Ίλον Μασκ. Ο «μεγαλύτερος influencer» της προεκλογικής περιόδου στις ΗΠΑ, και «το πρόσωπο» της προεκλογικής καμπάνιας του Ντόναλντ Τραμπ, σύμφωνα με τους New York Times. Αναμενόμενη -είχε εξάλλου προαναγγελθεί- η τοποθέτησή του σε ειδικό, σχεδόν προσωποπαγές πόστο στην κυβέρνηση Τραμπ 2.0, που θέτει ζητήματα ασυμβίβαστου και σύγκρουσης συμφερόντων.
Ο Μασκ, που έχει συμβόλαια αξίας άνω των $10 δισ. με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ μέσω της εταιρείας του Space X, θα ηγηθεί ενός νέου κυβερνητικού τομέα που θα εστιάζει στην αποδοτικότητα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Ονομάστηκε «Υπουργείο» Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας, χωρίς να αποτελεί στην πραγματικότητα υπουργείο προκειμένου να μην υπόκειται σε αυστηρούς κανόνες για τη σύγκρουση συμφερόντων.
«Θα σοκάρει τα συστήματα»
Όπως είπε ο ίδιος ο Τραμπ, ο Μασκ θα ηγηθεί του νέου «υπουργείου» μαζί με τον επιχειρηματία στον χώρο της βιοτεχνολογίας Βιβέκ Ραμασουάμι, για να προσφέρουν στον Λευκό Οίκο «συμβουλές και καθοδήγηση» ώστε «να διαλύσει τη γραφειοκρατία, να περικόψει τις σπάταλες δαπάνες και να αναδιαρθρώσει τις ομοσπονδιακές υπηρεσίες». Θα συνεργαστούν με το Γραφείο Διαχείρισης και Προϋπολογισμού για να «καθοδηγήσουν μεγάλης κλίμακας διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και να δημιουργήσουν μια επιχειρηματική προσέγγιση στην κυβέρνηση που παρόμοια δεν έχει ξαναγίνει». Η κίνηση «θα σοκάρει τα κυβερνητικά συστήματα». Χρονικό όριο της εργασίας των Μασκ και Ραμασουάμι είναι η 4η Ιουλίου 2026.
Προεκλογικά ο Μασκ είχε μιλήσει για περικοπή των δυο εκ των τριών τρισεκατομμυρίων δολαρίων των πάγιων εξόδων της ομοσπονδιακής κυβέρνησης ενώ ο Ραμασουάμι είχε δηλώσει παλαιότερα ότι θα καταργούσε το υπουργείο Παιδείας, το FBI και άλλες υπηρεσίες για να εξοικονομήσει ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας.
Οι περικοπές, σύμφωνα με την Κίρστεν Γκριντ, δημοσιογράφο των New York Times, αποτελούν «εμμονή» του Μασκ όπως έδειξε το «μαχαίρι» που έβαλε στα έξοδα του Χ. Ο τομέας ευθύνης που θα αναλάβει «δείχνει το μέγεθος της εξουσίας που θα έχει στη διοίκηση Τραμπ, αλλά συγχρόνως και τον βαθμό εμπιστοσύνης που έχει ο επανεκλεγείς πρόεδρος στο πρόσωπό του».
Επικρίσεις και ερμηνείες
Η τοποθέτηση του Μασκ στο συγκεκριμένο πόστο επικρίνεται έντονα από τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης. Το «μοναδικό στην ιστορία των ΗΠΑ» ασυμβίβαστο της ανάληψης θέσης στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση από πρόσωπο που συνδέεται οικονομικά μαζί της μέσω των επιχειρήσεών του, κάτι που απαγορεύουν οι ομοσπονδιακοί νόμοι, θα παρακαμφθεί εύκολα, σύμφωνα με τον δημοσιογράφο των ΝΥΤ Έρικ Λίπτον, «διότι ο Μασκ δεν θα αναλάβει επίσημη κυβερνητική θέση». Παρόλα αυτά, τη διακυβέρνηση της χώρας θα ελέγχουν οι «επιθυμίες δισεκατομμυριούχων» που φιλοδοξούν να παίξουν ρόλο στους τομείς των κρυπτονομισμάτων και της τεχνητής νοημοσύνης.
Ο μεγιστάνας επεδίωξε να αναλάβει ρόλο στην διοίκηση Τραμπ, συνεχίζει ο Λίπτον, όχι μόνο για να αυξήσει τα έσοδά του (οι μετοχές της Tesla εκτοξεύτηκαν 30% μετά τις εκλογές), αλλά και προσδοκώντας να κλείσουν οι εκκρεμούσες σε βάρος του δίκες (για διακρίσεις στις προσλήψεις προσωπικού) και έρευνες (όπως της Ομοσπονδιακής Ρυθμιστικής Αρχής Ασφάλειας Αυτοκινήτων των ΗΠΑ για την Tesla). «Και θα κλείσουν», προβλέπει ο δημοσιογράφος των ΝΥΤ.
Αναλυτές προσπαθούν να ερμηνεύσουν τον νέο ρόλο του Μασκ και εκφράζουν τις ανησυχίες τους. «Το μεγαλύτερο ερώτημα είναι κατά πόσο οι επιχειρήσεις του Μασκ θα έχουν νέες διασυνδέσεις και εμπλοκές με την κυβέρνηση, ακόμη και αν ο ρόλος του παραμείνει καθαρά συμβουλευτικός στη νέα διοίκηση», λέει στο Βήμα η Έιμι Ντέισι, πολιτικός των Δημοκρατικών και διευθύντρια του Ινστιτούτου Sine για την Πολιτική στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο, στην Ουάσιγκτον.
«Είναι εξαιρετικά ασαφές τι πραγματικά θα κάνει ο Μασκ. Μάλλον ούτε ο ίδιος ο Τραμπ το έχει αποφασίσει. Προς το παρόν έχει δημιουργήσει μια υπηρεσία χωρίς νομική εξουσία – ουσιαστικά ένα συμβουλευτικό όργανο – που θα προτείνει τρόπους για την περικοπή του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού. Το αν θα προκύψει κάτι ουσιαστικό από αυτό θα εξαρτηθεί από πολλά πράγματα. Όμως, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο Μασκ θα έχει πραγματικό ρόλο στην διακυβέρνηση», λέει στο Βήμα ο Μαρκ Νόρις Λανς, καθηγητής του Πανεπιστημίου Τζορτζτάουν στην Ουάσιγκτον.
«Ο ρόλος που αναλαμβάνει ο Μασκ είναι περιορισμένος και δεν χρειάζεται την έγκριση της Γερουσίας. Πιστεύω ότι δεν θα έχει τη δύναμη να ενεργεί, αλλά θα προτείνει με γνώμονα το “μικρότερο κράτος”», μας λέει ο Ρομπ Ρίτσι, πρόεδρος της FairVote, οργάνωσης που προωθεί μεταρρυθμίσεις για δικαιότερες εκλογές.
Σύγκρουση δύο Εγώ
Επιφυλακτική παραμένει η Γουέντι Τζ. Σίλερ, καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μπράουν στις ΗΠΑ. «Ας περιμένουμε να δούμε πόσο καιρό θα μπορέσουν να συνυπάρξουν ο Τραμπ και ο Μασκ προτού μπουν εμπόδιο τα τεράστια Εγώ τους. Κανένας συνεργάτης του Τραμπ δεν τα πήγε καλά μαζί του τα τελευταία οκτώ χρόνια και δεν περιμένω να αλλάξει αυτό το μοτίβο. Εκτιμώ ότι δεν θα ευοδωθεί η συνεργασία τους», υποστηρίζει στο Βήμα.
Την ίδια άποψη συμμερίζεται και ο Λίπτον των ΝΥΤ: «Κανείς δεν εγγυάται ότι η σχέση τους θα διαρκέσει».
«Η ανάμειξη του Μασκ στην διακυβέρνηση των ΗΠΑ δεν είναι απλή. Προαναγγέλλει την αλλαγή του καθεστώτος», υποστηρίζει μιλώντας στο Βήμα η Νάντια Ουρμπινάτι, καθηγήτρια Πολιτικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης. «Αποτυπώνει επίσης την αντίληψη που έχει για το κράτος η Ολιγαρχία της χώρας και την κούραση των οικονομικών μονοπωλίων και του παγκόσμιου καπιταλισμού με τους υπάρχοντες συνταγματικούς περιορισμούς. Θέλουν απεριόριστη κυριαρχία. Και την επιτυγχάνουν με την υποστήριξη του λαού επειδή έχουν τη “θεϊκή δύναμη” να επηρεάζουν την κρίση και τις επιλογές του. Όπως είπε και ο ίδιος ο Μασκ στους αμερικανούς ψηφοφόρους, “εσείς είστε το μέσο”».
