Ήταν Δεκέμβριος του ΄90 όταν οι σελίδες των εφημερίδων και τα ραδιόφωνα μετέδιδαν την είδηση θανάτου του Παύλου Σιδηρόπουλου. Ο πρίγκιπας της ροκ έφυγε από τη ζωή το μεσημέρι της 6ης Δεκεμβρίου, από υπερβολική δόση ναρκωτικών, στο σπίτι μιας φίλης του στον Νέο Κόσμο.
«ΤΑ ΝΕΑ», 8.12.1990, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
«ΤΑ ΝΕΑ» της 10ης Δεκεμβρίου 1990 μεταφέρουν τα προφητικά λόγια του μουσικού:
« (…) έσβησε ο Σιδηρόπουλος, ταλαντούχος μουσικός, ρόκερ καθαρός, αυθεντικός και λαμπρός στιχουργός, που είχε γράψει για την ηρωίνη:
“Θανάτου άγγελος ο σωματοφύλακας της”…
Πέθανε, όπως το είχε προβλέψει σ’ ένα τραγούδι:
“Ξέρω, πως ανάσκελα θα μας βρούνε ένα πρωί”…
» (…) Το ‘λεγε, άλλωστε. Η ηρωίνη είναι ύπουλη. Νομίζεις ότι την ελέγχεις, αλλά σε σκοτώνει».
Στα «ΝΕΑ» της 23ης Οκτωβρίου 1993 διαβάζουμε τη «μαρτυρία του Μπονάτσου».
Ο Βλάσης Μπονάτσος, όπως φαίνεται από το δημοσίευμα, γνώριζε τον έλληνα ροκά και «υπήρξε ο άτυχος – τυχερός να περάσει μαζί με τον Σιδηρόπουλο, το προηγούμενο βράδυ του θανάτου του: “Είχαμε πάει σ’ ένα μπαρ. Διασκεδάζαμε. Ήμασταν μια παρέα και ο Παύλος ανέδυε ζωντάνια. Έκανε τα καλαμπούρια του, τις πλάκες του. Μας πείραζε και τον πειράζαμε. Δεν μπορούσα να φανταστώ πως, την επόμενη μέρα, θα χανόταν…”»
Στο ίδιο φύλλο των «ΝΕΩΝ» ο Μήτσος Ευθυμιάδης λέει για τον Σιδηρόπουλο:
«“Έφυγε, έτσι όπως ήθελε να ζήσει, σαν γνήσιος απόγονος του πραγματικού Ζορμπά. Ως ο εραστής του ροκ”.
» “Ξέρω πολλούς που ζήσανε για πλάκα, ξέρω και άλλους που το πήραν σοβαρά και τραβηχτήκανε και άσχημα τραβιούνται και το πλήρωσαν στο τέλος ακριβά”, τραγουδούν οι αδελφοί Κατσιμίχα σ’ ένα τραγούδι τους αφιερωμένο στον Παύλο Σιδηρόπουλο».
«ΤΑ ΝΕΑ», 8.12.1990, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Από τα φυσικομαθηματικά στην ροκ σκηνή
Ο Παύλος Σιδηρόπουλος γεννήθηκε στις 27 Ιουλίου 1948 στην Αθήνα, από οικογένεια αστών, ποντίων εκ Ρωσίας. Η μητέρα του ήταν εγγονή του Γεώργιου Ζορμπά, γνωστού ως Αλέξη Ζορμπά, όπως τον παρουσιάζει στο ομώνυμο έργο του ο Νίκος Καζαντζάκης.
Σε συνέντευξή του στο «BHMA» της 27ης Ιανουαρίου 1985, ο Σιδηρόπουλος είχε δηλώσει:
«“Είμαι, ίσως, ο μόνος που έχω δικαίωμα να χρησιμοποιήσω το όνομα Ζορμπάς, μια και είμαι γνήσιος δισέγγονός του. Κι αφού φθάσαμε, αυτό να είναι διαφήμιση, το λέω κι εγώ. Ας με συγχωρεί ο μπάρμπας, αλλά…”».
Ο μικρός Παύλος ήταν έξυπνος και καλός μαθητής χωρίς κάποια ιδιαίτερη προσπάθεια. Οι καλές του επιδόσεις των βοήθησαν να περάσει εύκολα στο Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
«ΤΑ ΝΕΑ» της 8ης Δεκεμβρίου 1990 γράφουν ότι το ταξίδι του στην μουσική ξεκινάει στα χρόνια του ’70, όταν ο νεαρός Παύλος που βρισκόταν στο τρίτο έτος της Φυσικομαθηματικής Σχολής της Θεσσαλονίκης συνειδητοποίησε ότι ο συγκεκριμένος κλάδος δεν ήταν αυτό που του ταίριαζε.
Μουσική για ναρκωτικά, πολιτική, έρωτα, ανθρώπινες σχέσεις
» Το 1974 – 1976 ο Παύλος Σιδηρόπουλος συνεργάζεται με τον Γιάννη Μαρκόπουλο ως τραγουδιστής και ηθοποιός. Το 1978 συνεργάζεται με το συγκρότημα “Σπυριδούλα”, γράφει δικά του τραγούδια και κυκλοφορεί τον πρώτο του μεγάλο δίσκο, το “Φλου”. Ένα χρόνο αργότερα και ως το 1980 φτιάχνει την “Εταιρεία Καλλιτεχνών” και παίζει με άλλους τέσσερις, ροκ της 10ετίας του ’60. Από το 1980 και ως σήμερα παίζει με τους “Απροσάρμοστους”. Μαζί κυκλοφόρησαν το “Εν λευκώ” το 1982».
«ΤΑ ΝΕΑ» της 8ης Δεκεμβρίου 1990 γράφουν για το «Εν Λευκώ»:
«… οι στίχοι του μιλούσαν για ναρκωτικά γι’ αυτό και απαγορεύτηκε να κυκλοφορήσει. Χρειάστηκε υπουργική απόφαση για να επανακυκλοφορήσει, όταν έγινε αντιληπτό πως η δουλειά του αυτή στρεφόταν κατά και όχι υπέρ των ναρκωτικών.
Στο διάστημα που ακολούθησε ο Σιδηρόπουλος έκανε εμφανίσεις σε διεθνείς εκδηλώσεις και φεστιβάλ της Πορτογαλίας και της Ισπανίας. Ο τελευταίος του δίσκος ήταν ο «Χωρίς Μακιγιάζ».
»Σε αυτό το τελευταίο δείγμα της δουλειάς του, ο παθιασμένος ροκάς μιλά για πολιτική, για έρωτα, για τις ανθρώπινες σχέσεις μέσα από την ατμοσφαιρική μουσική των ροκ, μπλουζ και τζαζ ρυθμών, το οποίο είχε χαρακτηρίσει ο ίδιος (“ΝΕΑ” 7.3.89) “μια φυσιολατρική άποψη στην τσιμεντούπολη”.
»Τελευταία είχε εμφανιστεί στο κλαμπ “Αν” και ετοιμαζόταν για μια σειρά συναυλιών στο CINEMA. Ο απροσδόκητος θάνατός του στέρησε το ελληνικό ροκ από την ετοιμασία ενός καινούργιου δίσκου του που είχε ήδη αρχίσει να δουλεύει στο στούντιο και οι εναπομείναντες πιστοί του θα αντρέχουν τώρα μόνο στα φθαρμένα δισκάκια των 45 στροφών και τις κασέτες για να ακούν τον Παύλο – Μπάμπη Φλου να τραγουδάει: “Σου ‘λεγε Φλου, φίλε, όλα είναι φλου”».
Το «ξεπερασμένο» ρεμπέτικο
Στα μέσα του Οκτωβρίου 1984 κυκλοφορεί ο δίσκος «Ζορμπά δι φρηκ», τη μουσική και τους στίχους γράφει ο Παύλος Σιδηρόπουλος σε συνεργασία με τους Αλέκο Αραπάκη και Δημήτρη Πουλικάκο αντίστοιχα.
«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 29ης Σεπτεμβρίου 1984 μεταφέρει την είδηση συνοδευόμενη με τις δηλώσεις του Σιδηρόπουλου:
«“Είναι δουλειά που ξεφεύγει απ’την μιζέρια που μας έχει περάσει το λαϊκό τραγούδι. Το ρεμπέτικο ό,τι μπορούσε να δώσει το έδωσε. Η αναβίωση του δεν έχει κανένα λειτουργικό νόημα παρά μόνο οικονομικό για τις κομπανίες. Οι Αμερικανοί το μπλουζ δεν το άφησαν στο ’30, το προχώρησαν. Είναι καιρός και οι δικοί μας να κάνουν κάτι με τις …ρίζες τους. Τρίζουν τα κόκαλα αυτών που πέθαναν στην ψάθα υπερασπιζόμενοι το ρεμπέτικο, ακούγοντας τις κομπανίες σήμερα να εκμεταλλεύονται το ρεμπέτικο”».
Τι είναι το ροκ;
Σις 27 Ιανουαρίου 1985 δημοσιεύεται στο «ΒΗΜΑ» συνέντευξη του Σιδηρόπουλου. Ο «αθεράπευτος “ροκάς”» δηλώνει:
«ΑΝ ΕΊΣΑΙ ροκ, είσαι σαν ένα άγριο άλογο, πριν του βάλουνε τα γκέμια. Αλλά ένα άλογο με γκέμια έχει σίγουρο στάβλο και σίγουρο σανό».
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 27.1.1985, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
»Δεκαπέντε χρόνια στο χώρο της ροκ. Και δεκαπέντε χρόνια δίνει τη δική του ερμηνεία στο ερώτημα: Τι είναι ροκ; “Είναι η αθέατη πλευρά της σελήνης. Πρέπει να είσαι εκ των προτέρων προετοιμασμένος πως αν βρεθείς σ’ αυτή την πλευρά, πιθανώς να σου συμβούν τα πάντα σε ανύποπτο χρόνο. Εδώ οι έννοιες καλό και κακό συγχέονται και, μπορώ να πω, πως η ανηθικότητα, με σημείο αναφοράς όχι μόνο τη χριστιανική ηθική ή τη μαρξιστική ή όποια άλλη, έχει φθάσει να είναι πράξη εξέγερσης. Είναι δεδομένη υπόθεση. Γι αυτό, άλλωστε, πήγες εκεί. Το ροκ εντ ρολ είναι έννοια. Και οι έννοιες, άπαξ και γεννηθούν, δεν πεθαίνουν πια, όπως και οι ιδεολογίες”.
«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 27ης Ιανουαρίου 1985 γράφει για τον μουσικό:
»Όταν ο Παύλος Σιδηρόπουλος ξεκίνησε να κάνει ροκ, κυριαρχούσε σε παγκόσμια κλίμακα το κίνημα των χίππυς. Μαζί με τον Π. Δεληγιάννη φτιάχνει το ντουέτο “Δάμων και Φιντίας” και παίζουν μπαλάντες με στοιχεία μπλουζ. Όταν ο Διονύσης Σαββόπουλος σταμάτησε να παίζει με τα “Μπουρμπούλια”, ενώθηκαν μαζί τους, έπαιξαν σχεδόν σ’ όλη την Ελλάδα και διαλύθηκαν το 1974.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 27.1.1985, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
Ο Παύλος Σιδηρόπουλος περιγράφει στο «ΒΗΜΑ» της ημέρας εκείνης τη δική του οπτική για την ελληνική μουσική σκηνή των πρώτων χρόνων της Μεταπολίτευσης.
» “Μεταπολίτευση λοιπόν, και οι αντιστασιακοί εισβάλλουν. Είμαι υποχρεωμένος ν’ακολουθήσω το ρεύμα που έχει πια να κάνει με στενά πολιτικά κριτήρια. Αποτέλεσμα είναι, το ελληνικό τραγούδι να περιέχει σωρηδόν ‘γκροτέσκο’, πολιτική συνθηματολογία του στυλ ‘πάρτε τα όπλα και βγήτε στους δρόμους’. Ήταν τότε που η ανθρώπινη κοινωνία ξέχασε ότι ήταν ανθρώπινη και έψαχνε μόνο να βρει μια αντιδικτατορική ταυτότητα. Πολλοί έγιναν διάσημοι τότε μόνο και μόνο επειδή στα τραγούδια τους υπήρχε η λέξη ‘ελευθερία’”».
Ο ρομαντισμός της ροκ
Με αφορμή την κυκλοφορία του δίσκου «Χωρίς Μακιγιάζ» ο Σιδηρόπουλος δίνει συνέντευξη στον Βασίλη Σταματίου που δημοσιεύεται στα «ΝΕΑ» στις 7 Μαρτίου 1989.
«ΤΑ ΝΕΑ», 7.3.1989, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»
«Ο Παύλος δέχεται με σχετικό σκεπτικισμό τον όρο “ελληνικό ροκ” και διατυπώνει τις αντιρρήσεις του: “Ελληνικό μόνο από την άποψη της γλώσσας. Το ροκ είναι παγκόσμιο, οικομενικό φαινόμενο, δεν είναι πατρίς, θρησκεία, οικογένεια”.
»“Σήμερα το ροκ έχει μεγαλύτερο κοινό από το 1970, που ήταν ένα κύκλωμα 500 ατόμων, αλλά δεν υπάρχει κέφι. Ο κόσμος είναι άκεφος αυτή την εποχή και σε μια πόλη που κυριαρχεί η ακεφιά και η μιζέρια το ροκ εν ρολ δεν μπορεί να λειτουργήσει. Ύστερα, νομίζω πως οι 500 της εποχής μου, αυτοί που άκουγαν τότε ελληνικό ροκ, ήταν καλύτεροι ποιοτικά. Είναι φυσικό, όσο μαζικοποιείται κάτι να χάνει σε ποιότητα”.
»Πιθανότατα ο Παύλος έχει δίκιο, υπάρχει όμως και ένα κοινό που είναι δικό του, που τον αγαπάει και παρακολουθεί την πορεία του.
»“Αυτούς εγώ τους θεωρώ ρομαντικούς – άλλωστε όλο το ροκ θεωρείται ρομαντικό. Κι όταν λέω ρομαντικοί εννοώ μία συγκεκρμενη σχολή. Είναι αυτοί που κάποτε τους άρεσε το μαύρο ντύσιμο, το μπλουζ, η θάλασσα, ο πεσιμισμός με ξεσπάσματα αισιοδοξίας, οι κραιπάλες κι όλα αυτά που υπάρχουν μέσα στοκ ροκ εν ρολ”
Ο ασυμβίβαστος ροκάς
Μετά τον θάνατό του, «ΤΑ ΝΕΑ» της 8ης Δεκεμβρίου 1990, αναφέρουν:
«“Ήταν ευαίσθητος άνθρωπος”, είπε στα “NEA” η αδελφή του, Μελίνα Σιώκου. “Συμπαραστεκόταν στους άλλους και ένιωθε την ανθρώπινη αγωνία. Ειλικρινής στη δουλειά του και ασυμβίβαστος στη ζωή του. Αυτό τον χαρακτήριζε, γιατί, ενώ είχε τη δυνατότητα να αποκτήσει λεφτά, δεν μπήκε ποτέ στον κόπο να θέσει στον εαυτό του αυτό το δίλημμα. Γι’ αυτόν, κόσμος ήταν το ροκ”.
»Και πράγματι. Μετά την επιτυχία της “Σπυριδούλας” και του δίσκου “Φλου” με πωλήσεις 60.000 δίσκους, ο Παύλος Σιδηρόπουλος έγινε το πρόσωπο για το οποίο άρχισαν να ενδιαφέρονται διάφοροι παραγωγοί, βλέποντας στον ρομαντικό ρόκερ μια πηγή κέρδους. Εκείνος όμως, πιστός στην ατίθαση ερωμένη του, αρνήθηκε να κάνει εμπορικά τραγούδια».
