Η Φανί Αρντάν στην πρεμιέρα του «Αλέκο» της ΕΛΣ – Δείτε φωτογραφίες από τις πρόβες

H μοναδική Φανί Αρντάν, πέντε χρόνια μετά τη μεγάλη επιτυχία της Λαίδης Μάκβεθ του Μτσενσκ, επιστρέφει στην Εθνική Λυρική Σκηνή στο πλαίσιο του συναρπαστικού δίπτυχου όπερας που παρουσιάζει η ΕΛΣ με δύο αριστουργηματικές μονόπρακτες όπερες που γράφτηκαν στο μεταίχμιο μεταξύ 19ου και 20ού αιώνα και πραγματεύονται την υπέρβαση των ψυχικών ορίων. Η Φανί Αρντάν σκηνοθετεί τον «Αλέκο» του Σεργκέι Ραχμάνινοφ και ο Θέμελης Γλυνάτσης τον «Πύργο του Κυανοπώγωνα» του Μπέλα Μπάρτοκ, σε μουσική διεύθυνση Φαμπρίτσιο Βεντούρα.

Στο πρώτο ανέβασμα του αριστουργήματος του Ραχμάνινοφ στην Εθνική Λυρική Σκηνή –που αποτελεί και την πανελλήνια πρώτη του έργου – η σκηνοθέτις Φανί Αρντάν, η σταρ του γαλλικού σινεμά με τις πάνω από 60 ταινίες και τα περισσότερα από 30 θεατρικά, επιχειρεί να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα που οι κοινωνίες θέτουν αναφορικά με τα όρια και το τίμημα της ελευθερίας και της αγάπης.

Όπως σημειώνει: «Θέλω να διηγηθώ την ιστορία στο 1824, την εποχή που ο Πούσκιν έγραψε τους Τσιγγάνους, από τους οποίους τόσο ο Ραχμάνινοφ όσο και ο λιμπρετίστας του άντλησαν το υλικό τους για την όπερα. Ο Πούσκιν ονειρευόταν την ελευθερία, έναν κόσμο αγνό και άγριο. Διψούσε για μια ζωή μακριά από μια κοινωνία ματαιόδοξη, εγωιστική, με προκαταλήψεις και προνόμια. Σύχναζε στα καμπαρέ στα προάστια της Αγίας Πετρούπολης, όπου μπορούσε να βλέπει και να ακούει τους τσιγγάνους να χορεύουν και να τραγουδούν, έναν κόσμο ελεύθερο και ευτυχισμένο, δίχως όρια.

Ο χαρακτήρας του Αλέκο είναι ο Πούσκιν, αυτός ο “ξένος” που θέλει να ζήσει την ελεύθερη ζωή των τσιγγάνων, ενστερνιζόμενος τις ιδέες τους, τις ψευδαισθήσεις τους, το ρομαντικό τους όραμα, τα θαύματά τους. Ο χαρακτήρας του Αλέκο είμαστε εμείς που θέλουμε να ζήσουμε σε έναν κόσμο ελεύθερο χωρίς ωστόσο να θέλουμε να πληρώσουμε το τίμημα».

Η Αρντάν είναι η αιώνια μούσα του γάλλου δημιουργού Φρανσουά Τρυφώ, η  μεγάλη πρωταγωνίστρια του Τζεφιρέλλι και του Πολάνσκι.  Η ίδια επέλεξε τον «Αλέκο» λόγω της αγάπης της για τον Πούσκιν και για τους τσιγγάνους. Μέσα από το ανέβασμα της μονόπρακτης όπερας, η Αρντάν επιχειρεί να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα που οι κοινωνίες θέτουν αναφορικά με τα όρια και το τίμημα της ελευθερίας και της αγάπης.

Για να μας μεταφέρει στη Ρωσία του 1824 και να δημιουργήσει έναν μαγικό σκηνικό κόσμο, η Φανί Αρντάν προσκαλεί τον Πιερ-Αντρέ Βάιτς για τα σκηνικά, την Καταρζύνα Λεβίνσκα για τα κοστούμια, τον Ισραέλ Γκαλβάν για τη χορογραφία-κινησιολογία και τον Σεζάρ Γκοντφρουά για τους φωτισμούς.

Ο διαπρεπής σκηνογράφος Πιερ-Αντρέ Βάιτς –μόνιμος συνεργάτης στις παραστάσεις του Ολιβιέ Πυ από το 1989– θεωρεί τη σκηνογραφία ως χορογραφία του χώρου και σχεδιάζει τις αλλαγές των σκηνικών βάσει της δραματουργίας. Έχει σχεδιάσει περισσότερα από 150 σκηνικά για σκηνοθέτες θεάτρου και όπερας, ενώ διδάσκει σκηνογραφία στην Ανώτερη Εθνική Σχολή Διακοσμητικών Τεχνών στο Στρασβούργο.

Η διεθνώς αναγνωρισμένη ενδυματολόγος Καταρζύνα Λεβίνσκα έχει υπογράψει τα κοστούμια για περισσότερες από σαράντα ταινίες σε Γερμανία και Πολωνία, καθώς και σε περισσότερες από είκοσι παραγωγές θεάτρου και όπερας σε Ευρώπη και Αμερική.

Ο διάσημος χορογράφος Ισραέλ Γκαλβάν, γιος των θρυλικών χορευτών του φλαμένκο Χοσέ Γκαλβάν και Ευγενίας δε λος Ρέγες, αν και εκπαιδεύτηκε στο κλασικό φλαμένκο, έγινε παγκοσμίως γνωστός για τη νέα, πρωτοποριακή προσέγγισή του πάνω στην παράδοση του χορού αυτού: χωρίς να ξεχνά τις ρίζες του, επανακωδικοποιεί τη σωματική γλώσσα του φλαμένκο αναμειγνύοντάς το με στοιχεία από διαφορετικές κουλτούρες.

Ο καλλιτεχνικά ανήσυχος φωτιστής Σεζάρ Γκοντφρουά δημιουργεί φωτισμούς για το θέατρο και την όπερα τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, ως αναπόσπαστο κομμάτι της σκηνογραφίας και της δραματουργίας της παράστασης. Έχει παρουσιάσει παραγωγές του, μεταξύ άλλων, στο Φεστιβάλ της Αβινιόν, την Όπερα της Λυόν, το Οντεόν στο Παρίσι και την Κομεντί Φρανσέζ.

Πρωταγωνιστούν κορυφαίοι Έλληνες λυρικοί καλλιτέχνες. Στον ρόλο του Αλέκο κάνει το ντεμπούτο του ο διεθνής Έλληνας βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος. Τον νεαρό τσιγγάνο ερμηνεύει ο τενόρος της ΕΛΣ Γιάννης Χριστόπουλος, τη Ζεμφίρα η υψίφωνος Μυρσίνη Μαργαρίτη, τον ηλικιωμένο ο βαθύφωνος της ΕΛΣ Γιάννης Γιαννίσης και την τσιγγάνα η μεσόφωνος Ινές Ζήκου. Τη Χορωδία της ΕΛΣ διευθύνει ο Αγαθάγγελος Γεωργακάτος.

«Αλέκο»

Ο Ρώσος συνθέτης Σεργκέι Ραχμάνινοφ, ένας από τους πιο δημοφιλείς συνθέτες του 20ού αιώνα, ο οποίος έγινε παγκοσμίως διάσημος κυρίως για τα συμφωνικά του έργα και τα έργα για πιάνο, συνέθεσε επίσης τρεις όπερες.

Η πρώτη από αυτές –με αφορμή την αποφοίτησή του από το Ωδείο της Μόσχας, σε ηλικία μόλις 19 ετών– είναι ο μονόπρακτος Αλέκο, που γράφτηκε το 1892 και βασίζεται στο ποίημα Οι τσιγγάνοι του Αλεξάντρ Πούσκιν. Το αποτέλεσμα εκτιμήθηκε ιδιαίτερα, τιμήθηκε με το Χρυσό Μετάλλιο και κέρδισε τον θαυμασμό, μεταξύ άλλων, και του Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι.

Έναν χρόνο αργότερα πρωτοπαρουσιάστηκε με μεγάλη επιτυχία από το Θέατρο Μπολσόι της Μόσχας. Το 1899, με αφορμή τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του Πούσκιν, ο Αλέκο παρουσιάστηκε εκ νέου στην Αγία Πετρούπολη με τον τότε ακόμα νέο αλλά αργότερα περίφημο βαθύφωνο Φιοντόρ Σαλιάπιν στον κεντρικό ρόλο.

Η όπερα Αλέκο φέρνει σε διάλογο δύο διαφορετικούς κόσμους: την κοινότητα των τσιγγάνων με την αστική κουλτούρα. Το έργο μιλάει για έναν κοσμοπολίτη αστό που σκοτώνει την τσιγγάνα γυναίκα του Ζεμφίρα και τον εραστή της, μην μπορώντας να αποδεχτεί το ιδανικό της ελευθερίας των τσιγγάνων.

Στο πρώιμο αυτό έργο του ο Ραχμάνινοφ υιοθετεί την ευρωπαϊκή οπερατική και συμφωνική μουσική γλώσσα, την οποία εμπλουτίζει με οριενταλιστικές πινελιές που αντλεί από τη ρωσική οπερατική παράδοση, αλλά και με στοιχεία που παραπέμπουν στην εκκλησιαστική μουσική.

Τα δύο μονόπρακτα οπερατικά αριστουργήματα γράφτηκαν με διαφορά μόλις 26 ετών – το 1892 ο Αλέκο και το 1918 ο Πύργος του Κυανοπώγωνα. Παρουσιάζονται σπανίως.

Την Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο δίπτυχο διευθύνει o Ιταλός αρχιμουσικός Φαμπρίτσιο Βεντούρα, ο οποίος έχει εμφανιστεί σε μερικές από τις μεγαλύτερες σκηνές στον κόσμο ενώ στο κοινό της ΕΛΣ έγινε γνωστός από την επιτυχημένη αναβίωση της Λαίδης Μάκβεθ του Μτσενσκ το 2023.

Λυρική για όλους

Η Εθνική Λυρική Σκηνή διευρύνει την κοινωνική της πολιτική εγκαινιάζοντας τη νέα δράση Λυρική για όλους. Στο πλαίσιο του κοινού οράματός της με το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την καλλιτεχνική εξωστρέφεια και την περαιτέρω διεύρυνση του κοινού της, η Εθνική Λυρική Σκηνή θα προσφέρει 10.000 δωρεάν θέσεις σε παραστάσεις στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος, σε άτομα 17-22 ετών, άτομα άνω των 65 ετών, πολύτεκνους και άνεργους συμπολίτες μας.

Η δράση υλοποιείται με αποκλειστική δωρεά από το ΙΣΝ.

Οι κληρώσεις για τη σεζόν 2024/25 θα πραγματοποιηθούν ως εξής:

• 14/11 κλήρωση για τις παραστάσεις του δίπτυχου όπερας Αλέκο – Ο πύργος του Κυανοπώγωνα
• 26/11 κλήρωση για τις παραστάσεις του Δον Κιχώτη
• 28/11 κλήρωση για τις παραστάσεις της Μποέμ
• 6/12 κλήρωση για τις παραστάσεις της Δύναμης του πεπρωμένου
• 8/1 κλήρωση για τις παραστάσεις του Τσαϊκόφσκι
• 28/1 κλήρωση για τις παραστάσεις της Flora mirabilis
• 18/2 κλήρωση για τις παραστάσεις της Λουτσίας ντι Λαμμερμούρ
• 26/3 κλήρωση για τις παραστάσεις της Χρυσής εποχής

Με την ολοκλήρωση της εγγραφής στην πλατφόρμα, ο κάθε εγγεγραμμένος θα λαμβάνει αυτόματα και μια κάρτα δωρεάν online παρακολούθησης τριών παραστάσεων της ΕΛΣ στην πλατφόρμα GNO TV.

Καθολική προσβασιμότητα

Οι παραστάσεις του δίπτυχου όπερας της 21ης και 23ης Νοεμβρίου 2024 θα παρουσιαστούν σε συνθήκες καθολικής προσβασιμότητας, σε συνεργασία με την ATLAS E.P., με στόχο την ανεμπόδιστη οπτικοακουστική παρακολούθηση για όλες, όλους και όλα.

Στο πλαίσιο αυτό έχει προβλεφθεί να υπάρχουν θέσεις για Κ/κωφούς και βαρήκοους ανθρώπους που χειρίζονται την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα (ΕΝΓ), θέσεις για ανθρώπους που χρησιμοποιούν τους υπέρτιτλους (CAPS) οι οποίοι καλύπτουν όλο το ακουστικό κανάλι, καθώς και θέσεις τυφλών ανθρώπων και ανθρώπων με περιορισμένη πρόσβαση στο οπτικό κανάλι επικοινωνίας, που θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν την υπηρεσία ακουστικής περιγραφής (AD). Οι σκύλοι οδηγοί τυφλών είναι επίσης ευπρόσδεκτοι.

INFO Δίπτυχο όπερας Αλέκο – Σεργκέι Ραχμάνινοφ & Ο πύργος του Κυανοπώγωνα – Μπέλα Μπάρτοκ 14, 16, 19, 21, 23 Νοεμβρίου 2024 • Ώρα έναρξης: 19.30

Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος ΕΛΣ – Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Το δίπτυχο όπερας Αλέκο – Ο πύργος του Κυανοπώγωνα θα μεταδοθεί στο Mezzo Live στις 15/12/2024 στις 21.00 (UTC+1). Την ίδια ημέρα η όπερα Αλέκο θα είναι διαθέσιμη στο medici.tv στις 20.00 (UTC+1).