Στις 29 Νοεμβρίου 1974, στο κέντρο της Αθήνας, δίνεται μία από τις ιστορικότερες ομιλίες στην ιστορία του σύγχρονου ελληνισμού. Ο πρόεδρος της Κύπρου Αρχιεπίσκοπος Μακάριος,  από μπαλκόνι του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρετανία» απευθύνεται σε χιλιάδες κόσμου, που έχει συγκεντρωθεί στην πλατεία Συντάγματος.

Την αφορμή για να ξαναθυμηθούμε αυτήν την ιστορική στιγμή, μας δίνει η αποψινή πρεμιέρα, Κυριακή 3 Νοεμβρίου, του 3ου και τελευταίου κύκλου της μεγάλης τηλεοπτικής παραγωγής του MEGA, «Famagusta», καθώς, στο αποψινό επεισόδιο, δεσπόζουσα θέση έχει η σκηνή της ιστορικής αυτής ομιλίας του Μακάριου.

Πάμε λοιπόν πίσω στις 29 Νοεμβρίου 1974.

Η ομιλία του Μακάριου δίνεται μέσα σε ένα εξαιρετικά ταραχώδες ιστορικό πλαίσιο. Στις 15 Ιουλίου του ίδιους έτους, έχει προηγηθεί, στην Κύπρο, πραξικόπημα από τη Χούντα των Αθηνών εις βάρος του Μακάριου, το οποίο οδήγησε στην τουρκική εισβολή  , που με τη σειρά της προκάλεσε την πτώση της Χούντας στην Ελλάδα. Έτσι η 29η Νοεμβρίου 1974 είναι η ημέρα που ο Μακάριος λίγο πριν επιστρέψει στην Κύπρο από το εξωτερικό, όπου είχε διαφύγει, πραγματοποιεί επίσκεψη στην απαλλαγμένη, πια, από τη Δικτατορία Αθήνα.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 30.11.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Υποδοχή

Γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 29ης Νοεβρίου 1974.

«Παλλαϊκή υποδοχή ετοιμάζεται σήμερα στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Ο Πρόεδρος της Κύπρου, θα φθάση το μεσημέρι στο αεροδρόμιο και θα μιλήση προς τον λαό της πρωτεύουσας από τον ίδιον εξώστη που είχε μιλήση όταν επέστρεψε από την εξορία πριν από δεκαπέντε χρόνια.

»Ο Αρχιεπίσκοπος δήλωσε στη Φραγκφούρτη ότι δεν επιστρέφει στην Κύπρο για να παραιτηθή.

»Με την άφιξη του Προέδρου Μακαρίου το επίκεντρο των εξελίξεων για το Κυπριακό μετατοπίζεται τώρα στην Αθήνα, όπου θα συγκροτηθή αύριο σημαντική σύσκεψη, υπό την προεδρία του Πρωθυπουργού κ. Κ. Καραμανλή, με συμμετοχή του εκλεγμένου Προέδρου της Κύπρου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, που φθάνει σήμερα στην Ελληνική πρωτεύουσα, καθώς και του προσωρινού Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Γ. Κληρίδη.

(…)

»Όπως είναι γνωστό, στον νόμιμο Πρόεδρο της Κύπρου, που έρχεται αεροπορικώς από τη Φραγκφούρτη, θα γίνη παλλαϊκή υποδοχή, με μεγάλη συγκέντρωση του Αθηναϊκού λαού στην πλατεία Συντάγματος»

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 29.11.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Σύμφωνα με «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 30ης Νοεμβρίου 1974 «το πλήθος υποδέχτηκε με ζητωκραυγές στην πλατεία Συντάγματος τον Πρόεδρο της Κύπρου Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και με το σύνθημα “Μακάριε προχώρα, σε θέλει όλη η Χώρα” και συχνά διέκοπτε με χειροκροτήματα την ομιλία του.

»Το πλήθος μετά την ομιλία δεν διαλύθηκε αλλά παρέμεινε επί αρκετή ώρα για να επευφημήση τον Μακάριο που βγήκε από τον εξώστη για να χαιρετήση.

(…)

Συνθήματα

»Οι εκδηλώσεις του μεγάλου πλήθους στη συγκέντρωση της πλατείας Συντάγματος ήταν ιδιαίτερα θερμές για τον Πρόεδρο Μακάριο. Εκτός από τα συνθήματα για μια ανεξάρτητη Κύπρο κυριάρχησαν επίσης συνθήματα κατά της Μοναρχίας, του ΝΑΤΟ, της ΣΙΑ και της Χούντας.

»Οι Κύπριοι φοιτητές, κρατώντας πλακάτ με τη φωτογραφία του Προέδρου Μακαρίου, κάτω από το ξενοδοχείο “Μεγάλη Βρεταννία”, επευφημούσαν συνεχώς τον Κύπριο ηγέτη.

(…)

»Μεταξύ των συνθημάτων,που ήταν γραμμένα στα πλακάτ ή που επαναλάμβανε το συγκεντρωμένο πλήθος στην πλατεία Συντάγματος ήταν και τ’ ακόλουθα

»“Όχι διχοτόμηση, όχι ομοσπονδία”, “Να φύγουν οι στρατοί από το νησί”, “H Ομοσπονδία είναι προδοσία”, “H Kύπρος ανήκει στο λαό της”, “H EOKA B’ στο απόσπασμα”, “Έξω για πάντα από το ΝΑΤΟ” κ.ά.

» “Xoύντα και στέμμα μας πνίξανε στο αίμα”, “Δεν σε θέλει ο λαός παρ’ τη μάνα σου κι εμπρός”, “Όχι στο θεσμό της φρίκης και στον γιο της Φρειδερίκης”.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 30.11.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Τα πρώτα του λόγια

H έναρξη της ομιλίας του  Μακάριου ήταν η εξής:

«Έλληνες αδελφοί,

»Πολλή είναι η χαρά μου και βαθεία η συγκίνησίς μου διότι, μετά μακράν περιπέτειαν, ευρίσκομαι σήμερον εις την ελληνικήν πρωτεύουσαν και καθ’ οδόν προς Κύπρον.

»Συγκλονίζουν την ψυχήν μου, η θερμή υποδοχή, την οποίαν μου επεφυλάξατε, και αι τόσαι εκδηλώσεις των προς εμέ αισθημάτων της αγάπης σας, τας οποίας αποδέχομαι ως διαδηλώσεις της αγάπης και της συμπαραστάσεώς σας προς την μαρτυρικήν Κύπρον.

»Εκ βάθους καρδίας εκφράζω προς όλους σας θερμάς ευχαριστίας και απευθύνω προς όλους χαιρετισμόν τιμής.

»Χαιρετίζω την πρώτην – μετά επταετή στυγνήν δικτατορίαν- Ελληνικήν Κυβέρνησιν, ως έκφρασιν της ελευθέρας δημοκρατικής θελήσεως του Ελληνικού λαού».

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 30.11.1974, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

H ομιλία

«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 30ης Νοεμβρίου 1974 ξεχώρισε ορισμένα από τα σημαντικότερα σημεία της ομιλίας του Μακάριου.

« “Ελαίας κλάδον, προς τους συνοίκους Τούρκους”, πρόσφερε χθες, μιλώντας σε μεγάλη συγκέντρωση του αθηναϊκού λαού, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπος Μακάριος.

»Πρόσθεσε όμως ο Πρόεδρος της Κύπρου, ότι αρνείται να προσφέρη “γην και ύδωρ, σύμβολα ταπεινώσεως και υποταγής”.

»“Είμεθα έτοιμοι – τόνισε ο Μακάριος – να διαπραγματευθώμεν μετά των Τούρκων συνοίκων μας λύσιν, παρέχουσαν το δικαίωμα αυτοδιοικήσεως των, αλλ’ εν ουδεμία περιπτώσει θα συγκατατεθώμεν εις την βιαίαν μετακίνησιν πληθυσμών ή την δημιουργίαν προϋποθέσεων διχοτομήσεως της Κύπρου”.

»Ο Πρόεδρος Μακάριος κατήγγειλε τη Χούντα γιατί “ωργάνωσε και εξετέλεσε το άφρον πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου”

»Τόνισε ότι για το χειρισμό και την επιτυχή αντιμετώπιση του Κυπριακoύ “ενδείκνυται η χάραξις μιας κοινής διακομματικής γραμμής, τόσον εις Αθήνας όσον και εις Λευκωσίαν”

»Είπε ότι θα εργασθή στην Κύπρο πριν απ’ όλα για την ενότητα του Ελληνικού Κυπριακού λαού και ότι θα έχει “τη χειρά τεταμένην μετά κλάδου ελαίας”