Στις ταινίες της εβδομάδας ο φετινός βραβευθείς με το Όσκαρ Α’ ρόλου Ιρλανδός ηθοποιός Κίλιαν Μέρφι (Οπενχάιμερ) διαπρέπει για μια ακόμα φορά στην υπέροχη, ανθρώπινη ταινία «Μικρά πράγματα σαν κι αυτά», την ώρα που ο Αγγελος Φραντζής, αρκετά χρόνια μετά την «Ευτυχία», επιστρέφει με την «σκεπτόμενη κωμωδία» «Ο νόμος του Μέρφι», την πιο φιλόδοξη δημιουργία του.

Βαθμολογία

5: εξαιρετική

4: πολύ καλή

3: καλή

2: ενδιαφέρουσα

1: μέτρια

0: απαράδεκτη

«Μικρά πράγματα σαν κι αυτά» (Small Things Like These)

Μόνη λύση για να απελευθερωθείς, είναι να κάνεις ένα καλό

Παραγωγή: HΠA/ Ιρλανδία/ Βέλγιο, 2024

Σκηνοθεσία: Τιμ Μίλαντς

Ηθοποιοί: Κίλιαν Μέρφι, Έμιλι Γουότσον κ.α.

Η επιτυχία αυτού του καταπληκτικού ψυχοδράματος που μοιάζει – και εν μέρει είναι – με καταδίκη της γυναικείας καταπίεσης που κάποτε ασκούσε η Καθολική Εκκλησία με τα φρικτών συνθηκών Μοναστήρια της Μαγδαληνής στην Ιρλανδία (θυμίζω την έξοχη ταινία του Πίτερ Μάλεν The Magdalene Sisters), στην πραγματικότητα μιλά για την ανάγκη που όλοι ίσως έχουμε να προσφέρουμε το καλό, να κάνουμε κάτι πραγματικά σημαντικό στην ζωή μας, ακόμα και αν το τίμημα είναι τεράστιο.

Τοποθετημένη στην Ιρλανδία της δεκαετίας του 1980, η ιστορία της ταινίας παρακολουθεί έναν καρβουνιάρη με την δική του επιχείρηση, τον Μπιλ Φέρλονγκ, πατέρα πέντε κοριτσιών, ο οποίος θα βρεθεί αντιμέτωπος με το σκότος του καθολικισμού αντικρύζοντας την οδύνη. Όμως από την πρώτη στιγμή που τον αντικρίζουμε, είναι φανερό ότι αυτός ο άνθρωπος κουβαλάει μέσα του βάσανα. Κυκλοφορεί σαν ζόμπι, λες και ένα βάρος πλακώνει αβάσταχτα την ψυχή του, είναι αλλόκοτα αμίλητος, κάτι διαρκώς τον τρώει.

Περπατώντας καθημερινά την ανηφόρα προς το σπίτι του, ο Μπιλ σου δίνει την εντύπωση ότι ανεβαίνει τον Γολγοθά. Και νιώθεις επίσης ότι κάπως έτσι θα πρέπει να ήταν πάντα. Γιατί όμως; Αφού είναι ένα καλός άνθρωπος, ήσυχος, αξιοπρεπής, ευγενής, προστατευτικός απέναντι στις κόρες του, ακόμα και στους άλλους, τους ξένους. Όταν ο Μπιλ γίνεται μάρτυρας της βίαιης εισαγωγής μιας κοπέλας σε ένα Μοναστήρι της Μαγδαληνής, το γεγονός θα ανασύρει μνήμες από το δικό του μοναχικό παρελθόν, όταν την κρίσιμη στιγμή της απελπισίας, κάποιος τον βοήθησε.

Με βάση το διάσημο διήγημα με τον ίδιο τίτλο της Ιρλανδής Κλαιρ Κιγκαν (εκδόσεις Μεταίχμιο) το οποίο και συνιστώ, ο Τιμ Μίλαντς «έδεσε» με διακριτικότητα παρόν με παρελθόν και σκηνοθέτησε με αυστηρότητα τις καταστάσεις που δικαιολογούν το βαρύ κλίμα και την αποπνιχτική ατμόσφαιρα μιας ταινίας που ενώ δεν έχει ούτε μια σκηνή σωματικής βίας μοιάζει με βασανιστική κατάδυση στον Αδη.

Και αυτή η συνθήκη εκφράζεται στην εντέλεια (είναι η μόνη λέξη που μπορείς να χρησιμοποιήσεις) από τον Κίλιαν Μέρφι στον ρόλο του Μπιλ Φέρλονγκ (οι Μίλαντς Μέρφι είχαν συνεργαστεί και στη δημοφιλή σειρά της τηλεόρασης «Peaky blinders»). Το δυσβάσταχτο ψυχολογικό φορτίο που ο Μπιλ σε όλη του την ζωή κουβαλά, αποτυπώνεται ολοζώντανα και ξεκάθαρα στα μονίμως γουρλωμένα, όλο απορία γαλάζια μάτια του, στα κομπιάσματά του, στις ανάσες που αγωνιά να πάρει ενώ οδηγεί το βαν του για τις καθημερινές παραδόσεις κάρβουνου.

Ενας άνθρωπος που μέσα του δεν βρίσκεται ποτέ σε ησυχία αλλά ποτέ δεν θα το εκφράσει με λέξεις – γιατί μερικά πράγματα δεν μπορείς να τα εκφράσεις με λέξεις. Μόνον μια σιωπηλή πράξη που μπορεί να βοηθήσει κάποιον, μπορεί συγχρόνως να σώσει κι εσένα και έχοντας αυτή την ιδέα ως οδηγό, τα «Μικρά πράγματα σαν κι αυτά» κυριολεκτικά απογειώνονται.

Βαθμολογία: 5

ΑΘΗΝΑ: ΑΣΤΥ – ΓΑΛΑΞΙΑΣ – ΑΒΑΝΑ – ΣΠΟΡΤΙΝΓΚ – WEST CITY – ΦΟΙΒΟΣ – VILLAGE MALL – ΚΗΦΙΣΙΑ – ΑΕΛΛΩ – ΝΑΝΑ – ΖΕΑ – ΒΑΡΚΙΖΑ – OPTIONS ΓΛΥΦΑΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: ΚΟΛΟΣΣΑΙΟ – ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ – OPTIONS MAKEDONIA

«Ο Νόμος του Μέρφι»

Η Αλίκη στην Χώρα της Κάτιας Γκουλιώνη

Παραγωγή: Ελλάδα, 2024

Σκηνοθεσία: Άγγελος Φραντζής

Ηθοποιοί: Κάτια Γκουλιώνη, Ανδρέας Κωνσταντίνου, Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης κ.α.

Κάνοντας μια στροφή δημιουργίας 180 μοιρών συγκριτικά με την αμέσως προηγούμενη κινηματογραφική ταινία του, το «ακαδημαϊκό» βιογραφικό δράμα «Ευτυχία» που σημείωσε τεράστια επιτυχία στο πανελλήνιο, ο σκηνοθέτης Άγγελος Φραντζής, είναι φανερό ότι με θάρρος και αποφασιστικότητα εισχώρησε στα βαθιά νερά του πιο δύσκολου και συγχρόνως πιο υποτιμημένου κινηματογραφικού είδους παγκοσμίως: της κωμωδίας.

Και για να κάνει τα πράγματα ακόμα πιο δύσκολα, ακόμα πιο προκλητικά για τον ίδιο, για τους συνεργάτες του αλλά και για το κοινό, ο Φραντζής επέλεξε την πιο ανασφαλή οδό: την δημιουργία όχι μιας απλής, «πιασάρικης» κωμωδίας αλλά μιας εντελώς ασυνήθιστης και πρωτόγνωρης για την Ελλάδα, εντελώς «λοξής» θεματικά, εντελώς σύνθετης κατασκευαστικά. Ευκρινείς από τους τίτλους αρχής κιόλας οι προθέσεις του. Ακούμε μια φωνή «από το διάστημα» να θέτει φιλοσοφικά ερωτήματα για την ύπαρξή μας, για το «είναι» μας, για την ζωή, για τον θάνατο, για το τι είναι και τι όχι πραγματικότητα.

Μεγάλες έννοιες που προσγειώνονται απότομα πάνω σε ένα πρόσωπο, την Μαρία Αλίκη (Κάτια Γκουλιώνη) αποτυχημένη ηθοποιό η οποία όταν για κάποιο λόγο θα βρεθεί στο χείλος του θανάτου, θα κληθεί να επιβιώσει παίζοντας τους ρόλους που ως τότε δεν κατάφερε ποτέ να παίξει. Από μόνα τους όλα αυτά ακούγονται (και είναι) πολύ παράξενα. Το ερώτημα βέβαια είναι αν θα γίνουν και ενδιαφέροντα σε μια ταινία που από την κορυφη ως τα νύχια είναι μια κατάσταση φαντασίας, ένας χορός του υποσυνείδητου, ένα ψυχεδελικό ταξίδι στο οποίο θα βρούμε την Γκουλιώνη να είναι από την μια διάσημη, σνομπ σταρ, σαν «βγαλμένη» από φασαριόζικη ταινία του Φεντερίκο Φελίνι και από την άλλη πολύτεκνη φτωχή μητέρα, μια «μούσα» σε ταινία του ιταλικού νεορεαλισμού.

Ο «Νόμος του Μέρφι» είναι όντως ενδιαφέρουσα ταινία, χάρη κυρίως στην συγχρόνως συγκροτημένη και ελεύθερη σκηνοθετική ματιά της. Ο Φραντζής δοκιμάζει τις δυνατότητές του μέσα από ένα καλειδοσκόπιο 40 μονοπλάνων αρκετής διάρκειας το καθένα, όπου τα πάντα μπορούν να συμβούν, ελάχιστα μπορούν να εξηγηθούν και τίποτα να ερμηνευτεί. Το στοίχημα λοιπόν είναι αν η αίσθηση που αφήνει πίσω της αυτή η «παλαβιάρικη» παραλλαγή της ούτως ή άλλως «παλαβιάρικης» «Αλίκης στην Χώρα των Θαυμάτων» θα μπορέσει να κρατήσει απ’ οίκω τον θεατή για δύο ώρες.

Βέβαια δεν είναι η πρώτη φορά που ένα τέτοιο «ονειρικό» εγχείρημα απασχολεί τον σκηνοθέτη. Το «Ονειρο του σκύλου» η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του πάνω σε αυτά φιλμικά χνάρια πατούσε (παρεμπιπτόντως ένας σκύλος παίζει ρόλο και στον «Νόμο του Μέρφι» και μάλιστα σημαντικό – ίσως τον πιο …ανθρώπινο).

Δεν πρέπει ωστόν να λησμονούμε ότι εδώ μιλάμε για προθέσεις κωμωδίας, το δυσκολότερο (όπως αναφέρθηκε στην αρχή) κινηματογραφικό είδος που υπάρχει. Προσωπικά δεν υπήρξαν πολλές στιγμές που με έκαναν να γελάσω παρακολουθώντας τον «Νόμο του Μέρφι». Ήταν όμως αμέτρητες εκείνες που με έκαναν να θαυμάσω το ανήσυχο filmmaking της, την ευρεία γκάμα της υποκριτικής της Κάτιας Γκουλιώνη (ηθοποιού που ποτέ ως τώρα δεν με είχε πείσει πλήρως) και το ότι ο »Νόμος του Μέρφι» είναι μια ταινία που σου δίνει την εντύπωση ότι όσοι δούλεψαν πάνω της, θα πρέπει να ένιωθαν ότι βρίσκονταν σε έναν απέραντο παιχνιδότοπο, όπου μπορούσαν να κάνουν κυριολεκτικά ότι περνούσε από το μυαλό τους. Και αυτό, σήμερα, θέλει κότσια για να το κάνεις, πόσο μάλλον σε μια κάθε άλλο παρά φτηνή παραγωγή και δη ελληνική.

Βαθμολογία: 3

ΑΘΗΝΑ: OΛA ΤΑ VILLAGE – ΟΛΑ ΤΑ OPTIONS – CINOBO ΟΠΕΡΑ – ΕΛΛΗ – ΔΑΝΑΟΣ – ΝΙΡΒΑΝΑ – ΑΕΛΛΩ – ΚΗΦΙΣΙΑ – ΦΟΙΒΟΣ – WEST CITY – ΣΠΟΡΤΙΝΓΚ κ.α. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: ΒΑΚΟΥΡΑ – OPTIONS ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ – CINEMA ONE – ΚΟΛΟΣΣΑΙΟΝ κ.α.

«Η κουζίνα» (La Cocina)

Αναζητώντας το όνειρο μέσα στην σκληρή πραγματικότητα

Παραγωγή: ΗΠΑ/ Μεξικό, 2024

Σκηνοθεσία: Αλόνσο Ρουιζπαλάσιος

Ηθοποιοί: Ραούλ Μπριόνε, Ρούνεϊ Μάρα

Με ιδέες και έμπνευση ο Μεξικανός σκηνοθέτης Αλόνσο Ρουιζπαλάσιος βουτά στο προσκήνιο αλλά κυρίως στο παρασκήνιο ενός πολυτελούς εστιατορίου του Μανχάταν της Νέας Υόρκης, εκεί όπου κουλτούρες από όλο τον κόσμο αναμειγνύονται κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού διαλείμματος μέσα στη φούρια των ασταμάτητων ρυθμών της μητρόπολης. Η κλοπή ενός πορτοφολιού θα δώσει την βάση για την ανάπτυξη της ιστορίας, καθώς από όλους τους αλλοδαπούς που εργάζονται στην κουζίνα, βασικός ύποπτος φαίνεται να είναι ένας ονειροπόλος, ατίθασος Μεξικανός (Ραούλ Μπριόνε) ερωτευμένος με μια σερβιτόρα (Ρούνεϊ Μάρα).

Όμως το στοιχείο του «πολιτισμικού κοκτέιλ» μέσα στον ίδιο κλειστό χώρο, είναι το πιο ενδιαφέρον στην ασπρόμαυρη αυτή ταινία που κινεί την περιέργεια τόσο από τις λεπτομέρειες των δρώμενων ανάμεσα στους πελάτες και τους εργαζομένους αλλά κυρίως ανάμεσα στους εργαζομένους μεταξύ τους, δηλαδή την κουζίνα, το «εργοστάσιο» παραγωγής. Ευαίσθητο, αγαπησιάρικο και εξαιρετικά «κινητικό», αυτό το μικρό φιλμ με την μεγάλη ψυχή διαγωνίστηκε στο φεστιβάλ Βερολίνου φέτος και είναι βασισμένο στο θεατρικό έργο του Αρνολντ Γουέστλερ, που παρουσιάστηκε το 1957 και στο οποίο η πόλη της δραματουργίας είναι το Λονδίνο.

Βαθμολογία: 3

ΑΘΗΝΑ: ΔΑΝΑΟΣ – ΑΘΗΝΑ ΧΑΛΑΝΔΡΙ – ΒΑΡΚΙΖΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΝ – ΑΘΗΝΑΙΟΝ – ODEON ΠΛΑΤΕΙΑ

«Ξύπνα» (Wake up)

Ταινία – πρόταση στο σινεμά τρόμου

Παραγωγή: Καναδάς/ Γαλλία, 2023

Σκηνοθεσία: Φρανσουά Μιμάρ, Ανούκ Γουισέλ και Γιόαν Καρλ Γουισέλ

Ηθοποιοί: Τέρλοου Κόνβερι, Μπένι Ο. Αρθουρ, Ζακλίν Μορέ κ.α.

Μια ταινία που ξεκινά από την «επαναστατική» πλάκα που θέλει να στήσει μια παρέα νεαρών ακτιβιστών κάνοντας μαύρα χάλια ένα πολυκατάστημα ως διαμαρτυρία για τον αφανισμό των ζώων και την καταστροφή του Αμαζονίου, εξελίσσεται σε αιμόφυρτο splatter, στην λογική του κυνηγητού γάτας – ποντικού. Η εξαμελής παρέα (τρία αγόρια – τρία κορίτσια) θα γίνει στόχος ενός θηριώδους ημιπαράφρονος σεκιούριτι (Τέρλοου Κόνβερι) που έχει ως χόμπι την κατασκευή πρωτόγονων όπλωντα οποία και χρησιμοποιεί εναντίον των νεαρών.

Όλα αυτά κατά την διάρκεια μιας μόνο νύχτας και μέσα σε έναν μόνο χώρο, του πολυκαταστήματος, που θα μετατραπεί σε τεράστιο λουτρό αίματος. Αν και φτηνή παραγωγή, το «Ξύπνα» πατά σταθερλα στα χνάρια που χάραξαν κλασικές της ίδιας μορφής, όπως («Νύχτα με τις μάσκες» του Τζον Κάρπεντερ, «Τρέξε!» του Τζόρνταν Πιλ, «Μην ανασαίνεις» του Φάντε Αλβαρεζ) και υπηρετεί με συνέπεια το είδος του. Επίσης αποφεύγει τα κλισέ όπως για παράδειγμα την κατάχρηση της μουσικής στη διαπασών στις σκηνές έντασης, προκειμένου ο φόβος να δημιουργηθεί με το ζόρι. Είναι μεν ωμή στις βίαιες σκηνές της αλλά τόσο όσο χρειάζεται, όχι απλοϊκά εφετζίδικη και ανούσια επιδεικτική.

Βαθμολογία: 3

«Μικρό θλιμμένο κορίτσι» (Little Girl Blue)

Μια σκηνοθέτις αναζητά την αλήθεια για την μητέρα της

Παραγωγή: Γαλλία/ Βέλγιο, 2023

Σκηνοθεσία: Μόνα Ασάς

Παίζουν: Μόνα Ασάς, Μαριόν Κοτιγιάρ κ.α.

Μέσω αυτής της παράξενης ταινίας η Μόνα Ασάς ξεκινά ένα ταξίδι αυτοψυχαναλυσης αναζητώντας αλήθειες για την διάσημη μητέρα της, φωτογράφο, συγγραφέα και κινηματογραφίστρια Καρόλ Ασάς, η οποία αυτοκτόνησε το 2016. Βλέπουμε την σκηνοθέτιδα πνιγμένη σε σημειώσεις και φωτογραφίες, αρνητικά, ημερολόγια, κομμάτια από φιλμ. Τα γραπτά της μητέρας της, η φωνή του πατέρα της που της λέει να τα παρατήσει όλα και να φτιάξει την ζωή της.

Όμως εκείνη επιμένει να παλεύει με τα φαντάσματα, προσλαμβάνει την Μαριόν Κοτιγιάρ για να υποδυθεί την μητέρα της και μέσω αυτής της «μεταμόρφωσης» που μόνον αμηχανία (σε όλους) μπορεί να προκαλέσει, οι αναζητήσεις συνεχίζονται. Ζωή και Τέχνη στο ίδιο πλάνο, ή στο ίδιο τετράδιο, είναι μια κατάσταση που συναντάμε συχνά όχι μόνο στον κινηματογράφο αλλά σε όλες τις τέχνες.

Σπανίως όμως τόσο ιδιαίτερα όσο στο «Μικρό θλιμμένο κορίτσι» καθώς το προσωπικό ταξίδι της σκηνοθέτριας στο παρελθόν είναι το ίδιο το σώμα της ταινίας γιατί κινηματογραφείται επί τόπου και κινείται στο μεταίχμιο του ντοκιμαντέρ. Επίσης περιέχει πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό και αναφορές σε μορφές όπως ο Ζαν Ζενέ, ο Χόρχε Σεμπρούν και η Μαργκερίτ Ντυράς τους οποίους η Καρόλ Ασάς είχε γνωρίσει. Προσωπικότητες που βοήθησαν το πνεύμα της να απελευθερωθεί και συγχρόνως το εγκλώβισαν σε έναν λαβύρινθο από τον οποίο ποτέ δεν κατάφερε να ξεφύγει.

Βαθμολογία: 3

ΑΘΗΝΑ: ΑΣΤΟΡ – ΓΑΛΑΞΙΑΣ

Συνάντηση εικόνων

Αποκλειστικά στην ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ το Σαββατοκύριακο προβάλλεται το ντοκιμαντέρ «Εν Εσόπτρω – Ο Παπά -Σταμάτης και ο Σταμάτης» (Ελλάδα, 2024) στο οποίο η σκηνοθέτρια Λένα Βουδούρη, με άγρυπνο βλέμμα, «ενώνει» δυο εικονοκλάστες που ανήκουν σε διαφορετικούς «κόσμους» της εικόνας: στη μια πλευρά ο ιερέας Σταμάτης Σκλήρης, όνομα στον χώρο της αγιογραφίας και απέναντί του ο συνωνόματός του Σταμάτης Γιαννούλης, όνομα στην διεύθυνση φωτογραφίας (ταινιών όπως ο «Μπαλαμός» και ο «Λευτέρης Δημακόπουλος»). Αυτή η συνομιλία ανάμεσα σε μια από τις πιο παλιές και μια από τις πιο σύγχρονες τέχνες της εικόνας μετουσιώνεται σε μια δυνατή σχέση φιλίας που η αναπτύχθηκε κατά την διάρκεια των γυρισμάτων ενός ντοκιμαντέρ της Βουδούρη για τον Σκλήρη με φωτογράφο τον Γιαννούλη ο οποίος πέθανε το 2022.

Βαθμολογία: 3