Στην πλειονότητα των περιπτώσεων οι όζοι θυρεοειδούς είναι ένα εύρημα χωρίς ιδιαίτερη σημασία, που δεν χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη προσοχή ή περαιτέρω θεραπευτική αντιμετώπιση πέραν ίσως της περιοδικής παρακολούθησης.
Σε κάποιες εντούτοις περιπτώσεις χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή ώστε η αντιμετώπιση του προβλήματος να γίνει με τον βέλτιστο για τον ασθενή τρόπο. Στις περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να ακολουθεί περαιτέρω έλεγχος και πιθανόν θεραπευτική παρέμβαση για την αποκατάσταση του προβλήματος. Στη συνέχεια αναλύονται εν συντομία οι περιπτώσεις αυτές.
Όζος θυρεοειδούς ύποπτος για καρκίνο θυρεοειδούς
Ο καρκίνος θυρεοειδούς εκδηλώνεται συνηθέστατα υπό τη μορφή όζου θυρεοειδούς. Αν και η πλειονότητα των όζων θυρεοειδούς είναι καλοήθεις, σε ένα ποσοστό περίπου 5 – 8 % υποκρύπτεται καρκίνος θυρεοειδούς.
Υποψία για την παρουσία καρκίνου σε έναν όζο θυρεοειδούς δημιουργείται λαμβάνοντας υπόψη κάποιες παραμέτρους, όπως:
Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου θυρεοειδούς. Ο κίνδυνος καρκίνου θυρεοειδούς είναι μεγαλύτερος όταν υπάρχει ιστορικό καρκίνου θυρεοειδούς σε 2 ή περισσότερους συγγενείς πρώτου βαθμού στην οικογένεια ή όταν υπάρχει ιστορικό κάποιων κληρονομικών συνδρόμων (όπως το σύνδρομο πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας τύπου 2).
Ατομικό ιστορικό – έκθεση σε ακτινοβολία τραχήλου στην παιδική ηλικία
Κάποια ευρήματα στην κλινική εξέταση, όπως σκληρής υφής όζος, καθηλωμένος στους γύρω ιστούς όζος μη κινητός, διογκωμένοι τραχηλικοί λεμφαδένες, παρουσία κάποιων συμπτωμάτων (όπως βράγχος φωνής) κλπ.
Κάποιοι ηχομορφολογικοί χαρακτήρες των όζων στο υπερηχογράφημα, όπως ανώμαλα όρια, αυξημένη εσωτερική άναρχη αγγείωση, επέκταση του όζου εκτός του θυρεοειδούς, μικροαποτιτανώσεις, κάθετος προσανατολισμός, παρουσία παθολογικών λεμφαδένων κλπ.
Αν για οποιοδήποτε λόγο δημιουργηθεί υπόνοια για την παρουσία καρκίνου στον όζο θυρεοειδούς, το επόμενο βήμα είναι η παρακέντηση του όζου με λεπτή βελόνη (FNA, Fine-Needle Aspiration). H FNA γίνεται σήμερα υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση έτσι ώστε να ληφθεί υλικό από αντιπροσωπευτικό σημείο του όζου. Το υλικό που λαμβάνεται αποστέλλεται για κυτταρολογική εξέταση. Με βάση τα ευρήματα της κυτταρολογικής εξέτασης μπορεί ο όζος να ταξινομηθεί ως αδενωματώδης (καλοήθης), ύποπτος για κακοήθεια ή θετικός για κακοήθεια. Τα αποτελέσματα της κυτταρολογικής εξέτασης σήμερα παρουσιάζονται διεθνώς με το σύστημα ταξινόμησης Bethesda.
Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν χρειάζεται κάποια περαιτέρω διαγνωστική διερεύνηση. Σε επιλεγμένους ασθενείς μπορεί να χρειαστεί συμπληρωματικός έλεγχος, όπως για παράδειγμα με αξονική ή μαγνητική τομογραφία (για καθορισμό της τυχόν επέκτασης του όγκου σε παρακείμενα όργανα ή για προσδιορισμό του βαθμού τυχόν κατάδυσης του όζου στο μεσοθωράκιο), σπινθηρογράφημα κλπ.
Γεώργιος Σακοράφας, MD, PhD Χειρουργός θυρεοειδούς – παραθυρεοειδών Επ. Καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών Τ. Συντονιστής Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής ΑΓΙΟΥ ΣΑΒΒΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ: ΕΥΓΕΝΙΔΕΙΟ – ΙΑΤΡΙΚΟ ΨΥΧΙΚΟΥ – ΜΗΤΕΡΑ Email: georgesakorafas@yahoo.com https://www.gsakorafas.gr
Επίπεδα καλσιτονίνης στο αίμα
Στον ασθενή με όζο θυρεοειδούς θα πρέπει να γίνεται μέτρηση των επιπέδων καλσιτονίνης στο αίμα. Αν βρεθούν αυξημένα επίπεδα καλσιτονίνης, αυτό είναι ένδειξη παρουσίας μυελοειδούς καρκίνου θυρεοειδούς. Πρόκειται για ένα καρκίνωμα με περισσότερο επιθετική βιολογική συμπεριφορά σε σχέση με τον κλασικό διαφοροποιημένο (θηλώδη ή θυλακιώδη) καρκίνο θυρεοειδούς. Η προεγχειρητική του διάγνωση έχει ιδιαίτερη σημασία ώστε να σχεδιαστεί η σωστή θεραπευτική αντιμετώπιση.
Επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα
Σε κάθε ασθενή με όζο θυρεοειδούς θα πρέπει να γίνεται μέτρηση των επιπέδων θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο θυρεοειδής αδένας λειτουργεί κανονικά και ο ασθενής είναι ευθυρεοειδικός (δηλαδή τα επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα είναι εντός φυσιολογικών ορίων). Αν διαπιστωθεί υπερθυρεοειδισμός (βάσει των μετρήσεων των ορμονών του θυρεοειδούς, χαμηλή TSH και αυξημένα επίπεδα Τ3 και Τ4) τότε θα πρέπει να γίνει σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς. Αν διαπιστωθεί αυξημένη πρόσληψη του ραδιοφαρμάκου από τον όζο τότε πρόκειται για αδένωμα θυρεοειδούς και η θεραπεία του είναι χειρουργική.
Αισθητικό πρόβλημα
Σε κάποιες περιπτώσεις ο όζος θυρεοειδούς μπορεί να δημιουργήσει αισθητικό πρόβλημα στον ασθενή. Αυτό συνήθως συμβαίνει σε όζους μεγάλου μεγέθους που εντοπίζονται στην πρόσθια επιφάνεια του θυρεοειδούς αδένα και κυρίως στον ισθμό αυτού (που βρίσκεται μπροστά από την τραχεία). Το αισθητικό πρόβλημα μπορεί να είναι σημαντικό κυρίως σε άτομα νεαρής ηλικίας και στις περιπτώσεις αυτές θα χρειαστεί να γίνει χειρουργική επέμβαση.
Παρουσία συμπτωμάτων
Οι όζοι θυρεοειδούς μπορεί να συνοδεύονται από συμπτώματα. Τα συμπτώματα αυτά συνήθως εμφανίζονται όταν οι όζοι αποκτήσουν μεγάλο μέγεθος και στις περισσότερες περιπτώσεις οφείλονται σε πίεση παρακειμένων ανατομικών οργάνων/ στοιχείων. Η τραχεία είναι το όργανο που πιέζεται συχνότερα από τους όζους θυρεοειδούς και μπορεί να εμφανιστεί δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή). Σπανιότερα μπορεί να πιεστεί ο οισοφάγος και στην περίπτωση αυτή εμφανίζεται δυσκολία στην κατάποση (δυσκαταποσία), κυρίως όταν ο όζος εντοπίζεται στην οπίσθια επιφάνεια του αδένα. Στο τοξικό αδένωμα, τέλος, εμφανίζονται τα συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού (ταχυκαρδίες, αρρυθμίες, κολπική μαρμαρυγή, ευερεθιστότητα, δυσανεξία στη ζέστη, απώλεια βάρους παρά την αυξημένη όρεξη, διαταραχές του ύπνου, διάρροιες κλπ.). Η παρουσία συμπτωμάτων είναι επίσης μία ένδειξη χειρουργικής αντιμετώπισης.
Θα πρέπει να τονιστεί ότι η αντιμετώπιση των ασθενών με όζο ή όζους θυρεοειδούς θα πρέπει να γίνεται κατά προτίμηση από εξειδικευμένο χειρουργό θυρεοειδούς, ο οποίος είναι σε θέση να υποβάλλει τον ασθενή στον ενδεικνυόμενο και στοχευμένο διαγνωστικό έλεγχο, να επιλέξει την σωστή θεραπευτική αντιμετώπιση και – αν χρειαστεί χειρουργική επέμβαση (θυρεοειδεκτομή) – να την εκτελέσει με την μέγιστη δυνατή ασφάλεια και με τεχνικά άρτιο τρόπο, διασφαλίζοντας την ίαση του ασθενούς.
