τη διαδικασία εξέτασης μιας αίτησης, ούτε η Νομική Υπηρεσία, αλλά ούτε οι εκπρόσωποι του ΥΠΑΝ ήταν σε θέση να απαντήσουν», για να προσθέσει συγκεκριμένα ότι «σε ότι αφορά στις υποχρεώσεις που πρέπει να πληρούν τα Πανεπιστήμια, όταν θα υποβάλουν μια αίτηση, για λειτουργία παραρτήματος, ώστε να εξασφαλίσουν τη σχετική άδεια, δεν υπήρχαν απαντήσεις από πλευράς του Υπουργείου και μας δηλώθηκε κατά τη συζήτηση ότι θα επανέλθουν να απαντήσουν σε αυτό το ζήτημα».

Σε σχέση με τον ορισμό Παράτημα Ξένου Πανεπιστήμιου, ο κ. Καυκαλιάς είπε πως «όταν ζητήθηκαν διευκρινίσεις από το Υπουργείο για το νομικό καθεστώς που θα έχουν τα παραρτήματα ούτε και σε αυτό το σημείο λάβαμε απαντήσεις», σημειώνοντας ότι και εδώ αναφέρθηκε από το Υπουργείο ότι θα επανέλθει.

Εξάλλου, έκανε λόγο για «ανεξήγητη αλλαγή θέσης» του ΥΠΑΝ σε ότι αφορά στις εγγυητικές, υπενθυμίζοντας ότι αρχικά το ν/σ συμπεριελάμβανε πρόνοια για υποχρεωτική κατάθεση εγγυητικής και στη συνέχεια αυτή η πρόνοια έχει αποσυρθεί από το Υπουργείο.

Ανέφερε πως «το νομοσχέδιο ως έχει είναι προβληματικό, ενώ το Υπουργείο αδυνατεί να τεκμηριώσει τη θέση του σε κρίσιμα ζητήματα και ερωτήματα που τίθενται».

Σε ερώτηση δημοσιογράφου αν υπάρχει θέμα στην Επιτροπή Παιδείας, για αποτροπή έλευσης ξένων πανεπιστημίων, προκειμένου να προστατευθούν συγκεκριμένα ιδιωτικά πανεπιστήμια της Κύπρου, ο κ. Καυκαλιάς είπε ότι «σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να αποδοθεί, τουλάχιστον σε εμάς, οποιαδήποτε σκοπιμότητα για προστασία συμφερόντων άλλων ιδιωτικών πανεπιστημίων», τονίζοντας ότι προσεγγίζουν το ζήτημα ως θέμα αρχής.

«Εμάς μας απασχολεί και μας ενδιαφέρει να διαμορφώσουμε ένα πλαίσιο, το οποίο να προστατεύει την ποιότητα των πανεπιστημίων και των προγραμμάτων που θα προσφέρονται στο τόπο μας», είπε.

Σε παρατήρηση ότι δεν πρέπει να παραβλέπουν το γεγονός ότι χιλιάδες Κύπριοι σπούδασαν δωρεάν στην Ελλάδα στα εν λόγω πανεπιστήμια και με την επιμονή τους για εγγυητικές είναι σαν να τους σταματάνε να έρθουν, ο κ. Καυκαλιάς είπε πως το κόμμα του θεωρεί ότι «πρέπει να συμπεριληφθούν οι εγγυητικές», ωστόσο, σημείωσε πως βλέπουν το σημείο που αφορά στα δημόσια πανεπιστήμια ότι μπορεί να είναι αχρείαστη ρύθμιση.

«Δεν έχουμε δυσκολία να το αναγνωρίσουμε αυτό. Γι’ αυτό ζητήσαμε από τη Νομική Υπηρεσία και το ΥΠΑΝ να υπάρξει μια ρύθμιση, που να μην επιβάλλει εγγυητικές στα δημόσια πανεπιστήμια, που θα έρθουν από την Ελλάδα. Αναγνωρίζουμε τη συμβολή των ελληνικών πανεπιστημίων σε ότι αφορά στην ευκαιρία να σπουδάσουν Κύπριοι στην Ελλάδα και όλα τα οφέλη που είχαμε ως τόπος από αυτή την ειδική σχέση που έχουμε με την Ελλάδα και τα ελληνικά πανεπιστήμια», είπε.

Σημείωσε πως «η προσέγγιση του ΑΚΕΛ είναι ότι οι εγγυητικές δεν πρέπει να απαιτούνται για τα δημόσια πανεπιστήμια», εξηγώντας ότι «το πρόβλημα σημειώνεται από τη Νομική Υπηρεσία και το ΥΠΑΝ γι’ αυτή τη σχετική ρύθμιση».

Ο Βουλευτής της ΕΔΕΚ, Αντρέας Αποστόλου, ανέφερε με την σειρά του πως υπάρχει ξεκάθαρη θέση του ΥΠΑΝ, μετά από συναντήσεις με τα δύο ελληνικά πανεπιστήμια, τα οποία είναι τα μόνα που ενδιαφέρονται αυτή τη στιγμή να ιδρύσουν πανεπιστήμια στην Κύπρο -το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών- ότι δεν μπορούν αν μπουν ρήτρες στη νομοθεσία για εγγυητικές επιταγές να περάσει το συγκεκριμένο θέμα από το Υπουργείο Παιδείας της Ελλάδας και ότι αν εισήχθη αυτή η ρήτρα, τότε τα δύο ελληνικά πανεπιστήμια δεν θα μπορούν να έρθουν στην Κύπρο.

Είπε πως το κόμμα του στηρίζει το νομοσχέδιο ως έχει, ενώ ανέφερε πως κατατέθηκαν τροπολογίες από πλευράς του ΑΚΕΛ για εγγυητική 2 εκατομμύριων και 500 χιλιάδων ευρώ ανά σχολή, ενώ σήμερα ενημερώθηκαν ότι και ο ΔΗΣΥ είναι υπέρ στο να μπουν εγγυητικές.

«Αντιλαμβάνεστε ότι αν την Παρασκευή δεν διαφοροποιηθεί η θέση ενός από τα δύο κόμματα – που είναι δικαίωμα τους να παίρνουν τις οποιεσδήποτε αποφάσεις – και μπει στο ν/σ η οποιαδήποτε ρήτρα για εγγυητικές, τότε κλείνουμε την πόρτα στα δύο πανεπιστήμια, τα οποία θέλουν να έρθουν να δραστηριοποιηθούν στην Κύπρο».

«Από εκεί και πέρα ο κάθε ένας λαμβάνει τις αποφάσεις του», είπε.

Όλα αυτά σημαίνουν ότι είναι στην πραγματικότητα μια ώρα ευθύνης των Κυπριακών πολιτικών δυνάμεων, ιδίως όσων έχουν σαφή τοποθέτηση υπέρ της δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης, εάν θα σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και θα δουν τη σημασία που έχει η παρουσία δημόσιων ελληνικών ιδρυμάτων με το κύρος του ΕΚΠΑ, ή εάν θα λειτουργήσουν ως «μεσάζοντες» ιδιωτικών εκπαιδευτικών συμφερόντων που αντιμετωπίζουν την Κύπρο απλώς και μόνο ως «βολικό» πεδίο επένδυσης και εφαλτήριο για ίδρυση «σούπερ μάρκετ πτυχίων» και σε άλλες χώρες (όπως η Ελλάδα) παρά ως μια χώρα της ΕΕ που έχει ανάγκη για υψηλού κύρους και πιστοποιημένης ποιότητας ανώτατη εκπαίδευση.

ΕΚΠΑ: Με «όπλο» την ποιότητα σπουδών και το υψηλό κύρος των διδασκόντων και των πτυχίων

Από την πλευρά του, και μέσω της δημοσκόπησης που έγινε στην Κύπρο, το ΕΚΠΑ προτάσσει τις ανάγκες που εκφράζουν οι ίδιοι οι πολίτες της μεγαλονήσου. Ποιο είναι όμως το σημαντικότερο χαρακτηριστικό που κατά τη γνώμη των Κυπρίων πολιτών πρέπει να έχει ένα Πανεπιστήμιο: Εδώ οι απαντήσεις ξεκινούν από την ποιότητα των σπουδών (53%) και ακολουθούν το υψηλό κύρος των διδασκόντων (22%), το υψηλό κύρος πτυχίου (20%) και η ιστορία και φήμη (3%).

Ως προς το ίδιο το ΕΚΠΑ, είναι σαφές από τα αποτελέσματα της έρευνας ότι στα μάτια της Κυπριακής κοινωνίας συγκεντρώνει τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένα πανεπιστήμιο σήμερα.

Το 85% του αναγνωρίζει ιστορία και φήμη, το 76% υψηλό κύρος πτυχίου, το 72% ποιότητα σπουδών και το 61% υψηλό κύρος διδακτικού προσωπικού. Αυτό σημαίνει ότι στο ΕΚΠΑ δεν αποδίδεται μόνο η ιστορία και η φήμη του, αλλά και όλα τα χαρακτηριστικά που όπως είδαμε στην προηγούμενη καρτέλα επιζητούν οι Κύπριοι πολίτες, δηλαδή ποιότητα σπουδών, κύρος πτυχίου και κύρος διδακτικού προσωπικού.

Η πρωτοβουλία του ΕΚΠΑ να εξετάσει τη δυνατότητα ίδρυσης παραρτήματος στην Κύπρο πατάει πάνω σε υπαρκτές ανάγκες της Κυπριακής κοινωνίας, ανταποκρίνεται σε υπαρκτές προσδοκίες και κινείται μέσα σε ένα περιβάλλον υψηλής αποδοχής.

Προηγούνται οι επιστήμες υγείας ως προς τη ζήτηση

Ως προς το ποια επιστημονικά πεδία έχουν τη μεγαλύτερη ζήτηση και άρα θα πρέπει να τα διαθέτει ένα παράρτημα του ΕΚΠΑ στην Κύπρο, εδώ σαφώς προηγούνται οι Επιστήμες Υγείας, με 64% και ακολουθούν οι Θετικές Επιστήμες με 38%, οι Οικονομικές Επιστήμες και η Διοίκηση με 29%, η Νομική με 20% και οι Ανθρωπιστικές Σπουδές με 18%.

Καθολική αναγνώριση της ανάγκης για παραρτήματα άλλων χωρών – Εξαιρετική εικόνα του ΕΚΠΑ

Η έρευνα αυτή αποτυπώνει ότι η Κυπριακή κοινωνία όχι μόνο επιζητά τη δημιουργία παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων υψηλού κύρους, αλλά και αντιμετωπίζει το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ως ακριβώς μια τέτοια περίπτωση: ένα πανεπιστήμιο με ποιότητα σπουδών, υψηλός κύρος πτυχίων και ιδιαίτερα αξιόλογο διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό.

Αυτό σημαίνει ότι η πρωτοβουλία του ΕΚΠΑ να εξετάσει τη δυνατότητα ίδρυσης παραρτήματος στην Κύπρο πατάει πάνω σε υπαρκτές ανάγκες της Κυπριακής κοινωνίες, ανταποκρίνεται σε υπαρκτές προσδοκίες και κινείται μέσα σε ένα περιβάλλον υψηλής αποδοχής. Επομένως, η κίνηση έχει την αναγκαία θετική βάση στήριξης.