Ψάχνοντας τον Zodiac

Στα μέσα των 00s ο Ντέιβιντ Φίντσερ, σκηνοθέτης μεταξύ άλλων των φιλμ «Fight Club», «Seven» και «The Game» και βέβαια ενορχηστρωτής της τηλεοπτικής επιτυχίας του «House of Cards» πέρασε 18 μήνες περιδιαβαίνοντας την Καλιφόρνια. Ήταν μια δύσκολη δουλειά να διασχίσει απειράριθμες φορές την τρίτη μεγαλύτερη σε έκταση και την πιο πολυπληθή πολιτεία των ΗΠΑ από βορά προς νότο κι από δύση προς ανατολή, αλλά κάποιος έπρεπε να την κάνει.

Ο Φίντσερ είχε ένα πολύ σοβαρό λόγο κι ένα ακόμα πιο ισχυρό κίνητρο για να ιχνηλατήσει στα βήματα του Zodiac ή αλλιώς του πιο διάσημου κατά συρροή δολοφόνου των ΗΠΑ, η ταυτότητα του οποίου παραμένει άγνωστη έως σήμερα.

Η αληθινή, άλυτη από τις αστυνομικές αρχές υπόθεση του serial killer που αυτοπροσδιοριζόταν ως Zodiac και έδρασε τις δεκαετίες του ’60 και του ‘70, θα γινόταν η ιδανική μαγιά για το επόμενο φιλμ του.

O Φίντσερ ήθελε να βρεθεί ο ίδιος σε απομονωμένες λίμνες, έρημους δρόμους και απάτητες παραλίες της Καλιφόρνια, εκεί όπου με άλλα λόγια ο Zodiac, όνομα που πήρε πιθανότατα από το ομώνυμο brand καταδυτικών ρολογιών, δολοφόνησε τα – κυριολεκτικά αμέτρητα- θύματά του. Το φιλμ που βαφτίστηκε με τον μάλλον αναμενόμενο αλλά σε κάθε περίπτωση εύλογο τίτλο «Zodiac» δικαίωσε τη δουλειά τόσο του Αμερικανού σκηνοθέτη όσο και των πρωταγωνιστών Τζέικ Τζίλενχαλ, Μαρκ Ράφαλο και Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ.

Τα πήγε περίφημα στο box office με εισπράξεις 85 εκατομμυρίων δολαρίων ενώ το 2016 αναδείχτηκε στη σχετική ψηφοφορία κριτικών κινηματογράφου του BBC ως το 12ο καλύτερο του 21ου αιώνα. Εντάξει, είχαν περάσει μόλις 16 χρόνια από το ποδαρικό του νέου millennium, αλλά ας μην το κάνουμε θέμα. Πρόκειται άλλωστε για ένα από κάθε άποψη τίμιο φιλμ.

Το νέο ντοκιμαντέρ για τον Zodiac κέρδισε εν μία νυκτί virality ευθέως ανάλογο του ενδιαφέροντος που συγκεντρώνει διαχρονικά η ομιχλώδης εγκληματική υπόθεση

Για τα αδέλφια Κόνι, Ντον και Ντέιβιντ Σιγουότερ η ταινία του Φίντσερ έγινε βέβαια κάτι πολύ μεγαλύτερο, αφού τους θύμισε με τρόπο αναπάντεχο και αναντίρρητα εμφατικό αυτό που οι αρχαίοι τραγικοί ποιητές έχουν περιγράψει ως οικεία κακά. Τα τρία αδέλφια συνειδητοποίησαν με περίσσευμα αμηχανίας ότι στη δεκαετία του ’60 είχαν βρεθεί στους τόπους του εγκλήματος, αυτούς που κατέγραφε (και υπενθύμιζε στην οικουμένη) το «Zodiac».

Το ακόμα χειρότερο ήταν πως οι προέφηβοι τότε Αμερικανοί είχαν οδηγηθεί σε αυτά τα «λάθος» σημεία από πρωτοβουλία και πάντα από τη συνοδεία του αρχικά αγαπημένου τους δασκάλου, αργότερα οικογενειακού φίλου και ακόμα πιο μετά περιστασιακού εραστή της μητέρας τους. Ο Άρθρουρ Λι Λέιν, όπως ήταν το όνομα αυτού του εντυπωσιακού το δέμας ανθρώπου, έμοιαζε να ενσαρκώνει από τη δεκαετία του ’60 μέχρι και το θάνατό του το 1992 τον φύλακα άγγελο της πολύτεκνης και δυσλειτουργικής οικογένειας Σιγουότερ. Και μάλιστα με αξιώσεις.

Ήταν εκείνος που αναλάμβανε να ξαλαφρώνει τη μητέρα τους από τη βάσανο να μεγαλώνει και να κουλαντρίζει μια στρατιά παιδιά όλων των ηλικιών, απασχολώντας τα τρία μεγαλύτερα σε ηλικία φιντάνια της με βόλτες με τα γρήγορα αυτοκίνητά του, εκδρομές και εξορμήσεις στα περίχωρα της Καλιφόρνια. Ο Άρθρουρ Λι Λέιν ήταν ο βράχος που απεγνωσμένα αναζητούσε η μητέρα της οικογένειας Φίλις, ειδικά από την ημέρα που ο σύζυγός της είχε βρεθεί πίσω από της φυλακής τα σίδερα.

Αυτή την εικόνα δίνουν τα αδέλφια Σιγουότερ για τον άνθρωπο που σφράγισε τα παιδικά χρόνια τους και εν πολλοίς καθόρισε το χαρακτήρα τους στο ντοκιμαντέρ με τίτλο «This is Zodiac speaking» (σσ πρόκειται για τη φράση με την οποία ξεκινούσε τις επιστολές του προς τα media ο δολοφόνος), το οποίο μόλις κυκλοφόρησε από το Netflix και έλαβε virality ευθέως ανάλογο του ενδιαφέροντος που συγκεντρώνει διαχρονικά η ομιχλώδης εγκληματική υπόθεση.

Τα αδέλφια Σιγουότερ αναγνώρισαν στον άνθρωπο που υποκατέστησε κάποτε γι’ αυτούς την πατρική φιγούρα τον πιο διαβόητο κατά συρροή δολοφόνο της Αμερικής

Μπορεί το σπόρο της αμφιβολίας για τον άνθρωπο που γνώρισαν εν πολλοίς ως υποκατάστατο της πατρικής φιγούρας να έσπειρε μέσα τους η ταινία του Φίντσερ, όμως τα τρία αδέλφια αποφάσισαν να τον υποδείξουν ως τον πιο καταζητούμενο άνθρωπο στις ΗΠΑ μόλις πέρσι – με τη μεσολάβηση δηλαδή μιας δεκαπενταετίας και του θανάτου της μητέρας τους, η οποία έφυγε από το μάταιο τούτο κόσμο το 2017. Η Φίλις Σιγουότερ παρότι προσπάθησε να κληροδοτήσει στα παιδιά της την πεποίθηση πως ο Άρθουρ Λι Λέιν ήταν άμεμπτος και αθώος του αίματος, τελικά με τα τεκμήρια που τους άφησε μετά το θάνατό της πέτυχε το αντίθετο.

Η αλληλογραφία που είχε μαζί του ήταν αφενός αποκαλυπτική της εξαρτητικής τους σχέσης, αφετέρου άφηνε να εννοηθεί πως η ίδια γνώριζε το πιο σκοτεινό και μύχιο μυστικό του Λέιν, αλλά είχε αποφασίσει να μην το αποκαλύψει ποτέ. Η Κόνι, ο Ντον και ο Ντέιβιντ Σιγουότερ – ο τελευταίος πέθανε από καρκίνο στη διάρκεια των γυρισμάτων του ντοκιμαντέρ- αποφάσισαν να μιλήσουν για όσα έζησαν, για όσα θυμούνταν και κυρίως για όσα είχαν ξεχάσει στους σκηνοθέτες Φιλ Λοτ και Άρι Μαρκ.

Οι δύο δημιουργοί δε θα μπορούσαν να αφήσουν μια αληθοφανή εκδοχή για μια από τις πιο διάσημες και ευπώλητες true crime ιστορίες της Αμερικής να πάει χαμένη. Και θα μπορούσαν να διεκδικήσουν κάτι ακόμα μεγαλύτερο από τα εύσημα για τη δημιουργία ενός τηλεοπτικού ντοκουμέντου τριών επεισοδίων που βλέπεται απνευστί. Την πατρότητα της αποκάλυψης της αληθινής ταυτότητας ενός κατά συρροή δολοφόνου, τον οποίο οι αμερικανικές αρχές ερευνούν για περισσότερο από μισό αιώνα χωρίς χειροπιαστό αποτέλεσμα.

Η ιστορία, όπως την αφηγούνται οι Σιγουότερ και όπως προκύπτει από το συνδυασμό των στοιχείων, όπως λόγου χάρη των περίφημων κρυπτογραφημάτων που έστελνε ο Zodiac στην εφημερίδα San Francisco Chronicle, μοιάζει να είναι έστω και με χρονοακαθυστέρηση η κάθαρση ενός δυσεπίλυτου ως τώρα μυστηρίου. Είναι όμως έτσι;

Από τη δεκαετία του ’60 περίπου 2.500 πολίτες έχουν ερευνηθεί από τις αρχές. Όμως ο Zodiac παραμένει μέχρι και σήμερα αταυτοποίητος

Μπορεί το ντοκιμαντέρ του Netflix σχεδόν να πείθει τον τηλεθεατή ότι ο Zodiac ήταν ο Άρθρουρ Λι Λέιν – υπενθυμίζεται ότι ο ίδιος είχε αρνηθεί την κατηγορία τις δύο φορές που ερευνήθηκε από τις Aρχές και η μόνη φορά που παραδέχτηκε ότι είχε εφεύρει ένα δολοφονικό alter ego ήταν σε μια τηλεφωνική συνομιλία του με τον Ντέιβιντ Σιγουότερ λίγες εβδομάδες πριν από το θάνατό του-, όμως η εκτός οθόνης πραγματικότητα είναι κατά τι διαφορετική. Για τις αμερικανικές αρχές η υπόθεση Zodiac παραμένει όχι απλώς ανοιχτή αλλά διαμπερής όσο τα τραύματα που πετύχαινε στον άγνωστο αριθμό των ως επί το πλείστον νεαρών σε ηλικία θυμάτων του ο άγνωστος δολοφόνος.

Από τη λίστα των υπόπτων έχουν περάσει περί τους 2.500 πολίτες, χωρίς ποτέ να έχουν προκύψει σε βάρος κάποιου στοιχεία επαρκή και κυρίως αδιάσειστα, που να στοιχειοθετούν δηλαδή κατηγορία. Οι αρχές δικαιολογημένα έχουν κατηγορηθεί για ολιγωρίες, εσφαλμένη εκτίμηση των στοιχείων και αβλεψίες, όμως πλέον στη μάχη για τα αποκαλυπτήρια του Zodiac έχουν μπει όχι μόνο νέες εγκληματολογικές μέθοδοι αλλά και ερασιτεχνικές ομάδες έρευνας – γεγονός που προσυπογράφει και τις διαστάσεις καλτ που έχει πάρει η διαλεύκανση του μυστηρίου.

Εκτός από την αληθινή ταυτότητα του Zodiac και ο ακριβής αριθμός των θυμάτων της δολοφονικής μανίας του παραμένει άγνωστος στις Αρχές

Μόλις τον Μάιο του 2023 οι Case Breakers, μια ερευνητική ομάδα αποτελούμενη από παλαίμαχα στελέχη της αστυνομίας και του FBI αλλά και από ρέκτες της true crime εποποιΐας, ανακοίνωσε ότι σύμφωνα με τη δική της εκτίμηση, που προέκυψε από την εξέταση στοιχείων και πειστηρίων, ο Zodiac δεν ήταν άλλος από τον βετεράνο της πολεμικής αεροπορίας Γκάρι Φράνσις Ποστ. Ο επικεφαλής της 40μελους ομάδας δήλωσε τότε πως, παρότι προσκόμισε τα στοιχεία για την ενοχή του Ποστ στο FBI, δε βρήκε ευήκοα ώτα.

Επικαλέστηκε επιπλέον πως μεταξύ άλλων πειστηρίων είχε στην κατοχή του μαρτυρίες έξι προσώπων στα οποία ο νεκρός από το 2018 Ποστ είχε ομολογήσει πως εκείνος ήταν ο Zodiac. Ανάλογες ερασιτεχνικές αλλά και δημοσιογραφικές έρευνες πραγματοποιούνται εδώ και δεκαετίες τοποθετώντας στο κάδρο των δυνάμει δολοφόνων διαφορετικά πρόσωπα.

Παρότι ο ίδιος ο Zodiac, όποιος κι αν είναι, πιθανότατα δε βρίσκεται πια εν ζωή, ο μύθος του παραμένει ζωντανός. Κι απ’ ό,τι φαίνεται έχει γίνει πια σάρκα από τη σάρκα της ποπ κουλτούρας, εμπνέει ταινίες και δίνει πρώτη ύλη για ντοκιμαντέρ, τρέφει την ηθική ανωτερότητα των τηλεθεατών και τη γιγαντώνει τόσο, ώστε καμιά φορά ρίχνει βαριά τη σκιά της στη μόνη ίσως (σκληρή) αλήθεια. Πως ο Zodiac έπλασε το μύθο του με υλικό το αίμα των αθώων θυμάτων του, που κανείς δεν γνωρίζει με ασφάλεια πόσα ήταν, και τα οποία μάλλον ελάχιστοι μνημονεύουν.