“Το Πολυτεχνείο δεν ήτανε γιορτή, ήτανε εξέγερση και πάλη λαϊκή”, λέει ένα από τα συνθήματα που δονούν αυτές τις ημέρες την Πατησίων, την Στουρνάρη και όλους τους δρόμους γύρω από το ιστορικό κτίριο που στεγάστηκε για δεκαετίες το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
Η λαϊκή πάλη, που έγινε κατά τη διάρκειά της επταετίας της Χούντας, καθώς και η εξέγερση της 17ης Νοεμβρίου του 1973 αποτέλεσαν τη γενεσιουργό αιτία για να στραφούν στην πολιτική και αργότερα να αναδειχθούν στελέχη, που σήμερα είναι συνδεδεμένα με το D.N.A. του ΠαΣοΚ. Για την ακρίβεια αναδείχθηκε μία γενιά που χαρακτηρίστηκε ως η γενιά του Πολυτεχνείου, που πήρε την σκυτάλη από τον ανένδοτο και το 1-1-4 κι εγκαθίδρυσε την Δημοκρατία στη χώρα μας, δημιουργώντας παράλληλα τον ιστορικό κύκλο της μεταπολίτευσης.
Τα πρόσωπα που έδρασαν και διώχθηκαν
Ο Ιδρυτής του κόμματος Ανδρέας Παπανδρέου φυλακίστηκε, εξορίστηκε και έφτιαξε το Π.Α..Κ. Ο γιος του και μετέπειτα πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, είδε τις πρώτες ημέρες της Χούντας έναν λοχία να του βάζει το όπλο στον λαιμό για να του μαρτυρήσει που είναι κρυμμένος ο πατέρας του. Σήφης Βαλυρακης, Μένιος Κουτσόγιωργας, Βαγγέλης Γιαννόπουλος, Γιώργος Μαγκάκης, Φοίβος Ιωαννίδης διώχθηκαν από το καθεστώς, πάλεψαν και αργότερα εντάχθηκαν στο ΠαΣοΚ, όπως και η Μελίνα Μερκούρη που κρίθηκε ανεπιθύμητη στη χώρα της. Ο Νίκος Βερνίκος και ο Νίκος Χριστοδουλάκης συνδέθηκαν με την εξέγερση του Πολυτεχνείου υπηρέτησαν επίσης το ΠαΣοΚ και παραμένουν μέχρι σήμερα πιστοί και ενεργοί. Αργότερα προσχώρησε και η Μαρία Δαμανάκη, η Τόνια Μοροπουλου αλλά κι ακόμη ένα μέλος του ρωμαλέου τότε φοιτητικού κινήματος ο Μίμης Ανδρουλάκης.
Ο Στέφανος Τζουμάκας που κράτησε πρώτος στα χέρια του την αιματοβαμμένη σημαία του Πολυτεχνείου έγινε υπουργός του κόμματος, όπως και Χρήστος Παπουτσής που σαν τελευταίος πρόεδρος της ΕΦΕΕ κράτησε επίσης τη σημαία σύμβολο που έπεσε κάτω από τις ερπύστριες του τανκ. Ο τελευταίος με τις συνεντεύξεις του συντήρησε τον αστικό μύθο που συνδέει την ΠΑΣΠ με μία άγραφη αλλά ιερή τελετή μνήμης. Μια τελετή που ξεκινάει από το 1975 και φτάνει μέχρι και σήμερα.
Οι νέοι δεν ξεχνούν εκείνον τον Νοέμβρη
Αυτή η παράδοση που κατεβάζει την ΠΑΣΠ στον δρόμο και την συνδέει με το αόρατο νήμα της ιστορίας, δημιουργεί έναν ισχυρό δεσμό με το παρελθόν. Νίκος Ανδρουλάκης, Ανδρέας Σπυρόπουλος, Παύλος Χρηστίδης, Μιχάλης Κατρίνης, Μανώλης Χριστοδουλάκης, Κώστας Τσουκαλάς είναι μερικοί από εκείνους τα τελευταία χρόνια βρέθηκαν στον δρόμο, στο μπλοκ του ΠαΣοΚ και φώναξαν τα συνθήματα που ενώνουν εκείνους τιμούν τον αγώνα για δημοκρατία.
Κοντά τους και αυτοδιοικητικοί όπως ο δήμαρχος Χανίων Παναγιώτης Σημανδηράκης και Μυτιλήνης Παναγιώτης Χριστόφας. Αυτή η νεότερη γενιά που ηγήθηκε της ΠΑΣΠ αποτελεί για πολλούς το κλειδί της επιστροφής του ΠαΣοΚ στον δρόμο, οργανωμένα και συντεταγμένα. Όπως παλιά.
Το μυστικό της ιερής τελετής
Μέλη της ΠΑΣΠ ανοίγουν την αιματοβαμμένη σημαία στην πύλη του ιστορικού ιδρύματος το μεσημέρι της 17ης Νοεμβρίου. Στη συνέχεια τραγουδούν όλοι μαζί τον εθνικό ύμνο. Ξεκινούν με το πότε θα κάνει ξαστεριά” και ανεβαίνουν την Ακαδημίας. Μπαίνουν στην κεφαλή της πορείας. Στη Βουλή γίνεται εννός λεπτού και κατευθύνονται στην αμερικανική πρεσβεία. Εκεί, ένα πρόσωπο που είχε προκαθοριστεί σε μυστική σύσκεψη διπλώνει τη σημαία και τη φυγαδεύει.
Οι υπόλοιποι δημιουργούν με τα κορμιά τους και με υψωμένα τα χέρια μία ανθρώπινη ασπίδα και την προστατεύουν από επίδοξους σαμποτέρ, αλλά και τα φλας των φωτογράφων που καραδοκούν πάντα για ένα κλικ που θα μαρτυρήσει ένα μυστικό 50 ετών. Καθώς, μέχρι σήμερα δεν έχει διαρρεύσει ποιος φυλάει τη σημαία, που την κρύβει και την εμφανίζει η ΠΑΣΠ κάθε χρόνο στον δρόμο, προσελκύοντας τα βλέμματα και διατηρώντας ταυτόχρονα τον αστικό μύθο που την συνοδεύει. Μόλις η πομπή με την σημαία τελειώσει τα στελέχη γυρνούν προς τα πίσω. Πηγαίνουν και βρίσκουν τα μέλη του κόμματος στο μπλοκ και επαναλαμβάνουν τα τελευταία της διαδρομής.
Αυτή η διαδικασία γινόταν μέχρι το 2011. Από το 2012 και την εποχή των μνημονίων το ΠαΣοΚ έπαψε να κατεβάζει οργανωμένο μπλοκ με περιφρούρηση. Μόνο η σημαία και η πομπή της από τα μέλη της ΠΑΣΠ διατήρησαν την επαφή της παράταξης με την γιορτή της Δημοκρατίας. Αυτό άλλαξε τα τελευταία χρόνια και από το 2022 το ΠαΣοΚ με εντολή της ηγεσίας ξανακατεβαίνει και κάθε χρόνο είναι και πιο μαζικό.
ΠΑΣΠ ιδέα ενωμένη αριστερά.
Χθες το πρωί στη χωρομέτρηση του Πολυτεχνείου δύο από τα νεότερα στελέχη της γενιάς των 40αρηδων είχαν τον εξής διάλογο “θυμάσαι που είχαμε μαζευτεί να γράψουμε κείμενο για τα 30 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου” θα πει ο ένας και ο άλλος θα αποκριθεί “θυμάμαι, αφού εσείς φύγατε κι έκατσα εγώ και το έγραψα. Πέρασαν 21 χρόνια” θα συνειδητοποιήσει. Αυτό τον διάλογο μετέφερε στο ΒΗΜΑ το ένα από τα δύο πρόσωπα που δεν έχει λείψει στιγμή όλα αυτα τα χρόνια από τους εορτασμούς του Πολυτεχνείου.
“Το 2001 είμασταν λίγοι, περίπου 100 άτομα. όταν φτάσαμε στην αμερικανική πρεσβεία αναρχικοί μας πέταξαν πέτρες και τρέξαμε στη Σούτσου. οι αστυνομικοί κοιτούσαν. Ευτυχώς κάποια παιδιά από τα ΤΕΙ δεν φοβήθηκαν, αντιστάθηκαν. απάντησαν στον πετροπόλεμο κι έτσι φυγαδεύσαμε τα κορίτσια. Τότε βγήκε και το σύνθημα, είμαστε από το Αιγάλεω μέχρι το Περιστέρι νόμος είναι του τεϊτζή το χέρι” θα θυμηθεί και θα πει χαριτολογώντας.
Σύμφωνα με μαρτυρίες αυτό το περιστατικό πείσμωσε την οργανωτική δομή της νεολαίας και την επόμενη χρονιά κατέβηκαν στον δρόμο 2.000 νεολαίοι του κόμματος και αποφεύχθηκε κάποιο περιστατικό. Το 2003 χαρακτηρίστηκε από την προσπάθεια να μπει η ΔΑΠ -ΝΔΦΚ να καταθέσει στεφάνι στο Πολυτεχνείο. μέλη της ΠΑΣΠ και αριστερές οργανώσεις δεν τους άφησαν. Έγιναν επεισόδια έξω από την πύλη [ου έπαιξαν και στα δελτία ειδήσεων.
“Το 2004 αμέσως μετά την πομπή της σημαίας και ενώ τα κεφάλια της ΠΑΣΠ., να το πω έτσι απλά , πήγαιναν προς το μπλοκ, ομάδα αστυνομικών τους λέει να μπουν στο στενό που βρίσκεται το νοσοκομείο ΝΙΜΙΤΣ. Εκείνη την ώρα περνούσε ένα μπλοκ αναρχικών, οι μαύροι όπως τους λέμε. Οι αναρχικοί με καλυμμένα τα πρόσωπά τους έκαναν επίθεση, πέταξαν πέτρες και μπαταρίες. Η γενιά αυτή είχε μεγαλώσει αλλιώς δεν ήταν της βίας αλλά δεν θα έκανε και πίσω. αμέσως απάντησαν. Οι αναρχικοί τότε τους έβγαλαν φωτογραφία και τους έβαλαν σε σάιτ και έλεγαν πως οι Πασοκοι έφεραν μπράβους. δεν ήταν έτσι όμως στη φωτογραφία ήταν παιδιά από τα προάστεια που ήταν της νεολαίας ΠαΣοΚ.
Ήταν παιδιά από το Κερατσίνι και τον Κορυδαλλό που πάντα στα δύσκολα ήταν εκεί” θα πει στο ΒΗΜΑ στέλεχος που θυμάται αυτή την στιγμή δίνοντας και την σχετική φωτογραφία.
Φωτογραφία μετά την πομπή της σημαίας το 2004 που δημοσιεύθηκε σε site του αντιεξουσιαστικού χώρου.
Την επόμενη χρόνια τα άτομα σε σημαία και μπλοκ ήταν ακόμη περισσότερα χωρίς να συμβεί κάτι. Το 2006 όμως συνεχίστηκε η βεντέτα με τους αναρχικούς. “Κάποιοι θεωρούν το Πολυτεχνείο δικό τους προνομιακό πεδίο δράσης και για αυτό δεν θέλουν άλλες παρατάξεις να είναι εκεί. Το 2006 όπως και το 2007 θυμάμαι να φτάνουμε στην αμερικάνικη πρεσβεία και εκεί πριν στρίψουμε στη Σούτσου να μας κάνουν επίθεση, να απαντάμε και να υπάρχει κυνηγητό στους γύρω δρόμους” θα πει στο ΒΗΜΑ άτομο που συμμετείχε σε εκείνες τις πορείες.
Παρουσια Γρηγοροπουλου τα επεισόδια του 2008
Στις 15 Νοεμβρίου κάθε χρόνο οι φοιτητές μπαίνουν μέσα στο Πολυτεχνείο για την διαδικασία που ονομάζουν χωροθέτηση. Παίρνουν δηλαδή συγκεκριμένο χώρο βάζουν τις αφίσες τους, κρεμούν τα πανό και στήνουν τα τραπεζάκια τους. Αυτή διαδικασία γίνεται εδώ και δεκαετίες. Η ΠΑΣΠ παίρνει τραπέζι στην είσοδο δεξιά και παλαιότερα μία αίθουσα στο κτίριο Γκίνη που έκανε έκθεση φωτογραφίας. Το 2008 τα μέλη της ΠΑΣΠ μαζεύονται για να μπουν στο Πολυτεχνείο στην οδό Κωλέττη που ήταν τα τότε γραφεία της Νεολαίας ΠαΣοΚ.
Είμαστε περίπου 200 άτομα. εκείνη την στιγμή έρχονται από τα Εξάρχεια 50 αναρχικοί, πέταξαν μπουκάλια και πέτρες. έτρεξαν οι γυναίκες και κάποιοι κλείστηκαν μέσα στα γραφεία. στη συνέχειά έφυγαν οι αναρχικοί και ξαναμαζεύτηκε κόσμος” θα πει στο ΒΗΜΑ άτομό που τότε ήταν ένα από τα ηγετικά στελέχη της Νεολαίας ΠαΣοΚ. και θα συνεχίσει “θυμάμαι πως λέγαμε πως θα ξανάρθουν. Τότε στα γραφεία είχαμε ρόπαλα για την περιφρούρηση και κράνη δώσαμε εντολή να τα κατεβάσουν. Υπήρχαν και κάποια παιδιά που ήταν ψημένα και έλεγαν να οργανωθούμε δεν γίνεται να το αφήσουμε έτσι, Ξανά ήρθαν 5 νεολαίοι από Αγία Βαρβάρα και Πετρούπολη έστησαν οδοφράγματα με κάτι κάδους στην κάτω μεριά της Κωλέττη.
Ο γραμματέας της ΠΑΣΠ ΤΕΙ τότε ο Αλέξανδρος Θεοδωράκος έμεινε μόνος του μπροστά από την πόρτα του κτιρίου για να μην μπουν μέσα και οι Αναρχικοί του έσπασαν το χέρι. Όταν το είδαν αυτό τα παιδιά που ήταν πίσω από τους κάδους και έπαιζαν πετροπόλεμο κάνα μισάωρο έτρεξαν να τον βοηθήσουν. Θυμάμαι τον έναν με άσπρη ζακέτα και καπέλο που έτρεξε χωρίς να τον νοιάζουν οι πέτρες που πετούσαν οι αναρχικοί και κυνήγησε έναν δικό τους που ανέβηκε στην καρότσα ενός φορτηγού. Σουρεάλ κατάσταση… Όταν πήγαμε στην πορεία δύο μέρες μετά το περιστατικό είχε πάρει διαστάσεις.
Όλοι μας έλεγαν μπράβο μπράβο κι όταν φτάσαμε στην αμερικανική πρεσβεία ένας σύντροφος φωνάζει αναρχικοί και πεταει μπουκάλι με νερό προς αυτούς. Επειδή τότε όλοι ξέραμε ότι θα περπατήσουμε είχαμε πάνω μας από ένα μπουκάλι. Όταν έπεσε το πρώτο ξεκίνησαν όλοι προς τους αναρχικούς να πετάνε τα μπουκάλια τους και καλύφθηκε ο ουρανός. Τότε αυτοί απάντησαν και έφυγαν άτομα από την περιφρούρηση και για ακόμη χρονιά έπεσε ξύλο. Τις επόμενες ημέρες πως στις σχολές υπήρχαν αντίποινα και μέλη της ΠΑΣΠ είχαν στοχοποιηθεί από αναρχικούς” θα δηλώσει στο βήμα χαρακτηριστικά τονίζοντας πως κανείς δεν κερδίζει από τέτοια πράγματα και πως δεν πρέπει να υπάρχει βία μεταξύ διαδηλωτών.
Στο περιστατικό αυτό που έγινε με τους Αναρχικούς την ημέρα της χωροθέτησης συμμετείχε και ο Αλέξης Γρηγορόπουλος, ο οποίος λίγες ημέρες μετά βρήκε τραγικό θάνατο όταν ο Επαμεινώνδας Κορκονεάς τον σημάδεψε με το όπλο και τον σκότωσε. Αυτό είναι κάτι που το έκανε γνωστό με επιστολή του μέσα από τη φυλακή ο Νίκος Ρωμανός που περιέγραψε τα γεγονότα από τη δική του πλευρά. Συγκεκριμένα ανέφερε μεταξύ άλλων πως “λίγες μέρες πριν την 17η Νοεμβρίου του 2008 είχαμε συμμετάσχει στην επίθεση στην νεολαία του ΠΑΣΟΚ που τότε είχε τα γραφεία της στα Εξάρχεια. Το περιστατικό είχε διαρκέσει αρκετή ώρα γιατί οι ΠΑΣΠΙΤΕΣ είχαν προσλάβει κάτι μπράβους για να τους προστατεύουν όπως είχαν κάνει και τα προηγούμενα χρόνια στις πορείες της 17Ν όπου μάλιστα οι μπράβοι τους είχαν επιτεθεί σε αναρχικά μπλοκ και ουσιαστικά η αντιπαράθεση δεν ήταν με την νεολαία του ΠΑΣΟΚ αλλά με τους μπράβους που φύλαγαν τα γραφεία τους. Στο τέλος καταφέραμε να φτάσουμε μέχρι τα γραφεία τους και όσοι δεν πρόλαβαν να κλειδωθούν μέσα δέχτηκαν την περιποίηση που τους αναλογούσε με αποτέλεσμα την επόμενη μέρα ο φοιτητής της ΠΑΣΠ που κρατούσε την σημαία του Πολυτεχνείου να είναι με σπασμένο χέρι σε όλες τις φωτογραφίες που κοσμούσαν τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Φωτογραφία από την συγκέντρωση της ΠΑΣΠ στην οδό Κωλέττη στις 15 Νοεμβρίου του 2008 λίγο πριν τα επεισόδια
Η αρχή του τέλους
Το 2009 ήταν η τελευταία μεγάλη παρουσία του ΠαΣοΚ “Στη χωροθέτηση ήταν πάνω από 1.000 πασπιτες. Πρώτη φορά είδα να μπαίνουν τόσοι πολλοί μέσα στο Πολυτεχνείο και στην πορεία πρέπει να είχε πάνω 5.000 άτομα. Αυτή ήταν η τελευταία καλή χρονιά που θυμάμαι, τώρα απλά ξαναχτίζουμε το ΠαΣοΚ θα πει πρόσωπο που συμμετέχει ενεργά στα οργανωτικά.
Το 2010 στη Σταδίου, έξω από το υπουργείο εργασίας την στιγμή της προσυγκέντρωσης και πριν οργανωθεί η περιφρούρηση αναρχικοί έριξαν τρεις μολότοφ και επικράτησε πανικός. Μετα το μπλοκ ανασυντάχθηκε όμως όπως λένε από τη Χαριλάου Τρικούπη τίποτα δεν είναι το ίδιο. Το ΠαΣοΚ στην Ελλάδα των μνημονίων δεν ξανακατέβασε οργανωμένο μπλοκ. Το 2011 η ΠΑΣΠ σταμάτησε την έκθεση φωτογραφίας στην αίθουσα Γκινη.
Το 2012 δεν κατάφερε να μπει στο Πολυτεχνείο. “Φτάσαμε στην είσοδο και παίξαμε ξύλο με τους αναρχικούς υπήρξε και πετροπόλεμος δεν καταφέραμε να μπούμε. Θυμάμαι στη μεση της εισόδου βάρεσαν με ρόπαλο του ραγκμπυ εναν συμφοιτητή μου. Ημουν δίπλα τον πήγαμε στο νοσοκομείο και τον επισκεφτηκε ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Από τότε και μετα ξαναμπηκαμε στην ουσία πέρυσι και φέτος η παρουσία μας είναι ακόμη πιο δυναμική” θα πεί στο ΒΗΜΑ στέλεχος του ΠαΣοΚ με θητεία τη νεολαία του κόμματος και θα μεταφέρει περιστατικό που έγινε μπροστά την επόμενη χρονιά. “Το 2013 ήμουν στη Μυτιλήνη εκεί υπάρχει ένα άγαλαμ του Μυρογιάννη ενός παιδιού που τον σκότωσε ο Ντερτιλής με το πιστόλι του, τον πυροβόλησε. Την 17η Νοεμβρίου είδα μία γυναίκα να καθαρίζει το άγαλμα. Μου είπαν πως ήταν η αδελφή του νεκρού, καθαρίζει την προτομή του νεκρού αδελφού της, συγκινήθηκα και έμεινα να δω. όταν ξεκίνησε η κατάθεση στεφάνων μπήκαν μπροστά από την προτομή μέλη αριστερών οργανώσεων και δεν άφηναν κανέναν να καταθέσει στεφάνι. Το τραγικό ήταν πως δεν άφησαν ούτε την κακομοίρα, την αδερφή του νεκρού που λίγη ώρα καθάριζε το άγαλμα του. Αυτό το είδε ένας ντόπιος και νευρίασε και τους έδιωξε. Καταλαβαίνετε σε τι σημείο είχαμε φτάσει τα προηγούμενα χρόνια; Ο φανατισμός την εποχη των μνημείων δεν επέτρεπε σε κανέναν μας να κατέβουμε στον δρόμο. Γινόμασταν στόχος και θα έλεγαν πως υποκινούμε τη βία” δήλωσε χαρακτηριστικά.
Σήμερα το ΠαΣοΚ βρίσκεται σε νέα φάση. Επανασυστήνεται με τις ρίζες του. Δημιουργεί νέα γενιά στελεχών. Η παρουσία εντός του Πολυτεχνείου είναι μαζική και διακριτοί. Πασπίτες με αυτοκόλλητα είναι στην είσοδο δίπλα από την σιδερένια πόρτα και δίπλα σε όποιον καταθέτει στεφάνι. Η σημαία συνεχίζει την ίδια διαδρομή από την εποχή του Στέφανου Τζουμάκα και του Χρήστου Παπουτσή. Συνδικαλιστές και στελέχη από κάθε γωνιά της χώρας σχηματίζουν μπλοκ και σε αυτό συμμετέχουν βουλευτές αλλά και ο πρόεδρος του κόμματος Νίκος Ανδρουλάκης που άλλωστε την έχει περπατήσει ξανά στο παρελθόν την συγκεκριμένη διαδρομή. Όλοι τιμούν μία μακρά παράδοση που τους συνδέει με τους δημοκρατικούς αγώνες. Αυτο θα γίνει και σήμερα και όλοι εύχονται να κυλήσουν όλα χωρίς ίχνος βίας, μόνο με φωνή και παλμό.
