«Ψωμί δεν είχαμε, τυρί μας ήρθε». Αυτή η λαϊκή ρήση μπορεί να περιγράψει την ουσία των εξαγγελιών του υπουργού Εσωτερικών στο συνέδριο της ΚΕΔΕ. Γιατί, πράγματι, οι εξαγγελίες του κ. Λιβάνιου είναι το τυρί στην όλη ιστορία. Και το πρόβλημα των δήμων είναι ότι δεν έχουν ψωμί.
Για να πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Είναι ο εκλογικός νόμος το μεγάλο πρόβλημα των δήμων σήμερα; Είναι το πώς εκλέγεται ο δήμαρχος και τα δημοτικά συμβούλια; Είναι το αν θα μπορούν στους δήμους να προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές; Είναι ένας εκλογικός νόμος που όμοιος του δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο; Όχι βέβαια.
Αλήθεια, τι ήταν αυτό που οδηγεί την κυβέρνηση στην αλλαγή του εκλογικού νόμου. Ποιο ήταν το πρόβλημα του εκλογικού νόμου που ψήφισε η ΝΔ τον Ιούλιο του 2021; Με αυτόν δεν έγιναν οι εκλογές; Έχει παρουσιαστεί κάποιο πρόβλημα στη λειτουργία των δήμων λόγω του εκλογικού νόμου; Όχι. Τότε προς τι οι εξαγγελίες για αλλαγή του; Υπάρχει μια εξήγηση που είναι στέρεα. Ότι ο κ. Λιβάνιος με τις εξαγγελίες αυτές θέλησε να ρίξει να αλλάξει την ατζέντας της συζήτησης. Να την οδηγήσει μακριά από την ουσία των προβλημάτων που προκαλούν μεγάλους πονοκεφάλους στη λειτουργία των δήμων.
Ποιο είναι το πραγματικό πρόβλημα των δήμων σήμερα; Το λένε τα επίσημα στοιχεία του υπουργείο Εσωτερικών Τα οικονομικά στοιχεία πολλών δήμων δεν είναι και τα καλύτερα. Αυτή τη στιγμή, το 40% των δήμων βρίσκονται κοντά στην κήρυξη στάσης πληρωμών. Το συνολικό έλλειμμα των δήμων έχει ξεπεράσει τα 400 εκατομμύρια ευρώ, με έργα αξίας 130 εκατομμυρίων ευρώ να έχουν «παγώσει» λόγω μη καταβολής ευρωπαϊκών κονδυλίων. Τα 53 εκ επιπλέον που θα αποδοθούν στους δήμους είναι σταγόνα στον ωκεανό.
Η μνημονιακή θηλιά στους δήμους, λοιπόν, παραμένει παρά το γεγονός ότι το λειτουργικό κόστος των δήμων έχει αυξηθεί. Η κυβέρνηση δεν αποδίδει στους δήμους ούτε το τέλος ταφής που τους επιβλήθηκε παρά τη ρητή δέσμευση. Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε την υποστελέχωση, την αδυναμία πρόσληψης ακόμα και εξειδικευμένου προσωπικού, τα παρακαλετά στους υπουργούς και τους περιφερειάρχες (τη μεγάλη αδυναμία της ΝΔ) για να εγκριθούν τότε εύκολα μπορεί να γίνει αντιληπτό γιατί ο χαρακτηρισμός «τοπικοί άρχοντες» που αποδίδεται στους δημάρχους είναι ένα ανέκδοτο δύο λέξεων.
Αυτά είναι τα επίδικα για τον πρώτο βαθμό αυτοδιοίκησης. Και αντί να συζητάμε, μια ακόμα φορά, για το εκλογικό σύστημα, θα έπρεπε να συζητάμε τα θέματα που αφορούν τη θεσμική, οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια, την αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων. Για το πώς μπορεί η πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση να λειτουργήσει ως εργαλείο ανάπτυξης της χώρας. Για όλα αυτά, ο υπουργός στην ομιλία του στην ΚΕΔΕ αφιέρωσε λίγα μόλις λεπτά.
Ο κ. Λιβάνιος δεν είναι, αυτό που λέμε, πολιτικός παλαιάς κοπής, είναι το ακριβώς αντίθετο. Γνωρίζει ότι δεν μπορεί να υπάρξει επιτελικό κράτος χωρίς ισχυρή πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση. Γιατί επιτελικό κράτος δεν μπορεί να είναι ο κ. Σκέρτσος μαζί με τους άλλους υπουργούς και τα στελέχη του Μεγάρου Μαξίμου.
Ο υπουργός, επίσης, είναι άριστος γνώστης, του χάρτη της αυτοδιοίκησης στην Ευρώπη. Γνωρίζει λοιπόν την τεράστια απόσταση που χωρίζει ένα δήμαρχο μιας ευρωπαϊκής πόλης από ένα δήμαρχο ελληνικής πόλης. Σε πόρους και αρμοδιότητες. Και αυτό δεν οφείλεται στο ότι στην Ευρώπη υπάρχουν καλύτεροι εκλογικοί νόμοι. Αλλά κυβερνήσεις που εννοούν την αποκέντρωση, σε αντίθεση με τη σημερινή.
