Η επιστροφή του Φράνσις Κόπολα στην σκηνοθεσία μετά από πολλά χρόνια με την «Megalopolis» και η «Επιστροφή» του Ουμπέρτο Παζολίνι, εμπνευσμένη από το τελευταίο τμήμα της Οδύσσειας του Ομήρου, είναι μεταξύ των ταινιών της εβδομάδας που ξεχωρίζουν αυτή την εβδομάδα στις κινηματογραφικές αίθουσες.

Η επιστροφή (The return)

Ο Οδυσσέας του μυαλού και του πνεύματος

Παραγωγή: Αγγλία/ Γαλλία/ Ιταλία/ Ελλάδα, 2024

Σκηνοθεσία: Ουμπέρτο Παζολίνι

Ηθοποιοί: Ρέιφ Φάινς, Ζιλιέτ Μπινός, Τσάρλι Πλάμερ κ.α.

Από τα πρώτα κιόλας λεπτά, αντιλαμβάνεσαι ότι αυτή η ταινία, ελάχιστη σχέση θα έχει με τις ως τώρα κινηματογραφικές μεταφορές της «Οδύσσειας» του Ομήρου: στην εισαγωγή βλέπουμε ένα ναυαγό, μπρούμυτα σε μια παραλία. Τον έχει ξεβράσει η θάλασσα και δεν είσαι καν σίγουρος για τον αν είναι ζωντανός. Αυτός είναι ο Οδυσσέας που υποδύεται ο ηθοποιός Ρέιφ Φάινς, ο κατά Ουμπέρτο Παζολίνι Οδυσσέας, ο οποίος θα χρειαστεί να περάσει από μια άλλη… Οδύσσεια προκειμένου να σταθεί και πάλι στα πόδια του. Να αποκτήσει ξανά τα όσα του ανήκουν. Την εξουσία στο νησί του, την ταλαιπωρημένη Ιθάκη, την πολυαγαπημένη του σύζυγο Πηνελόπη (Ζιλιέτ Μπινός) που πολιορκείται πλέον από μνηστήρες – απόβλητα που στοχεύουν στο βασίλειο, αλλά και τον γιό του τον Τηλέμαχο (Τσάρλι Πλάμερ) που ο πόλεμος στην Τροία δεν του επέτρεψε ποτέ να γνωρίσει.

Με υποδειγματική υπομονή, με την ανάγκη να τον εξερευνήσει και να τον μάθει, ο Παζολίνι θα ακολουθήσει τα βήματα του Οδυσσέα. Και ο Φάινς θα τον ενσαρκώσει σαν ένα συνηθισμένο άνθρωπο σε περίοδο βαθιας κρίσης. Ποτέ δεν καταφεύγει σε «ηρωϊκές» ευκολίες. Ο Οδυσσέας που βλέπουμε βρίσκεται κατά το 1/3 της ταινίας σε κατάσταση εξαύλωσης, μοιάζει με ζόμπι, έχει στην κυριολεξία επιστρέψει από την Χώρα των Νεκρών και το κυριότερο, δεν ξέρει τι πρέπει να κάνει. Εφτασε, επιτέλους στην πατρίδα του, ναι. Οπότε;

Περιφέρεται με κουρέλια, περισσότερο σέρνεται παρά περπατάει και χωρίς την βοήθεια κάποιων χωρικών μοιάζει ανήμπορος για το οτιδήποτε. Συγχρόνως, τον καταδιώκουν τα φαντάσματα του παρελθόντος, τον στοιχειώνουν οι εφιαλτικές αναμνήσεις ενός αχρείαστου και άσκοπου πολέμου, το δύσκολο αλλά και αμαρτωλό ταξίδι της επιστροφής που κράτησε πολύ περισσότερο απ’ όσο θα έπρεπε. Θα συναντήσει ανθρώπους στο νησί που δεν τον αναγνωρίζουν, θα δεχθεί τον εξευτελισμό και την ταπείνωση και στην πιο συγκινητική σκηνή της ταινίας, θα κλείσει τα μάτια του πιστού του σκύλου που τον περίμενε για να φύγει ικανοποιημένος από την ζωή.

Ο Παζολίνι σκηνοθέτησε την «Επιστροφή» όσο πιο λιτά, μπορούσε, σχεδόν ασκητικά. Ακόμα και στον φυσικό σκηνικό χώρο γυρισμάτων δεν θα βρούμε τίποτα το φαντασμαγορικό ή το μεγαλειώδες, η καταγραφή μας βοηθά να ξεχάσουμε πλήρως κάθε τι που έχει σχέση με την αρχαϊκή μεγαλοπρέπεια. Τα δέντρα, το χώμα, οι πηγές, οι παράγκες, το αστόλιστο, κενό παλάτι – όλα στο μίνιμουμ και μίνιμαλ, λες και βλέπουμε ταινία ενός άλλου παζολίνι, του Πιέρ Πάολο («Μήδεια», «Οιδίπους τύραννος»). Το μόνο εργαλείο του παλιού, ατρόμητου πολεμιστή Οδυσσέα, είναι το μυαλό του, αυτό που πάντα ήταν το εργαλείο του αλλά που πλέον έχει μουλιάσει, μουχλιάσει.

Αλλά είναι εκεί, έτοιμο να δουλέψει ξανά, μέσα από τις καλά μελετημένες κινήσεις ενός ανθρώπου που έχει αλλάξει αλλά που ποτέ δεν έχασε το πνεύμα του. Πρόκειται, εμφανώς, για μια πέρα για πέρα εσωτερική Οδύσσεια, μια Οδύσσεια του μυαλού και της ψυχής, μια περιπλάνηση της οποίας ο προορισμός δείχνει αβέβαιος, όπως αβέβαιο δείχνει το φως της αναγέννησης προκειμένου να έρθουν και πάλι τα πράγματα στην θέση τους.

Βαθμολογία: 3 ½

ΑΘΗΝΑ: ΕΛΛΗ – ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΕΛΛΑΔΑΣ – ΝΙΡΒΑΝΑ – ΚΗΦΙΣΙΑ – ΑΙΓΛΗ Χαλάνδρι – ΑΕΛΛΩ – ΑΝΟΙΞΙΣ – ΣΠΟΡΤΙΝΓΚ – ΒΑΡΚΙΖΑ – ΣΙΝΕΑΚ – ΟΛΑ ΤΑ OPTIONS – ΟΛΑ ΤΑ VILLAGE κ.α. ΘΕΣ/ΚΗ: VILLAGE KOSMOS – OPTIONS – CINEΜΑ ΟΝΕ – ΟΛΥΜΠΙΟΝ – ΚΟΛΛΟΣΑΙΟΝ κ.α.

—————————————————–

Megalopolis

Να γκρεμιστεί ο κόσμος για να ξαναφτιαχτεί από το μηδέν…

Παραγωγή: HΠΑ, 2024

Σκηνοθεσία: Φράνσις Φορντ Κόπολα

Ηθοποιοί: Άνταμ Ντράιβερ, Τζιανκάρλο Εσπόζιτο, Τζον Βόιτ, Ντάστιν Χόφμαν κ.α.

«Πότε μια αυτοκρατορία πεθαίνει; Γίνεται αμέσως ή γίνεται σταδιακά;» Ερωτήματα τέτοιου τύπου πέφτουν βροχή στην τελευταία ταινία του Φράνσις Φορντ Κόπολα, αυτού του φιλόδοξου, μεγαλομανούς, ασυγκράτητου αλλά και αυτοκαταστροφικού «ιερού τέρατος» της 7ης Τέχνης. Και όμως, από την αρχή η «Megalopolis» πλασάρεται σαν παραμύθι, άρα σαν να μην παίρνει και τόσο σοβαρά τον εαυτό της. Ωστόσο κακά τα ψέματα. Αν υπάρχει ένας σκηνοθέτης που ξέρει πολύ καλά τι σημαίνει αυτοκρατορία αλλά και τι σημαίνει πτώση, αυτός είναι ο Φράνσις Φορντ Κόπολα, που βρέθηκε στον θρόνο («Νονός», «Αποκάλυψη τώρα!») και εν συνεχεία γκρεμίστηκε («Μια μέρα ένας έρωτας»).

Ο κεντρικός ήρωας της «Megalopolis», ένας μεγαλοφυής αλλά και άκαμπτος στις απόψεις του αρχιτέκτονας ονόματι Σίζαρ/ Καίσαρας (Ανταμ Ντράιβερ), οραματίζεται να γκρεμίσει την πόλη του και να την ξαναφτιάξει από το μηδέν.Γκρεμίζοντας κτίρια για να τα αντικαταστήσει με άλλα ο Σίζαρ έχει διχάσει την κοινωνία σε φανατικούς υποστηρικτές και φανατικούς εχθρούς (μήπως αυτό μας θυμίζει κάπως την πολιτική κατάσταση που υπάρχει σήμερα στην Αμερική; ). Τον υποστηρίζει το ιδιωτικό χρήμα (Τζον Βόιτ) αλλά ένας από τους εχθρούς του είναι ο δήμαρχος της πόλης (Τζιανκάρλο Εσπόζιτο) με του οποίου την κόρη (Nάταλι Εμάνουελ) ο Σίζαρ είναι ερωτευμένος.

Το στοίχημα του Κόπολα είναι η ριψοκίνδυνη απόπειρά του να «συνδέσει» την ρωμαϊκή Ιστορία και την αυτοκρατορία του Ιουλίου Καίσαρα με το αμερικανικό όνειρο στο αμερικανικό μέλλον που όμως, τελικά, ίσως να είναι το αμερικανικό παρόν. Οικογένεια, εξουσία, τρομοκρατία, ανανέωση, σύγκρουση με τις παραδόσεις, συζήτηση για το μέλλον – η ταινία σε βομβαρδίζει με απανωτές αναφορές σε όλα αυτά τα μεγάλα θέματα – και πολλά άλλα – και νιώθεις ότι ο Κόπολα μιλάει για το τέλος: το τέλος των ιδανικών, το τέλος της πολιτικής, το τέλος του κόσμου.

Γιατί μόνον έτσι μπορεί να φτιαχτεί ένας θαυμαστός καινούργιος κόσμος και πάλι από την αρχή, οπότε η μόνη έννοια, που ενδεχομένως να μην έχει τέλος, να είναι αυτή του έρωτα που και κατά προέκταση σημαίνει ελπίδα. Την ίδια ώρα, παρότι αυτή η ταινία περιέχει σχεδόν όλο τον μέχρι σήμερα κινηματογραφικό «κόσμο» του δημιουργού της, καταφέρνει να αποκτήσει μια απολύτως δική της, ξεχωριστή όψη και ταυτότητα, παραμένοντας όμως στο πλαίσιο ενός μεγαλόπρεπα αφελούς παραμυθιού.

Ο Σίζαρ του Ντράιβερ ίσως να μην έχει και τόσες διαφορές από τον Φράνσις Φόρντ Κόπολα του οποίου η επιδίωξη, εδώ, θαρρείς υπήρξε η ανοικοδόμηση του ίδιου του μέσου που υπηρετεί, του κινηματογράφου. Υπάρχουν σκηνές όπως του μεταμοντέρνου Κολοσσαίου όπου νιώθεις πως παρακολουθείς το «Σατυρικόν» του Φεντερίκο Φελίνι σε φουτουριστικό α λά «Blade Runner» αμπαλάζ, ενώ η σκηνή στην οποία ανάμεσα στις σκαλωσιές των ουρανοξυστών ο χρόνος σταματάει, σου κόβει την ανάσα.

Όμως παρακολουθώντας την «Megalopolis» έχεις την εντύπωση ότι βρίσκεσαι μπροστά σε μια θηριώδη τούρτα, τόσο ποικιλόμορφη, τόσο βαριά στολισμένη και τόσο παχιά, που και με την θέα της μόνον, μπουχτίζεις. Δεν είναι συχνό φαινόμενο μια ταινία με τόσο βαριά φανέλα σκηνοθέτη, να σου προκαλεί τόσο μεγάλη αμηχανία και να σε βάζει σε τόσο βαθιές σκέψεις για τον αν τελικά σου αρέσει ή όχι.

Ομως αυτό ακριβώς συμβαίνει με την «Megalopolis».

Βαθμολογία: 2 ½

ΑΘΗΝΑ: CINOBO ΟΠΕΡΑ – ΟΛΑ ΤΑ OPTIONS – ΟΛΑ ΤΑ VILLAGE – ΑΕΛΛΩ – ΒΑΡΚΙΖΑ – ΔΑΝΑΟΣ – ΚΗΦΙΣΙΑ – ΖΕΑ κ.α. ΘΕΣ/ΚΗ: VILLAGE – ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΝ – CINEMA ONE κ.α.

—————————————————–

Ρισελιέ (Richelieu)

Ενας άξιος «μαθητής» του Κεν Λόουτς από τον Καναδά

Παραγωγή: Καναδάς/ Γαλλία, 2023

Σκηνοθεσία: Πιέρ-Φιλίπ Σεβινί

Ηθοποιοί: Αριάν Καστελάνος, Μαρκ Αντρέ Γκροντέν κ.α.

Εμπνευσμένος από πραγματικές ιστορίες μεταναστών εργατών στον Καναδά, ο Καναδός σκηνοθέτης Πιέρ-Φιλίπ Σεβινί, αναδεικνύει τα καθημερινά προβλήματα που ζώνουν ασφυκτικά νέους ανθρώπους από την Γουατεμάλα που έχουν αναγκαστεί να ταξιδέψουν στο Κεμπέκ προκειμένου να εργαστούν – κάτω από άθλιες συνθήκες – σε ένα εργοστάσιο σιτηρών.

Δεν είναι κάτι που δεν έχουμε ξαναδεί, είναι όμως ένα αξιοθαύμαστο ντεμπούτο στην σκηνοθεσία μεγάλου μήκους, πολύ έντιμα κατασκευασμένο και με έναν έξυπνο σεναριακό άξονα: το κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας, τρόπον τινά το βαρόμετρό της, δεν είναι κάποιος από τους μετανάστες αλλά μια Καναδή μεταφράστρια (Αριάν Καστελάνος) που έχει και αυτή μυριάδες προβλήματα να αντιμετωπίσει σε όλα τα επίπεδα.

Ο Σεβινί, πολύ δίκαια δεν χωρίζει τους ήρωες της ιστορίας σε «καλούς» ταλαίπωρους μετανάστες και σε «κακούς», αδίστακτους εργοδότες. Όλα αυτά είναι πια πολυτέλεια σε μια κοινωνία (και κατά προέκταση σε μια ζωή) που μόνον προβλήματα έχει να «προσφέρει». Σε όλους. Το αποτέλεσμα είναι μια αν μη τι άλλο αξιόλογη άσκηση πάνω στο κοινωνικό σινεμά του Κεν Λόουτς ο οποίος, βέβαια, έχει θίξει τα ίδια θέματα ρατσισμού, κοινωνικής αδικίας και εμπορικής εκμετάλλευσης, με τον δικό του, μοναδικό τρόπο – αρκεί να θυμηθεί κανείς την τελευταία δημιουργία του, «Η τελευταία παμπ».

Βαθμολογία: 2 ½

ΑΘΗΝΑ: NEWMAN

—————————————————-

Heretic

–Μια βραδιά με τον Χιου Γκραντ

Παραγωγή: ΗΠΑ, 2024

Σκηνοθεσία: Σκοτ Μπεκ, Μπράιαν Γουντς

Ηθοποιοί: Χιου Γκραντ, Σόφι Θάτσερ, Κλόι Ιστ

Σε αυτή την ταινία τρόμου ξεχνάμε ότι ξέραμε ως τώρα για τον Χιου Γκραντ και τον παρακολουθούμε στον πιο τολμηρό, νοσηρό, εν τέλει απρόβλεπτο ρόλο της κινηματογραφικής καριέρας του: εκείνον του αινιγματικού, ευφυούς και εντελώς… παλαβού άντρα που ζει σε ένα καλά οχυρωμένο κάστρο κρυμμένο στο δάσος, όπου συμβαίνουν σημεία και τέρατα. Εκεί όπου δύο κοπέλες (Σόφι Θάτσερ, Κλόι Ιστ) θα τον επισκεφτούν προκειμένου να του «πουλήσουν» χριστιανισμό, αγνοώντας ότι οι γνώσεις του για όλες τις θρησκείες του κόσμου, του έχουν δώσει την δυνατότητα να τις συγκρίνει με τα επιτραπέζια παιχνίδια όπως η «Μονόπολη». Γιατί η πραγματική θρησκεία είναι μόνο μία, η εξουσία.

Θα χρειαστεί να περάσει αρκετός χρόνος μέχρι να έρθει το αναπόφευκτο ξέσπασμα αίματος και κατά την διάρκεια αυτού του χρόνου, οι σκηνοθέτες Σκοτ Μπεκ, Μπράιαν Γουντς θα στήσουν, ικανοποιητικά, μια ταινία τρόμου θεατρικής λογικής. Οσο για τον Γκραντ, με τα γνωστά «κοφτά» χαμόγελα και τα αμήχανα κομπιάσματά του (αυτά δεν μπορεί να τα αποβάλλει), δεν θα παρασύρει μόνο τις δύο κοπέλες αλλά και εμάς σε αυτό το αρρωστημένο παιχνίδι μυαλού, στο ύφος του «Συλλέκτη» του Γουίλιαμ Γουάιλερ με τον οποίο, βεβαίως, το «Heretic» δεν μπορεί καν να συγκριθεί

Βαθμολογία: 2

ΑΘΗΝΑ: ΟΛΑ ΤΑ VILLAGE- ΟΛΑ ΤΑ OPTIONS – ΑΘΗΝΑΙΟΝ – ΕΛΙΖΕ – ΑΕΛΛΩ – ΝΑΝΑ – ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ – ΦΟΙΒΟΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ – WEST CITY ΜΠΟΥΡΝΑΖΙ κ.α ΘΕΣ/ΚΗ: VILLAGE COSMOS – ODEON ΠΛΑΤΕΙΑ κ.α.

—————————————————-

Bird

Αναζητώντας την ελευθερία από το άθλιο περιθώριο

Παραγωγή: Αγγλία/ Γερμανία/ ΗΠΑ/ Γαλλία, 2024

Σκηνοθεσία: Αντρέα Αρνολντ

Ηθοποιοί: Νικίγια Ανταμς, Μπάρι Κέογκαν, Φραντς Ρογκόφσκι κ.α.

Από τις πιο χαρακτηριστικές εκπροσώπους της βρετανικής ανεξάρτητης κινηματογραφικής σκηνής των τελευταίων 20 χρόνων, η Αντρέα Αρνολντ ανέκαθεν γοητευόταν από το περιθώριο και την καταγραφή του («Red road», «Fish tank»). Το ίδιο κάνει και εδώ τοποθετώντας την ιστορία στον αγγλικό βορρά (Κεντ), όπου και πάλι παρακολουθεί την ζωή μιας έφηβης (μιγάδας) που θέλει να ξεφύγει από ένα περιβάλλον που δεν έχει τίποτα απολύτως να της προσφέρει. Η Μπέιλι (Νικίγια Ανταμς) νοιώθει να ασφυκτιά δίπλα στον διακινητή ναρκωτικών αλλά πάντα εύθυμο πατέρα της (Μπάρι Κέογκαν) – που θα μπορούσε να είναι αδελφός της – και δεν μπορεί να επικοινωνήσει με τον ετεροθαλή αδελφό της (Τζέισον Μπούντα).

Εχει βαρεθεί να ζει μέσα στα σκουπίδια και ο φακός της Αρνολντ καταγράφει ξανά και ξανά, με μια ανεξήγητη λαγνεία όλες τις βασανιστικές λεπτομέρειες, όλες τις στιγμές από αυτή την άθλια, κυριολεκτικά στον βούρκο, ζωή. Ποιο το νόημα; Η ώρα να γεμίζει με επαναλαμβανόμενα στιγμιότυπα εξαθλίωσης και ανάγκης για ανάσα (της Μπέιλι). Το μόνο στοιχείο που μοιάζει με βότσαλο που ταράζει τα λιλμάζοντα νερά της ταινίας, όπως και το μόνο που συγκινεί την Μπέιλι, είναι ένα μυστηριώδες «πλάσμα» με την μορφή ανθρώπου (Φραντς Ροσκόφσκι), κάτι σαν ξωτικό που περιφέρεται στην περιοχή αναζητώντας την οικογένειά του και που δίνει στην ταινία μια υπερβατική νότα που δύσκολα δεν μπορείς να δεχτείς στον κατά τα άλλα απολύτως γήινο, ρεαλιστικό αλλά και κουραστικό χαρακτήρα της.

Βαθμολογία: 1 ½

ΑΘΗΝΑ: CINOBO ΟΠΕΡΑ – ΓΑΛΑΞΙΑΣ – CINOBO ΠΑΤΗΣΙΩΝ – ΣΙΝΕ ΒΑΡΚΙΖΑ ΘΕΣ/ΚΗ: ΠΑΥΛΟΣ ΖΑΝΝΑΣ

—————————————————-

Για το παιδί

Σε περισσότερες από 160 αίθουσες όλης της Ελλάδας προβάλλεται το κινούμενο σχέδιο «Βαϊάνα 2» (Moana 2, ΗΠΑ, 2024), στο οποίο η νεαρή, παράτολμη ιθαγενής που πριν από οκτώ χρόνια σκλάβωσε με την παγκόσμια επιτυχία της «Βαϊάνα» εκατομμύρια παιδιά, έχει εξελιχθεί σε έμπειρη πλοηγό και δέχεται ένα κάλεσμα των προγόνων της να φέρει σε πέρας μια ριψοκίνδυνη αποστολή. Η Βαϊάνα μπαίνει στην δύσκολη διαδικασία ενός ταξιδιού στις μακρινές θάλασσες της Ωκεανίας και … η ιστορία της πρώτης ταινίας επαναλαμβάνετα. Καλά μελετημένο animation σε θέματα ανθρωπολογίας, ιστορίας, γλωσσολογίας και διαφόρων άλλων πολιτιστικών πρακτικών στα νησιά του Ειρηνικού. Η σκηνοθεσία είναι των Ντέιβιντ Ντέρικ Τζούνιορ, Τζέισον Χαντ, Ντάνα Λεντούξ Μίλερ.

Βαθμολογία: 2

—————————————————-

Προβάλλονται επίσης

Αποκλειστικά στον «Δαναό» το ντοκιμαντέρ «TACK» στο οποίο η Βάνια Τέρνερ παρακολουθεί τον τρόπο με τον οποίο η Αμαλία, νεαρή πρωταθλήτρια της ιστιοπλοΐας, έδρασε επηρεασμένη από την Ολυμπιονίκη Σοφία Μπεκατώρου όταν η δεύτερη αποκάλυψε δημόσια τον βιασμό της από ισχυρό παράγοντα της Ελληνικής Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας, πυροδοτώντας έτσι το κίνημα #MeToo στην Ελλάδα. Οι προβολές πλαισιώνονται με θεματικά Q&A στα οποία μιλούν άνθρωποι της δικαιοσύνης, της ψυχικής υγείας, του αθλητισμού και της εκπαίδευσης.

Στις αίθουσες παίζεται και η ελληνική κωμωδία «Η συμμορία της συμφοράς» του Μάκη Παπαγεωργίου με τους Αλέξανδρο Τσουβέλα, Ράνια Κωστάκη κ.α. Η ταινία δεν παρουσιάστηκε στους δημοσιογράφους.