Νέοι της Ελληνικής Διασποράς από 16 χώρες και 4 ηπείρους συναντήθηκαν για πρώτη φορά στην Αθήνα, στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος», στις 27-28 Νοεμβρίου 2024, στο 1ο Διεθνές Συνέδριο Greek Youth Diaspora Symposium, με τίτλο “Diaspora Dialogues: Connecting Young Voices Around the World”, που διοργάνωσε η Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας του Υπουργείου Εξωτερικών.
Το Συνέδριο χαιρέτισαν ο Υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης και ο Υφυπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Κώτσηρας.
Το πρώτο πάνελ με θέμα «Εξερευνώντας τις ελληνικές ρίζες: Ελληνική ιστορία, παραδόσεις και μυθολογία», συντόνισε η κα. Αικατερίνη Δελλαπόρτα, Διευθύντρια του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου. Με νέους από διαφορετικές χώρες, όπως ο Καναδάς, η Γεωργία, η Σουηδία και η Βραζιλία, η κα. Δελλαπόρτα συζήτησε για τη σημασία διατήρησης των παραδόσεων ως σημείου αναφοράς για τη διαφύλαξη της ταυτότητας των Ελλήνων της Διασποράς. Στη συζήτηση αναφέρθηκε ότι μελετώντας την παράδοση ανακαλούμε στη μνήμη μας ότι αποτελούμε μέρος της ιστορίας μας. Μιας ιστορίας που προσδιορίζει το παρελθόν μας, διαμορφώνει αυτό που είμαστε σήμερα και αυτό που θα θέλαμε για το μέλλον.
Μέσα από εκδηλώσεις εορτασμού των εθνικών γιορτών και επετείων, τη σύνδεση με τις μεγάλες ιστορικές στιγμές, με ήρωες της Επανάστασης και του Βυζαντίου που γέννησαν τα ιδεώδη της ελευθερίας, της Δημοκρατίας, και του Χριστιανισμού, προωθείται ο ελληνισμός. Τα ήθη και έθιμα και η μυθολογία αποτελούν πηγή γνώσης, καθώς εμπεριέχουν φιλοσοφικές και επιστημονικές αλήθειες, ενώ παράλληλα διδάσκουν και αρετές. Η υλοποίηση εργαστηρίων και προγραμμάτων προς αυτή την κατεύθυνση και με δημιουργικό και ευφάνταστο τρόπο δύναται να συμβάλλουν στην ενίσχυση της ελληνικής ταυτότητας και σύνδεση με τις ελληνικές ρίζες μας.
Το δεύτερο πάνελ, με τίτλο «Γλώσσα και Κληρονομιά: Διατήρηση και Εκμάθηση της Ελληνικής Γλώσσας», συντόνισε ο Χάρης Δασκαλοθανάσης, Executive Director Heritage Greece Program, The American College. Στο πάνελ αυτό, νέοι από τις ΗΠΑ, τη Γερμανία και τη Βρετανία συζήτησαν για το πώς η γλώσσα συνέχει τον Ελληνισμό και ως εκ τούτου η προβολή και η εκμάθησή της είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της ελληνικής ταυτότητας αλλά και της σύνδεσης με το μητροπολιτικό κέντρο.
Οι νεαροί ομιλητές σημείωσαν ότι, ο τρόπος που διδάσκονται τα ελληνικά στο εξωτερικό δεν είναι ιδανικός, καθώς τα παιδιά δεν αντιλαμβάνονται πως η γνώση γίνεται πράξη όταν μιλούν ελληνικά στην καθημερινότητά τους και στο σπίτι τους. Προς αυτή την κατεύθυνση, τα εκπαιδευτικά προγράμματα που υποστηρίζονται από την Κυβέρνηση, τα προγράμματα εκμάθησης online όπως το πρόγραμμα του Υπ. Εξωτερικών «Στα Ελληνικά», καθώς και τα πολιτιστικά προγράμματα φιλοξενίας που έχουν πρόσφατα ξεκινήσει με πρωτοβουλία του Υπουργείου Εξωτερικών είναι εξέχουσας σημασίας. Τέλος, επισημάνθηκε η σημασία διασύνδεσης με πανεπιστήμια του εξωτερικού, μέσω προγραμμάτων ανταλλαγής.
Στη συνέχεια μίλησε η κα. Σοφία Κουνελάκη-Εφραίμογλου, με τη διττή ιδιότητά της ως Πρόεδρος του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού και του ΕΒΕΑ. Η ομιλία της με τίτλο «Διασπορά και Επιχειρηματικότητα» εστίασε στις ευκαιρίες επανασύνδεσης των Ελλήνων της Διασποράς με τις «ρίζες τους», μέσω τεχνολογίας και καινοτόμων δράσεων. Όπως τόνισε, η στήριξη της νέας γενιάς Ελλήνων της Διασποράς είναι σημαντική. Η κα Εφραίμογλου παρουσίασε τις δυνατότητες που παρέχονται στους νέους να δικτυωθούν και να εξελιχθούν επαγγελματικά στο πεδίο της νεοφυούς επιχειρηματικότητας και καινοτομίας, και κάλεσε τους νέους της Διασποράς να τις αξιοποιήσουν. Το ΕΒΕΑ λειτουργεί ως ένας «επιχειρηματικός επιταχυντής», συμμετέχοντας σε παγκόσμιες πλατφόρμες επιχειρηματικότητας και καινοτομίας, προωθώντας δράσεις, όπως το plug-n-play, για την δικτύωση των νέων, αλλά και χρηματοδοτώντας επενδύσεις startups νέων αποδήμων Ελλήνων, οι οποίοι λειτουργούν ως οι καλύτεροι «πρεσβευτές» της χώρας μας διεθνώς.
Το πάνελ με τίτλο “Στρατηγικές για τη διατήρηση των ελληνικών εθίμων σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο” συντόνισε η νομική σύμβουλος κα. Πορφυλένια Καννελοπούλου. Η συζήτηση με νέους από χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Γεωργία και ο Καναδάς, εστίασε σε ερωτήματα όπως: πώς μπορούμε να καλλιεργήσουμε καλύτερα τον ελληνισμό και ποια είναι τα κίνητρα εκείνα που θα ωθήσουν τους Έλληνες του εξωτερικού να διατηρήσουν την επαφή με την χώρα και την γλώσσα μας. Οι νέοι τόνισαν ότι το γεγονός ότι είναι ελληνικής καταγωγής τους έχει βοηθήσει στις σπουδές τους, καθώς έχουν μέσα τους έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης από τον τρόπο σκέψης της χώρας στην οποία ανατράφηκαν, αλλά τόνισαν ότι πρέπει να δοθούν από την ελληνική Πολιτεία κίνητρα να επισκέπτονται συχνότερα τη πατρίδα, καθώς και να προωθηθούν πολιτιστικές και ερευνητικές δράσεις.
Η κα. Φωτεινή Ασδεράκη, Καθηγήτρια στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά, συντόνισε συζήτηση με θέμα «Πλατφόρμες ανάδειξης του ταλέντου των Ελλήνων καλλιτεχνών». Τρία νεαρά κορίτσια από τη Χιλή, τη Ν. Αφρική και το Καναδά συμφώνησαν ότι θα πρέπει να υπάρξει καλύτερη διασύνδεση καλλιτεχνών από το εξωτερικό με το μητροπολιτικό κέντρο, μέσω πλατφορμών αλλά και μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η ιδέα ενός Greek Youth Diaspora social media tool, ήταν κοινή επιθυμία των παιδιών. Επίσης σημείωσαν ότι θα βοηθούσε πολύ στην προώθηση της τέχνης η ανταλλαγή καλλιτεχνών από την Ελλάδα και τη Διασπορά καθώς και ένα πρόγραμμα mentoring, αλλά και υποτροφιών.
Ο καθηγητής του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου και πρόεδρος του Study in Greece Χρήστος Μιχαλακέλης, παρουσίασε το πρόγραμμα και εξήγησε τις βασικές λειτουργίες του. Τους προέτρεψε να το επισκεφτούν και να το χρησιμοποιήσουν για να έχουν καλύτερη πρόσβαση στις επιλογές τόσο μακροχρόνιων σπουδών, όσο και προγραμμάτων ανταλλαγής φοιτητών με ελληνικά κρατικά πανεπιστήμια. Τους μίλησε για τη συνεργασία του Study in Greece με πρεσβείες και προξενεία σε όλο τον κόσμο, που βοηθούν τους φοιτητές να επικοινωνούν ευκολότερα με την ελληνική κοινότητα της χώρας που ζουν, ενώ τόνισε ότι «στόχος του Study in Greece είναι η διεθνοποίηση των ελληνικών πανεπιστημίων».
Στο κλείσιμο της πρώτης μέρας, στο πάνελ «Καινοτόμες λύσεις για περιβαλλοντικές προκλήσεις» που συντόνισε ο πρέσβης κ. Δημήτριος Καραμήτσος-Τζίρας, νεαροί από τις ΗΠΑ, την Αυστραλία και τη Ν. Αφρική συμφώνησαν ότι οι λύσεις στις μεγάλες περιβαλλοντικές προκλήσεις βρίσκονται στην έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση. Η ευαισθητοποίηση των πολιτών και η παρακίνηση της Πολιτείας, είναι βασική αρχή για την συνειδητοποίηση των προβλημάτων. Οι Έλληνες της Διασποράς δεν είναι σωστά ενημερωμένοι για τα προβλήματα της χώρας μας, γεγονός που κάνει και την δική τους παρέμβαση στην επίλυση κάποιων από τα προβλήματα να είναι μικρή. «Η προστασία των πολιτιστικών θησαυρών της χώρας μας είναι υπόθεση όλων, τόσο των Ελλήνων που κατοικούν στη χώρα, όσο και των Ελλήνων του εξωτερικού», όπως χαρακτηριστικά είπε ένας από τους συμμετέχοντες στο πάνελ.
Συγκρατείται ότι οι νέοι σημείωσαν την ανάγκη μεγαλύτερης εμπλοκής τους στα κοινά και στην αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων, το οποίο συνειδητοποίησαν με τη συμμετοχή τους σε αυτό το συνέδριο που διοργανώθηκε για πρώτη φορά από το Υπουργείο Εξωτερικών. Προτάθηκε δε να αναπτυχθούν θεματικά προγράμματα φιλοξενίας όπως περιβαλλοντικού χαρακτήρα και προσανατολισμού.
Το πρώτο πάνελ της δεύτερης μέρας, με τίτλο «Επιχειρηματικότητα και καινοτομία: Προώθηση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας στον τομέα της τεχνολογίας» συντόνισε ο Επικεφαλής της Endeavor Greece, κ. Παναγιώτης Καραμπίνης. Συνομίλησε με νέους δεύτερης και τρίτης γενιάς από τη Σουηδία, τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Έμφαση δόθηκε στο τι τους κάνει περήφανους που είναι Έλληνες και κατά πόσο τα θετικά νέα για τη χώρα τους επηρεάζει την απόφασή τους να δραστηριοποιηθούν επαγγελματικά στην Ελλάδα, εστιάζοντας στο πεδίο της καινοτομίας και τεχνολογίας λόγω του διεθνούς χαρακτήρα του. Ο αθλητισμός, η ανάκαμψη της οικονομίας, η κουλτούρα και η ιστορία, οι επιτυχίες στο πεδίο της καινοτόμου επιχειρηματικότητας, η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών ήταν κάποια από τα σημεία στα οποία επικεντρώθηκαν. Από τη startup viva wallet που εξαγοράστηκε από την JPMorgan και την πλατφόρμα gov.gr, έως τις θετικές οικονομικές εξελίξεις.
Από την άλλη, οι νέοι σημείωσαν ότι θα ήταν κίνητρο για αυτούς εάν «υιοθετούνταν» κάποιες πολιτικές του εξωτερικού, όπως η ηλεκτρονική έναρξη εργασιών για startups με αφορολόγητο τον πρώτο χρόνο εργασιών και κίνητρα για μειωμένη φορολόγηση, αναφερόμενοι σε success stories των χωρών τους (skype, spotify κ.α.). Στην ερώτηση αν θα αποφάσιζαν να μετακομίσουν στην Ελλάδα για εργασιακούς λόγους, τόνισαν ότι η οικονομική ανάπτυξη είναι καθοριστική παράμετρος για να γίνει δελεαστικός επαγγελματικός προορισμός.
Στο επόμενο πάνελ, με τίτλο «Ακαδημαϊκή αριστεία: Υποστήριξη των εκπαιδευτικών επιτευγμάτων και ευκαιριών – Σύνδεση των νέων με έμπειρους μέντορες από την ελληνική κοινότητα» που συντόνισε ο κ. Στέφανος Γκαντόλφο, Διευθυντής Columbia Global Center, Athens, οι νέοι που συμμετείχαν από τις ΗΠΑ, τη Βραζιλία και τη Ν. Αφρική επεσήμαναν την ανάγκη να μαθαίνουν περισσότερα για την παιδεία στη χώρα μας. Η έλλειψη υποδομών και ο δύσκολος τρόπος εισαγωγής στα ελληνικά πανεπιστήμια, είναι λόγοι που δεν προσελκύουν νέους από την Ομογένεια.
Η διάδραση πανεπιστημίων της χώρας μας με πανεπιστήμια του εξωτερικού πρέπει να ενισχυθεί. Παρά το γεγονός ότι το επίπεδο σπουδών είναι υψηλό, το γεγονός ότι δεν έχουν γίνει επενδύσεις στις υποδομές και η έλλειψη αξιολόγησης καθηγητών, είναι αποτρεπτικοί λόγοι για νέους εκτός χώρας να επιλέξουν σπουδές στην Ελλάδα, ειδικά για σπουδαστές που δεν έχουν κάποιο οικογενειακό δεσμό με την χώρα. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι μέντορες των παιδιών ήταν Έλληνες από το οικογενειακό τους περιβάλλον, συνεπώς το mentorship πρέπει να ενισχυθεί.
Στη συνέχεια ο Πρόεδρος της Ειδικής Επιτροπής για τον Απόδημο Ελληνισμό του Ελληνικού Κοινοβουλίου, κ. Φίλιππος Φορτωμάς, μίλησε για τη «διεθνή δυναμική της Ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς και δημιουργικότητας στο διεθνές περιβάλλον». Όπως τόνισε, το Συνέδριο αποτελεί απόδειξη ότι το Υπουργείο Εξωτερικών κάνει πράξη την «ευχή» για σύνδεση της Ομογένειας με το μητροπολιτικό κέντρο. «Δίνουμε βάση στην πολιτιστική κληρονομιά. Δεν είναι απλά μία ιδέα με γεωγραφικά όρια, ακαδημαϊκό ή θεωρητικό περιεχόμενο, αλλά ένα βαθύτερο υπαρξιακό ζήτημα για τον ελληνισμό, είναι το ποιοι είμαστε και πώς μπορούμε να συμβάλλουμε για έναν καλύτερο κόσμο. Η πολιτιστική κληρονομιά είναι ζωντανή, μας εμπνέει και μας καθοδηγεί. Αυτό είναι και η πρόκληση, να την προστατεύσουμε, να την αξιοποιήσουμε και να τη προβάλλουμε διεθνώς και εσείς οι νέοι της Διασποράς να γίνετε φορείς της στον 21ο αιώνα», είπε χαρακτηριστικά.
Ο κ. Λεωνίδας Χριστόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος του ΕΚΚΟΜΕΔ και του νεοσύστατου φορέα Creative Greece, συντόνισε πάνελ με φοιτητές από την Αρμενία, τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γερμανία, με θέμα «Ενισχύοντας τους δεσμούς μέσω της δημιουργικής έκφρασης: της ελληνικής τέχνης, της μουσικής, του χορού και της λογοτεχνίας». Η γνωριμία με την αρχαία ελληνική τέχνη επιτυγχάνεται μέσω των εκθεμάτων στα μεγάλα μουσεία του κόσμου, όπως το Βρετανικό Μουσείο.
Ωστόσο η προβολή της ελληνικής μόδας, της αρχιτεκτονικής, της γλυπτικής, του κινηματογράφου και του χορού είναι πιο περιορισμένη. Στην ερώτηση πώς θα ήθελαν ως δημιουργοί στο εξωτερικό να τους στηρίξει το ελληνικό κράτος, οι νεαροί ομιλητές απάντησαν ότι η προώθηση και η ενημέρωση για εκδηλώσεις της διασποράς μέσω social media θα βοηθούσε πολύ στην σύνδεσή τους με άλλες ελληνικές κοινότητες στον κόσμο και την Ελλάδα, συμπληρώνοντας ότι θα ήθελαν η ελληνική Πολιτεία να προωθεί την τέχνη τους στην Ελλάδα περισσότερο μέσω networking, σε συνδυασμό με πολιτιστικά προγράμματα ανταλλαγής.
Επίσης, σε σχετική ερώτηση του κ. Χριστόπουλου, οι πάνελιστ εξέφρασαν τον προβληματισμό τους για τη χρήση της ΤΝ στις τέχνες, αφενός αναγνωρίζοντας την ανάγκη αξιοποίησης ως εργαλείο εξέλιξης του έργου τους αφετέρου επισημαίνοντας ότι δεν υποκαθιστά τον δημιουργικό ανθρώπινο νου και ούτε πρέπει να επιτρέψουμε κάτι τέτοιο.
Το πάνελ με τίτλο «Οργάνωση πολιτιστικών φεστιβάλ και εκδηλώσεων για την ελληνική κληρονομιά» συντόνισε η καλλιτέχνης και σκηνοθέτης ταινιών, κα. Εύα Νάθενα. Νέοι από τη Πολωνία, τον Παναμά, την Αρμενία και τις ΗΠΑ ανέπτυξαν τις σκέψεις τους γύρω από το θέμα της πολιτιστικής κληρονομιάς και τη «γλώσσα» επικοινωνίας που ο καθένας από αυτούς τους νέους καλλιτέχνες επιλέγουν, αλλά και τα κίνητρα που χρειάζονται για να «ερωτευτούν» την ελληνική γλώσσα, καθώς αυτή καθορίζει την ταυτότητά τους ως Έλληνες. «Τα τραγούδια, η μουσική, ήταν ο τρόπος που έμαθα ελληνικά. Η αγάπη μου για την μουσική με δίδαξε», είπε ένας νέος χαρακτηριστικά. Ωστόσο, η δυσκολία της γλώσσας είναι ένας από τους λόγους που οι νέοι ελληνικής καταγωγής δεν τολμούν εύκολα να «επιστρέψουν» στην Ελλάδα. Εκ των προτάσεων που συγκρατούνται είναι η αναμετάδοση θεατρικών και κινηματογραφικών παραστάσεων στο εξωτερικό (live streaming).
Το πάνελ με τίτλο Κοινωνική συνοχή μέσω της συμμετοχής των νέων – Προκλήσεις και ευκαιρίες», συντόνισε ο Ειδικός Σύμβουλος της Γενικής Γραμματείας του πρωθυπουργού, κ. Βασίλης Κουτσούμπας. «Οι καταλληλότεροι να μιλήσουν για την κοινωνική συνοχή είναι οι νέοι της Διασποράς», τόνισε. «Νιώθω και Αμερικανός και Έλληνας που μεγαλώνει και με τις δύο ‘ταυτότητες’ ταυτόχρονα», τόνισε ένας από τους ομιλητές. «Μεγαλώνω με την ελληνική παράδοση και την ελληνορθόδοξη αγάπη και αυτό με χαρακτηρίζει», συμπλήρωσε. «Κρατούσα πάντα τον ελληνισμό μέσα μου», είπε μία κοπέλα από τη Γερμανία. «Ωστόσο μεγαλώνοντας στη Γερμανία ανέπτυξα και έναν «καινούριο άνθρωπο μέσα μου», που είναι πιο νομοταγής, πιο πειθαρχημένος. Αγαπώ την ελληνική μου ταυτότητα και προσπαθώ με κάθε ευκαιρία να την αναδεικνύω, αλλά μου αρέσει και η γερμανική μου ταυτότητα και όσα μου δίδαξε», εξήγησε. «Ερχόμενη από τις ΗΠΑ σε νεαρή ηλικία, ένιωσα τη ζεστασιά της ελληνικής μου οικογένειας που με πολλή αγάπη με δίδαξε ελληνικά και να αγαπήσω τον τόπο μου», είπε μία άλλη κοπέλα που μετείχε στο πάνελ.
Όλοι συμφώνησαν ότι οι ελληνικές κοινότητες και η εκκλησία είναι τα μέρη που «υποστηρίζουν» τη διατήρηση της ελληνικής τους ταυτότητας και προέτρεψαν την Πολιτεία να συνεχίσει να τα στηρίζει. Συμπλήρωσαν ότι πρωτοβουλίες -όπως το Συνέδριο- αλλά και οι κατασκηνώσεις είναι κάτι που θα επιθυμούσαν να διοργανώνονται συστηματικά έτσι ώστε οι Έλληνες τις Διασποράς να έχουν την ευκαιρία να γνωρίζονται και να ανταλλάσουν εμπειρίες.
Το τελευταίο πάνελ του Συνεδρίου «Συνδέοντας τη νεολαία με την ακαδημαϊκή και την επιχειρηματική κοινότητα: Επιλογές σταδιοδρομίας και επαγγελματικής εξέλιξης» συντόνισε η Υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας κα. Σοφία Ζαχαράκη. Το θέμα του πάνελ ήταν η διασύνδεση των νέων της Διασποράς με την καριέρα και την επαγγελματική εξέλιξη. Οι συμμετέχοντες από τη Γαλλία, τον Παναμά και το Ηνωμένο Βασίλειο ανέπτυξαν τις σκέψεις τους σχετικά με τις επαγγελματικές ευκαιρίες που προσφέρονται στη χώρα μας. Ειδικότερα δύο κοπέλες από τον Παναμά μίλησαν για την μεγάλη διασύνδεση της ναυτιλίας, μέσω της ελληνικής κοινότητας, αλλά και της Πρεσβείας που πρόσφατα άνοιξε στον Παναμά. Ένας νεαρός από τη Γαλλία σημείωσε ότι θα πρέπει να διευρυνθούν οι ευκαιρίες για τους νέους της Διασποράς να σπουδάζουν στα ελληνικά πανεπιστήμια.
Η Υπουργός σημείωσε εισαγωγικά ότι το νεοσύστατο Υπουργείο έχει αναλάβει-μεταξύ άλλων- και το έργο της ενίσχυσης των νέων. Επιπρόσθετα, αναφέρθηκε στην πλατφόρμα Rebrain Greece για εύρεση εργασίας στην Ελλάδα και για το φορολογικό κίνητρο με έκπτωση 50% για 7 χρόνια, που δίνεται σε όσους επιστρέφουν στη χώρα (επαναπατρισμός), ενώ πρότεινε επαγγελματικά σεμινάρια για νέους που να τους διδάσκουν για την «ελλαδική πραγματικότητα».
