Σε κρίσιμα γεγονότα της της πολιτικής της καριέρας αναφέρεται η Άνγκελα Μέρκελ, συμπεριλαμβανομένων των σχέσεών της με Έλληνες πρωθυπουργούς, όπως οι Αλέξης Τσίπρας, Γιώργος Παπανδρέου και Αντώνης Σαμαράς, στα απομνημονεύματα της, τα οποία δημοσιεύθηκαν σήμερα.

Η Μέρκελ κάνει μάλιστα εκτενή περιγραφή της 26ης Ιουνίου 2015 της κρίσιμης συνάντησης με τον Αλέξη Τσίπρα, κατά την οποία του ανακοινώνεται η πρόταση των εταίρων. Είχαν προηγηθεί σκληρές διαπραγματεύσεις με τους δανειστές να δείχνουν εμμονή στις καταστροφικές συνταγές των μνημονίων και να εξαντλούν την αυστηρότητα -αν όχι εκδικητικότητα- στην κυβέρνηση της «πρώτης φοράς Αριστερά».

Η περιγραφή της Μέρκελ περί αιφνιδιασμού από τον Τσίπρα και τελευταίο όπλο στη φαρέτρα ενός στρατηγικού σχεδίου έρχεται να αιφνιδιάσει -αν μη τι άλλο- όσους από την πρώτη στιγμή έσπευσαν να τον «σταυρώσουν» για την απόφαση αυτή μιλώντας για κίνηση πανικού και επιπολαιότητα που «δεν ίδρωσε το αυτί των δανειστών», αλλά και να επιβεβαιώσει τις εξηγήσεις που ο ίδιος ο Τσίπρας έδωσε για την απόφαση διεξαγωγής δημοψηφίσματος, μιλώντας για ύστατο μέσο διαπραγματευτικής δύναμης.

«Μας άφησε άφωνους ο Τσίπρας»

Ειδικότερα, περιγράφοντας τα γεγονότα στην κορύφωση της διαπραγμάτευσης του ελληνικού προγράμματος με την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ το καλοκαίρι του 2015 η Μέρκελ παρουσιάζει την στάση του Αλέξη Τσίπρα και ιδιαίτερα την απόφασή του για δημοψήφισμα, που αποτέλεσε και τη κορύφωση του δράματος, ως αποτέλεσμα στρατηγικής που ήταν μάλιστα καλά προσχεδιασμένη.

Η Γερμανίδα καγκελάριος, μιλά για αιφνιδιαστικό, αλλά προμελετημένο ελιγμό που, όπως λέει, άφησε άφωνους, τόσο την ίδια όσο και τους σημαντικότερους ευρωπαίους πολιτικούς της εποχής, όπως ο Ολάντ, ο Τουσκ, η Λαγκαρντ και ο Γιούγκερ.

Έναν αιφνιδιασμό που ήρθε μάλιστα σε μια στιγμή όπου, όπως περιγράφουν άτομα που έχουν γνώση της διαπραγμάτευσης, μετά από μαραθώνιες και πολυήμερες διαπραγματεύσεις, η ΕΕ εμφάνιζε για πρώτη φορά ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα για την Ελλάδα. Μέχρι τότε, εξηγούν, η ΕΕ ζητούσε επίμονα από την Ελλάδα να έχει την ιδιοκτησία του προγράμματος, να συνομολογήσει δηλαδή σε μέτρα λιτότητας, ενώ η ίδια απέφευγε να φέρει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης πρόταση για επαρκή χρηματοδότηση της χώρας.

Η αντίθεση με τον Γιώργο Παπανδρέου

Όσον αφορά τη συνεργασία με τον Γιώργο Παπανδρέου, την πρώτη περίοδο της κρίσης, αυτή φαίνεται πως αποδείχθηκε δύσκολη. Η Μέρκελ περιγράφει έναν πρωθυπουργό χωρίς ξεκάθαρο σχέδιο δράσης: «Τον ρώτησα ευθέως, ‘Εσύ τι θέλεις;’ και απάντησε πως δεν ήθελε τίποτα, ενώ η Ελλάδα βρισκόταν σε τραγική κατάσταση». Η καθυστέρηση στην παρουσίαση σχεδίου για τη δημοσιονομική σταθεροποίηση επέτεινε την αβεβαιότητα. Σε έναν διάλογο γεμάτο ένταση, περιγράφει τη δυσκολία τους να συνεννοηθούν ακόμη και με τη βοήθεια διερμηνέων.

Αναλυτικά ο διάλογος: «Εκείνη τη στιγμή συνειδητοποίησα ότι ο Παπανδρέου δεν είχε πει ακόμη τίποτα, οπότε τον ρώτησα ευθέως: “Εσύ τελικά τι θέλεις;”. Η απάντηση ήταν ότι δεν ήθελε τίποτα, αλλά πως η Ελλάδα βρισκόταν σε πολύ άσχημη κατάσταση» αναφέρει χαρακτηριστικά και σε άλλο σημείο προσθέτει «”πότε θα παρουσιάσεις στην Επιτροπή τα σχέδιά σου για την εξοικονόμηση των τεσσάρων ποσοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ;” ρώτησα τον Παπανδρέου. “Αυτό προέχει αυτή τη στιγμή, προκειμένου να περάσεις στις χρηματαγορές το μήνυμα ότι μπορούν να σας εμπιστευτούν ξανά”. Ο Παπανδρέου απάντησε ότι χρειάζεται χρόνο. Δεν πίστευα στ’ αυτιά μου. Εν μέσω αυτής της ασφυκτικής πίεσης να γίνει κάτι για την κατάσταση, ο ίδιος συμπεριφερόταν σαν να έχει όλο τον χρόνο του κόσμου μπροστά του. Μιλούσαμε έντονα και ταυτόχρονα, μιλούσαμε αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά. Οι διερμηνείς μετά βίας προλάβαιναν να μας ψιθυρίζουν τα λεγόμενά μας στο αυτί».

Η κριτική για την κυβέρνηση Σαμαρά

Η κυβέρνηση Σαμαρά, αν και ομοϊδεάτισσα πολιτικά, δεν φαίνεται να ανταποκρίθηκε στις απαιτήσεις της εποχής. Η Μέρκελ σημειώνει ότι ο Αντώνης Σαμαράς «απέτυχε να εφαρμόσει πλήρως τις μεταρρυθμίσεις του δεύτερου προγράμματος διάσωσης», ενώ η οργή για τα μέτρα λιτότητας οδήγησε σε πολιτική αστάθεια.

«Η νίκη του (Αλ. Τσίπρα) οφείλεται στην οργή πολλών Ελλήνων πολιτών για τα προγράμματα διάσωσης του ευρώ… Ο προκάτοχός του Αντώνης Σαμαράς είχε αποτύχει να εφαρμόσει πλήρως τις μεταρρυθμίσεις που συμφωνήθηκαν στο δεύτερο πρόγραμμα διάσωσης» αναφέρει συγκεκριμένα στο βιβλίο της.

Ο Αλέξης Τσίπρας και το δραματικό καλοκαίρι του 2015

Οι αναφορές στον Αλέξη Τσίπρα είναι πιο εκτενείς, με τη Μέρκελ να περιγράφει έναν ηγέτη με αφοπλιστικό χαμόγελο και έντονη διάθεση συνεργασίας. Από την πρώτη τους συνάντηση στο Βερολίνο μέχρι τις δραματικές διαπραγματεύσεις του καλοκαιριού του 2015, η καγκελάριος εντυπωσιάζεται από την προσέγγισή του: «Ήταν ανοιχτός στη συνεργασία και ήθελε να χαράξει τον δρόμο του σε άγνωστα εδάφη».

Η στρατηγική του Τσίπρα πριν από το δημοψήφισμα περιγράφεται ως «καλά προσχεδιασμένη», προκαλώντας αιφνιδιασμό στους Ευρωπαίους ηγέτες. Η Μέρκελ θυμάται τη στιγμή που ανακοίνωσε τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, αφήνοντας εκείνη και τον Φρανσουά Ολάντ άφωνους. Παρόλα αυτά, στις τελικές διαπραγματεύσεις, η ελληνική αντιπροσωπεία παρουσίασε μια σοβαρή ομάδα εμπειρογνωμόνων, καταλήγοντας σε συμφωνία που εξασφάλισε χρηματοδότηση και μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα.

Στη Σύνοδο Κορυφής του Ιουλίου 2015, η συμφωνία για το τρίτο μνημόνιο επισφράγισε τη σταθεροποίηση της χώρας. Το 2019, σε ένα δείπνο με θαλασσινά στον Πειραιά, η Μέρκελ και ο Τσίπρας ανασκόπησαν τα γεγονότα. «Ο Τσίπρας εξήγησε πως έπρεπε να δείξει στον λαό ότι είχε εξαντλήσει κάθε περιθώριο για να απαλλαγεί από την τρόικα», σημειώνει η καγκελάριος.

«Δείπνησα με τον Αλέξη Τσίπρα σε ένα εστιατόριο θαλασσινών στον Πειραιά. Μιλήσαμε ξανά για τον Ιούλιο του 2015, όταν η παραμονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη βρισκόταν στην κόψη του ξυραφιού, όπως του είπα. Ο Τσίπρας μού εξήγησε πως ήταν σημαντικό να δείξει στους πολίτες με έναν πειστικό τρόπο ότι η νέα κυβέρνηση είχε εξαντλήσει κάθε περιθώριο προκειμένου να απαλλαγεί από τη μισητή τρόικα. Όταν τα άλλα κράτη-μέλη αντιτάχθηκαν σ’ αυτό, κατέστη σαφές ότι επρόκειτο πλέον για ένα ζήτημα που αφορούσε κατά βάση τη στάση των Ελλήνων απέναντι στο ευρώ. Η πλειονότητα των Ελλήνων απέρριψε το πρόγραμμα, ήθελε ωστόσο να παραμείνει η χώρα στο ευρώ. Αυτό έδειξε η επανεκλογή του Τσίπρα στις νέες, πρόωρες εκλογές τον Σεπτέμβριο του 2015. Το ευρώ είχε αποδειχθεί ισχυρότερο» καταλήγει η Άνγκελα Μέρκελ.