Νομίζω πως ο δικός μου προσηλυτισμός έγινε με τα Φιλαράκια. Και το σημείο καμπής ήταν το κεφάλι του Τζόι μέσα στη γαλοπούλα. Την οποία, ως γνωστόν, έφτιαχνε υπέροχα η Μόνικα. Ο λόγος για την Ημέρα των Ευχαριστιών, την κλασική βορειοαμερικανική γιορτή που έχει αποικήσει και τον δικό μας εορταστικό κύκλο, ακολουθώντας – και χρονικά και όσον αφορά το τρεντ – το λίγο πιο διάσημο χάλογουιν.
«Είχατε και στο χωριό σας θενκσγκίβινγκ;» θα αναφωνήσει ο μέσος δυσαρεστημένος από την αμερικανική πολιτισμική ηγεμονία, προτού αποσυρθεί κουνώντας με απογοήτευση το κεφάλι. Η αλήθεια είναι ότι μάλλον είχαμε. Θέλω να πω πως η ιστορία του εορτασμού της Ημέρας των Ευχαριστιών έχει βουκολική προέλευση, αποτελώντας ακριβώς μια γιορτή από το χωριό. Με χρόνο τέλεσής της τον Οκτώβριο στον Καναδά και τον Νοέμβριο (καλή ώρα) στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ημέρα των Ευχαριστιών συνδέεται με τον τερματισμό της περιόδου της σοδειάς. Και αν είναι κάτι που ευχαριστούν οι συμμετέχοντες και οι συμμετέχουσες, είναι την ίδια τη φύση, αυτή που έδωσε για ακόμα μια φορά τους καρπούς της καλύπτοντας τις βιοτικές ανάγκες μας.
Το πώς βέβαια καταλήγει κάθε «ευχαριστώ» προς τη φύση να συνοδεύεται από τον θάνατο κάποιου όντος που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της, της γαλοπούλας εν προκειμένω, είναι ένα από τα επίμονα ανθρώπινα μυστήρια. Κάτι, τρόπον τινά, σαν την αγάπη των γυναικοκτόνων που δεν μπορεί να συγκρατηθεί και καταλήγει στον αφανισμό του άλλου (ή, για να είμαστε πιο σαφείς, της άλλης).
Ας επιστρέψουμε όμως στον δυσαρεστημένο συμπολίτη μας. Η αλήθεια είναι ότι η κυριαρχία της αμερικανικής πολιτιστικής βιομηχανίας μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο προκάλεσε και τη διάχυση του αμερικανικού τρόπου ζωής σε όλο τον κόσμο. Από την ενδυματολογική επανάσταση του τζιν και του κάζουαλ στυλ, μέχρι τη μουσική επανάσταση του ροκ και των προεκτάσεών της, ο τρόπος που ζούμε και σκεφτόμαστε είναι αμερικανικός. Είναι πιο εύκολο να περιγράψει κανείς ένα κολεγιακό love story, για παράδειγμα, ανάμεσα σε έναν «κουόρτερμπακ» και μια μαζορέτα παρά τα ερωτικά ραβασάκια του Κώστα και της Ιωάννας στο
σχολικό συγκρότημα της Γκράβας. Κι ακόμα και αν δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε πώς παίζεται το μπέιζμπολ, η εικόνα του έρχεται πιο εύκολα στη μνήμη από το κέρλινγκ, π.χ., για να αναφέρω ένα άθλημα που επίσης δεν είναι εύκολα κατανοητό στον μέσο παρατηρητή.
Με τον ίδιο τρόπο, μετά την απώλεια του γεωργικού χαρακτήρα της Ημέρας των Ευχαριστιών στις ΗΠΑ, η γιορτή φτάνει σε εμάς με ένα έξτρα φιλτράρισμα, με μια έξτρα απο-νοηματοδότηση. Από την ευχαριστία προς τη φύση, στην ευχαριστία γενικά και αόριστα, εντέλει αυτό που μένει είναι ένα γεύμα με θύμα μια φουκαριάρα γαλοπούλα και η περίεργη ευχαρίστηση της επιτέλεσης ενός ξένου εθίμου – ίσως επειδή το ξένο έθιμο δεν συνοδεύεται από την καταπίεση της παράδοσης που συνδέεται με τα δικά μας.
Και, φυσικά, συνοδεύεται και από την ίδια ενίσχυση της κατανάλωσης. Μην ξεχνάμε ότι μαζί με την Ημέρα των Ευχαριστιών έρχεται και η «Μαύρη Παρασκευή», να και μια φορά που κάτι «μαύρο» είναι επισήμως και καλό και επιθυμητό. Εγκαινιάζοντας το καταναλωτικό πνεύμα που είθισται να συνοδεύει την περίοδο των Χριστουγέννων, η «Μαύρη Παρασκευή» αποτελεί την Ημέρα των Ευχαριστιών της αγοράς. Αρκεί να μην αναλογιστεί κανείς επί μακρόν το γεγονός ότι αυτή η τόνωση της ζήτησης πηγάζει από τη διαρκώς επιδεινούμενη αγοραστική δύναμη των καταναλωτών. Αλλά ας μην κάνουμε μαύρες σκέψεις, χρονιάρες μέρες…
