Dog Therapy: Οι τετράποδοι «γιατροί» που αλλάζουν τις ζωές των ανθρώπων

Ο Βαγγέλης ήταν μόλις τεσσάρων μηνών όταν πέρασε την πόρτα του Dog Therapy προκειμένου να εκπαιδευτεί και πολύ γρήγορα να αποδείξει σε όλους ότι μπορεί να γίνει ένας εξαιρετικός σκύλος θεραπείας. Η Κωνσταντίνα Θανάσουλα, εκπαιδεύτρια και χειρίστρια σκύλων θεραπείας, ήταν ο άνθρωπος που έμελλε να γίνει ο συνοδοιπόρος του. Στη ζωή και στη δουλειά.

Ιδρυτής του Dog Therapy είναι ο Κωνσταντίνος Κοίλιας, επίσης εκπαιδευτής και χειριστής σκύλων θεραπείας, ο οποίος το 2013 δημιούργησε τον οργανισμό με σκοπό την παροχή βοήθειας και υποστήριξης μέσω της θεραπείας με σκύλο θεραπείας, σε ατομικό ή ομαδικό επίπεδο, σε ενήλικες και παιδιά με αναπτυξιακές, μαθησιακές, ψυχικές δυσκολίες, διάφορες αναπηρίες και θέματα υγείας.

Ο Βαγγέλης είναι ξαπλωμένος δίπλα μας και δέχεται με πηγαία ευχαρίστηση χάδια και γλυκόλογα. Αν μια λέξη σχηματίζεται από την παρουσία του στον χώρο, αυτή δεν είναι άλλη από τη στοργή. Χωρίς να το ζητάς, εκείνος είναι εκεί για να σου προσφέρει τη ζεστασιά του.

Η Αναστασία Τσεκούρα, ψυχολόγος Msc in Special Education, μάς υποδέχεται στο «My Little Academy» έναν πρότυπο εκπαιδευτικό χώρο πρώιμης παιδικής παρέμβασης στον οποίο οι σκύλοι θεραπευτές συμμετέχουν στις θεραπευτικές παρεμβάσεις.

Οι θετικές επιδράσεις των ισχυρών δεσμών του ατόμου με τον σκύλο, αναγνωρίζονται από τον επιστημονικό κόσμο και την ιατρική κοινότητα.

Η θεραπευτική παρέμβαση με τη βοήθεια σκύλου χρησιμοποιείται στην εργοθεραπεία, τη λογοθεραπεία, στην ψυχολογική υποστήριξη, την σωματική και ψυχολογική στήριξη ατόμων της τρίτης ηλικίας, στην ιατρική, την παιδιατρική, τη φυσιοθεραπεία και στην εκπαίδευση.

Ο Βαγγέλης έχει εργαστεί με παιδιά και ενήλικες με αυτισμό, με παιδιά με κατάθλιψη και προβλήματα ένταξης, σε σχολεία ειδικής αγωγής, κέντρα ημέρας, γηροκομεία. Συχνά, μαζί με την κα Θανάσουλα, επισκέπτονται τυπικά σχολεία και εκθέσεις για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση στη διαφορετικότητα και την συμπερίληψη.

Το Dog Therapy η μοναδική εγκεκριμένη ομάδα στην Ελλάδα από τον Διεθνή Οργανισμό Αξιολόγησης Ζώων Συντροφιάς (ICofA), για την εκτίμηση συμπεριφοράς και Πιστοποίησης Σκύλου Θεραπείας.

Κυρία Θανάσουλα, πότε είναι η πρώτη φορά που αναφέρεται η παρουσία ενός σκύλου στη θεραπεία;

O Boris Levinson είναι ο πρώτος που αναφέρει τη συνεργασία ενός σκύλου στη θεραπεία, το 1961. Τυχαία ένας σκύλος βρέθηκε κατά τη διάρκεια της θεραπείας στο ίδιο δωμάτιο με τον Levinson και τον θεραπευόμενό του.

Ο Levinson περιγράφει πώς συνεργάζεται εκείνος με τον σκύλο, πώς το παιδί νιώθει καλύτερα κατά τη διάρκεια της θεραπείας, αλλά και πώς συνεργάζεται πιο εύκολα με τον θεραπευτή του. Ουσιαστικά αυτό που κάνει ένας οργανισμός σαν το σκύλο μέσα στη θεραπεία είναι να μας δημιουργεί το αίσθημα της ασφάλειας, της αποδοχής, της ανιδιοτελούς αγάπης.

Μας φέρνει πιο κοντά στη φύση, κάτι που λείπει αρκετά και στα παιδιά αλλά και στους ενηλίκους μεγαλώνοντας. Αυτά τα πλάσματα μάς θυμίζουν ότι είμαστε μέρος του φυσικού συνόλου.

Το Dog Therapy πότε ξεκινά;

Το 2013 ο Κωνσταντίνος Κοίλιας, εκπαιδευτής και χειριστής σκύλων θεραπείας, το φέρνει στην Ελλάδα. Αυτή τη στιγμή έχουμε τέσσερις σκύλους θεραπευτές, τον Βαγγέλη, τον Ρούντολφ, την Τέντυ και τον Όλυμπο. Είχαμε ακόμα δύο αλλά λόγω ηλικίας συνταξιοδοτήθηκαν. Δύο κουταβάκια εκπαιδεύονται για να διαδεχθούν τους μεγαλύτερους.

Υπάρχει ηλικιακό όριο;

Τα σκυλιά δεν δουλεύουν μέχρι πάρα πολύ μεγάλη ηλικία. Όντως συνταξιοδοτούνται γιατί αυτό που κάνουν είναι εργασία για αυτά. Πρέπει να σκέφτονται, να αλληλεπιδρούν. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Wellbeing και Welfare Ζώων, καλό θα ήταν τα σκυλιά να σταματούν (το μέγιστο) στην ηλικία των 9 ετών.

Αναφερόμαστε σε συγκεκριμένες φυλές σκύλων που μπορούν να λάβουν εκπαίδευση;

Εμείς δεν αναφερόμαστε ποτέ σε φυλές. Αναφερόμαστε στον χαρακτήρα του σκύλου και πώς αυτός μπορεί να πλαστεί με τέτοιο τρόπο ούτως ώστε να ταιριάξει μέσα στη θεραπεία. Πρέπει να διευκρινίσουμε ότι σε καμία περίπτωση δεν φέρνουμε τον σκύλο σε δύσκολη θέση, δεν τον αγχώνουμε, δεν τον αναγκάζουμε να κάνει κάτι που δεν θέλει. Λειτουργούμε πάντα με σεβασμό προς αυτόν.

Η συνεργασία με τον Βαγγέλη μετρά έξι χρόνια;

Ο Βαγγέλης είναι ένας πολύ καλός συνεργάτης, είναι εξαιρετικός. Συνεργαζόμαστε τα τελευταία έξι χρόνια. Πλέον ξέρει ακριβώς τι πρέπει να κάνει μέσα στη θεραπεία που πραγματοποιεί.

Πόσο καιρό διήρκεσε η εκπαίδευσή του;

Περίπου 4 μηνών ξεκίνησε και την εκπαίδευσή του ο Βαγγέλης. Εκπαιδεύουμε έναν σκύλο από πολύ μικρή ηλικία, από 2 μηνών. Από 20 μηνών και μετά μπορεί να αρχίσει να δουλεύει.

Στην ηλικία των 20 μηνών έχουμε όλα τα στοιχεία που χρειαζόμαστε από τον χαρακτήρα του σκύλου. Ξέρουμε ακριβώς τι έχουμε στα χέρια μας. Ξέρουμε ακριβώς πώς μπορούμε να συνεργαστούμε κι έχει τελειώσει η εκπαίδευσή του πάνω στο κομμάτι που θέλουμε να μπει.

Αν και για να σας πω την αλήθεια η εκπαίδευση δεν τελειώνει ποτέ, συνέχεια μαθαίνει (και μαθαίνουμε) καινούργια πράγματα.

Πώς παίρνετε την απόφαση να ασχοληθείτε με την εκπαίδευση σκύλων θεραπείας και υπηρεσίας;

Σπούδασα Γεωλογία στο Καποδιστριακό, ένα επάγγελμα που δεν ακολούθησα τελικά. Πήρα το πτυχίο μου και μετά ξεκίνησα να κάνω αυτό που πραγματικά ήθελα. Έγινα εκπαιδεύτρια σκύλων και ειδικεύτηκα στην εκπαίδευση σκύλων θεραπείας και υπηρεσίας και στη συνέχεια ξεκίνησα την εκπαίδευσή μου στην ειδική αγωγή.

Γιατί; Γιατί κατάλαβα ότι αν θέλω να ασχοληθώ με αυτό δεν μου αρκεί μόνο το κομμάτι του σκύλου, θα πρέπει να ξέρω και τι έχω να αντιμετωπίσω απέναντι μου.

Θα πρέπει να ξέρω όταν μπαίνω μέσα στη θεραπεία τι σημαίνει αυτισμός, τι σημαίνει άνθρωπος με άνοια, τι σημαίνει όταν ένα παιδί έχει για παράδειγμα κάποιες δυσκολίες στην αδρή κινητικότητα. Να ξέρω ποια είναι τα αναπτυξιακά ορόσημα, όπως λέει η κυρία Τσεκούρα.

Κυρία Τσεκούρα, τα σκυλιά θεραπείας πότε μπαίνουν στη δική σας ζωή;

Όταν αποφάσισα πριν από 11 χρόνια να ανοίξω το γραφείο ξεκίνησα με υπηρεσίες όπως λογοθεραπεία, εργοθεραπεία, παιδαγωγικά, ψυχοθεραπεία. Ήταν κομμάτια πολύ γνωστά πλέον στο ευρύ κοινό.

Ήθελα ένα πάρα πολύ ισχυρό κίνητρο. Γιατί πράγματα που δεν πετύχαιναν εύκολα τα παιδιά μέσω μιας τυπικής θεραπείας, ήθελα να τα πετύχουν. Έψαχνα λοιπόν να βάλω στο πρόγραμμα κάτι διαφορετικό. Και βρήκα το Dog Therapy, πριν από επτά χρόνια. Ο πρώτος σκύλος θεραπευτής που ήρθε στο “My Little Academy” ήταν η Κρίστι, μαζί με την κυρία Θανάσουλα.

Ήταν μια μέθοδος που είχατε συναντήσει κατά τη διάρκεια των σπουδών σας στο εξωτερικό. Σωστά;

Ναι, σωστά. Ήταν μια μέθοδος την οποία είχα συναντήσει όσο σπούδαζα στην Αγγλία. Διαβάζοντας τη βιβλιογραφία έβλεπα ότι υπήρχαν αναφορές στα αποτελέσματα των θεραπειών με ζώα θεραπευτές που είχαν μεγάλη αλλά και γρήγορη πρόοδο. Το ξεκίνησα δειλά στην αρχή.

Και οι γονείς των παιδιών το αντιμετώπισαν με σκεπτικισμό στην αρχή;

Μπήκαν κι αυτοί δειλά σε αυτή τη διαδικασία. Συναντούσα γονείς που αναρωτιούνταν «τι είναι αυτό;», «τι παραπάνω θα προσφέρει το dog therapy;». Υπήρχε ένας φόβος για το αποτέλεσμα της θεραπείας.

Από την αρχή τούς εξηγούσα ότι το dog therapy είναι μια συμπληρωματική θεραπεία. Αν και στην πορεία και ειδικά τώρα στην πρώιμη παρέμβαση που δουλεύουμε με πάρα πολύ μικρά παιδιά, βλέπω ότι μπορεί άνετα να σταθεί ως κύρια θεραπεία σε πάρα πολλές περιπτώσεις.

Πριν βάλω το dog therapy στην πρώιμη, ξεκινήσαμε με την κυρία Θανάσουλα με πιο μεγάλα παιδιά. Με παιδιά που είχαν μαθησιακές δυσκολίες, με παιδιά που ήταν υπερκινητικά. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις είδαμε πολύ μεγάλη βελτίωση.

Συναντήσαμε αντίσταση από τους γονείς. Ήταν λιγότεροι όσο το εμπιστεύτηκαν στην αρχή. Αυτό όμως άλλαξε όταν είδαν τα αποτελέσματα -που έρχονται λίγο πιο άμεσα από μια κοινή θεραπεία- κι άρχισαν να το εμπιστεύονται και να μοιράζονται αυτή την πληροφορία ο ένας με τον άλλο.

Τώρα πια δεν υπάρχει παιδί στην πρώιμη παρέμβαση που να μην κάνει dog therapy. Φέρνουν γονείς τα παιδιά τους για θεραπεία και μου λένε «έχουμε δει και το dog therapy».

Κωνσταντίνα Θανάσουλα: «Ο Βαγγέλης είναι ένας πολύ καλός συνεργάτης. Ξέρει ακριβώς τι πρέπει να κάνει μέσα στη θεραπεία που πραγματοποιεί».

Θέλετε να μας περιγράψετε τι σημαίνει «μπαίνει ο Βαγγέλης στη θεραπεία»;

Α.Τ.: Τις περισσότερες φορές στη θεραπεία είναι η χειρίστρια του σκύλου, ο σκύλος θεραπευτής κι ένα παιδί· μπορούμε να βάλουμε και δύο στις περιπτώσεις που θέλουμε για παράδειγμα να δουλέψουμε την αναμονή ή το πάρε δώσε. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα: Είχαμε ένα παιδί το οποίο δεν έτρωγε καθόλου, δεν δεχόταν ούτε μπροστά του να έχει φαγητό.

Κ.Θ.: Στην αρχή ήταν δύσκολο για το παιδί ακόμα και να δει τον Βαγγέλη να κινείται στον χώρο, αλλά και να ακουμπήσει την τροφή. Κάνοντας σταδιακή απευαισθητοποίηση (μέσω της θεραπευτικής έκθεσης του παιδιού σε ερεθίσματα) είδαμε ότι το παιδί κατάφερε να κάθεται πια στο τραπέζι, αλλά και να δοκιμάζει το φαγητό. Ταΐζοντας τον Βαγγέλη, περνάμε όλο αυτό που θέλαμε μέσω αυτής της διαδικασίας. «Τρώει ο Βαγγέλης; Θα φάω κι εγώ».

Άρα, έχετε μετρήσιμα αποτελέσματα.

Α.Τ.: Από τη δική μου πλευρά το βλέπω με βεβαιότητα. Και με στατιστικά αποτελέσματα, δηλαδή με καταγραφές.

Κ.Θ.: Να εξηγήσουμε σχηματικά πώς δουλεύει. Έχουμε έναν ρόμβο. Σε κάθε μία από τις τέσσερις πλευρές του έχουμε: τον θεραπευτή του παιδιού – ο οποίος μας κατευθύνει πάντα και στοχοθέτει ακριβώς τι πρέπει να γίνει, τον χειριστή του σκύλου θεραπείας, τον σκύλο θεραπείας και τον ωφελούμενο.

Αυτός ο ρόμβος δεν μπορεί να παραβιαστεί ποτέ γιατί αν παραβιαστεί δεν θα έχουμε σωστό αποτέλεσμα.

Απαιτείται καταγραφή ιστορικού, παρατήρηση και καταγραφές.

Α.Τ.: Παίρνουμε ένα πολύ καλό ιστορικό στην αρχή. Και δεν είναι μόνο ότι στεκόμαστε στο ιστορικό των γονέων γιατί πολλές φορές κάποιες συμπεριφορές τα παιδιά τις βγάζουν ή δεν τις βγάζουν σε κάποια πλαίσια.

Για αυτό υπάρχει και η παρατήρηση στην πορεία. Παρατήρηση και καταγραφές. Χωρίς καταγραφές δεν μπορούμε να δουλέψουμε και να ορίσουμε στόχους. Η καταγραφή είναι τι προηγείται, τι συμπεριφορά έχει το παιδί και τι κάνουμε μετά.

Κ.Θ.: Έχει τύχει να μπαίνουμε σε συνεδρία χωρίς τον σκύλο. Να ξεκινήσω με φωτογραφία ή με λούτρινα. Κι αυτό γιατί; Γιατί ένας τρόπος να δουλέψουμε με τα παιδιά που έχουν κυνοφοβία είναι η παρέμβαση (η θεραπευτική προσέγγιση) με σκύλο. Σε αυτή την περίπτωση δεν μπορώ να μπω κατευθείαν με τον σκύλο στη θεραπεία και ειδικά με τον Βαγγέλη που είναι μεγαλόσωμος.

Πηγαίνουμε σταδιακά με τη φωτογραφία ή το λούτρινο ώστε, σε συνεργασία με την κυρία Τσεκούρα, να δημιουργήσουμε δεσμό με το παιδί, ασφάλεια και εμπιστοσύνη. Στην αρχή δεν έχουμε τον σκύλο γιατί αυτό που πρέπει να πολεμήσουμε είναι η εικόνα της φοβίας.

Η σχέση που θα χτίσουμε θα πρέπει να είναι τόσο δυνατή που θα μας αφήσει το παιδί να εντάξουμε αυτό που ως εικόνα φοβάται μέσα στη θεραπεία.

Το Dog Therapy παρέχει το μοναδικό πρόγραμμα εκπαίδευσης στην Ελλάδα που δίνει Διεθνή Πιστοποίηση στην παρέμβαση με σκύλο θεραπείας (Animal Assisted Intervention, AAI). Σε ποιους απευθύνεται;

Το πρόγραμμα απευθύνεται σε επαγγελματίες υγείας, ψυχικής υγείας, εκπαιδευτικούς που ενδιαφέρονται να ενσωματώσουν τις θεραπευτικές ιδιότητες του σκύλου στην εργασία τους και σε όσους αγαπούν τον σκύλο και τον άνθρωπο και θέλουν να προσφέρουν μέσα από τη θεραπεία με τη βοήθεια σκύλου.

Χωρίζεται σε 5 Levels ώστε να δοθεί η δυνατότητα σε όποιον συμμετέχει να προχωρήσει μέχρι το επίπεδο γνώσης που επιθυμεί. Για να λάβει κανείς τη Διεθνή Πιστοποίηση, χρειάζεται να ολοκληρώσει και τα 5 Levels.

Περιλαμβάνει θεωρητική κατάρτιση, πρακτική εξάσκηση, βιωματικές εμπειρίες, εξετάσεις και εποπτευόμενη επαγγελματική πρακτική άσκηση. Είμαστε πολύ χαρούμενοι γιατί έχει μεγάλη απήχηση. Απευθύνεται σε εμάς πολύς κόσμος ώστε να εκπαιδευτούν είτε ως χειριστές στο κομμάτι της επίσκεψης, είτε στο κομμάτι της θεραπευτικής παρέμβασης.

Όνειρό μας είναι κάποια στιγμή να μπορέσουμε να εκπαιδεύσουμε όσους περισσότερους χειριστές μπορούμε για να μπορέσει όλο αυτό να μπει μέσα στην κοινωνία, να γίνει κομμάτι της.

Αναστασία Τσεκούρα: «Τώρα πια δεν υπάρχει παιδί στην πρώιμη παρέμβαση που να μην κάνει dog therapy».

Χειριστής σκύλου επισκέψεων μπορεί να γίνει οποιοσδήποτε;

Ναι, μπορεί να γίνει οποιοσδήποτε ανεξαρτήτως επαγγελματικού προφίλ. Χειριστής σκύλου θεραπείας, που θα κάνει θεραπευτική προσέγγιση, μπορεί να γίνει οποιοσδήποτε ασκεί επάγγελμα σχετικό με την ειδική αγωγή, την υγεία, την εκπαίδευση.

Μου λέγατε λίγο νωρίτερα ότι μαθαίνετε κι εσείς πολλά από τη συνύπαρξη με τον Βαγγέλη. Αν ζητούσα το πρώτο που σας έρχεται στον νου, ποιο θα ήταν;

Κ.Θ.: Το πρώτο που σκέφτομαι είναι ότι τους δέχεται όλους χωρίς να κάνει καμία απολύτως διάκριση. Θα πάει σε όλους να το χαϊδέψουν, να τον ταΐσουν, να ξαπλώσει στα πόδια τους. Δεν τον νοιάζει πώς είσαι, πού είσαι, τι κάνεις, τι ηλικία έχεις, από ποια χώρα είσαι, ποιο είναι το χρώμα του δέρματός σου, τι πιστεύεις.

Αυτό είναι κάτι το οποίο θα ήθελα πάρα πολύ να έχω ως άνθρωπος και μου το μαθαίνει ο Βαγγέλης κάθε μέρα. Τα σκυλιά δεν έχουν δεύτερη σκέψη. Είναι δίκαια. Δεν θα πουν ψέματα ποτέ. Θα δείξουν ακριβώς τι είναι αυτό που νιώθουν.

Α.Τ.: Αυτό που μου κάνει εντύπωση και θεωρώ ότι με βοηθά κιόλας είναι το πόση υπομονή μπορεί να έχει ένα πλάσμα. Αστείρευτη υπομονή με οτιδήποτε κι αν συμβεί. Μπαίνοντας σε συνεδρία με τον Βαγγέλη ξέρω ότι θα τον ακολουθήσω κι εγώ ως θεραπεύτρια. Θα ακολουθήσω τον ρυθμό του, την ηρεμία του.