«Η Τραβιάτα γεμίζει τα θέατρα, γιατί υπάρχουν ακόμα ρομαντικοί άνθρωποι και η υπέροχη μουσική του Βέρντι εξακολουθεί να συγκινεί. Είναι μια πολύ όμορφη ρομαντική ιστορία που εξακολουθεί να αφορά τον κόσμο κι ας λέμε ότι η εποχή μας είναι κυνική και ελάχιστα συναισθηματική. Θεωρώ ότι εξακολουθεί να υπάρχει ρομαντισμός, έστω ενδόμυχα. Αποσπάσματα από την ΄΄Τραβιάτα΄΄ παίζονται παντού, ακόμα και σε διαφημίσεις. Την ξέρουν και οι μη σχετικοί με την όπερα, μελωδίες από άριες είναι πασίγνωστες. Σαφώς και το διαχρονικό κοινωνικό θέμα που θίγει συμβάλλει στη δημοφιλία της.» μας λέει η διακεκριμένη υψίφωνος Βασιλική Καραγιάννη από τη Θεσσαλονίκη όπου βρίσκεται, σε ένα διάλειμμα από τις πρόβες για το ανέβασμα της αριστουργηματικής όπερας του Τζουζέππε Βέρντι.
Ο άτυχος έρωτας της «Κυρίας με τις καμέλιες» (του Αλέξανδρου Δουμά υιού) για τον Αλφρέντο Ζερμόν, όπως τον εμπνεύστηκε και τον μελοποίησε ο Βέρντι μέσα από μελωδίες μοναδικής δύναμης, οι οποίες γράφονται ανεξίτηλα στο μυαλό και στην καρδιά, αναβιώνει στη σκηνή του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης.
Η εντυπωσιακή συμπαραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης, της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης και του Δήμου Θεσσαλονίκης κλείνει θριαμβευτικά τα 59α Δημήτρια και ξεχωρίζει και για έναν ακόμη λόγο. Είναι η πρώτη στην βόρεια Ελλάδα που παρουσιάζεται σε συνθήκες καθολικής προσβασιμότητας και προσφέρει ισότιμη πρόσβαση στο περιεχόμενό της.
ΕΛΣ «Τραβιάτα», Δημήτρης Πλατανιάς και Βασιλική Καραγιάννη. (c) Στέφανος Τσακίρης
«Η καθολική προσβασιμότητα πρέπει να είναι προαπαιτούµενο σε θέατρα όπερας και γενικώς σε παντός είδους θεάµατα» επισημαίνει στο ΒΗΜΑ ο διεθνώς αναγνωρισμένος βαρύτονος Δημήτρης Πλατανιάς. «Είναι αξιοσημείωτη η συνεργασία Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης και Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης, το θεωρώ κομβικό σημείο καλλιτεχνικά. Ένα μπράβο σε όλους που έχουν συμβάλλει ώστε η παράσταση της ΄΄Τραβιάτας΄΄ να είναι προσβάσιμη σε κάθε άνθρωπο, όπως προσβάσιμη οφείλει να είναι η τέχνη.» επικροτεί η Βασιλική Καραγιάννη.
Ο Βέρντι ως φάρος στη λυρική σκηνή
Η φετινή αναβίωση της «Τραβιάτας» έχει δύο διαφορετικές εκδοχές. Η όπερα του Βέρντι έκλεισε πανηγυρικά την επιτυχημένη καλλιτεχνική σεζόν 2023-2024 της Εθνικής Λυρικής Σκηνής το περασμένο καλοκαίρι στο Ηρώδειο σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου. Τώρα επανέρχεται για το κλείσιμο της αυλαίας των Δημητρίων σε σκηνοθεσία του Νίκου Πετρόπουλου, υπό τη μουσική διεύθυνση του Φιλίπ Φορζέ.
«Το χάρισµα του συνθέτη να περιγράφει και να εµβαθύνει σε χαρακτήρες και καταστάσεις διαφορετικών επεισοδίων της ζωής, είτε απλών ανθρώπων είτε βασιλιάδων, µέσω της µουσικής του είναι, νοµίζω, µοναδικό».
Πρωταγωνίστρια επανειλημμένως σε παραγωγές της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, με επιτυχημένες εμφανίσεις στα σημαντικότερα λυρικά θέατρα διεθνώς, η Βασιλική Καραγιάννη τραγούδησε στο Ηρώδειο τον έρωτα και τη μοίρα της Βιολέττας Βαλερύ. Ένα ρόλο που γνωρίζει άψογα και ερμηνεύει ξανά στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. Ομοίως, πολύπειρος και διεθνώς αναγνωρισμένος, εμφανίζεται απέναντί της, στο ρόλο του Τζόρτζιο Ζερμόν, ο Δημήτρης Πλατανιάς. «Το χάρισµα του συνθέτη να περιγράφει και να εµβαθύνει σε χαρακτήρες και καταστάσεις διαφορετικών επεισοδίων της ζωής, είτε απλών ανθρώπων είτε βασιλιάδων, µέσω της µουσικής του είναι, νοµίζω, µοναδικό», κρίνει ο ίδιος για την ιστορική δημοφιλία της όπερας του Βέρντι.
«Τραβιάτα» – ΕΛΣ, Φωτ.: Στέφανος Τσακίρης
Όπως μας λέει η Βασιλική Καραγιάννη: «Το καλοκαίρι είχα τη χαρά να τραγουδήσω την «Τραβιάτα» στην παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής σε σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Ρήγου. Μια εκπληκτική παραγωγή σε μοντέρνα έμπνευση. Στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης θα παρουσιαστεί μια κλασική προσέγγιση, όπως θα φανταζόταν κανείς ενδεχομένως τη Βιολέτα Βαλερί την εποχή που γράφτηκε και το μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Δουμά υιού.
Είναι άκρως κλασική, πολύ πλούσια και πραγματικά εικαστικά υπέροχη. Πέρα από το εικαστικό μέρος όμως, υπάρχουν και διαφορές και στην προσέγγιση των ρόλων από τον ίδιο τον σκηνοθέτη που απαιτεί κάτι διαφορετικό. Στην παραγωγή που υπογράφει σκηνοθετικά ο Νίκος Πετρόπουλος, η ασθένεια της Βιολέττας δηλώνεται από την πρώτη νότα του έργου.»
«Η δουλειά µας είναι να προσαρµοζόµαστε σε κάθε παραγωγή, έχοντας τη µουσική του Βέρντι ως φάρο, σε οποιαδήποτε διαφορετική κατάσταση», συμπληρώνει ο Δημήτρης Πλατανιάς. Ο ίδιος, όταν τον ρωτάμε πώς µπορεί να ιδωθεί ως χαρακτήρας στο σύγχρονο κοινωνικό πλαίσιο ο πατέρας Ζερμόν που απαιτεί από τη Βιολέττα Βαλερί να απομακρυνθεί από τον γιο του προκειμένου να μη βλάψει τη φήμη της οικογένειάς του, σημειώνει ότι «πρόκειται για έναν χαρακτήρα που απαντάται σε όλες τις χρονικές περιόδους και κοινωνικές καταστάσεις.»
«Τραβιάτα» – ΕΛΣ, Φωτ.: Στέφανος Τσακίρης
Η όπερα του Βέρντι αναφέρεται στον έρωτα της Βιολέττας Βαλερύ, μιας εταίρας, με τον Αλφρέντο Ζερμόν, γόνο καλής οικογένειας του Παρισιού. Η σχέση προκαλεί την αντίδραση της οικογένειας του νέου, με τον πατέρα Ζερμόν να διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο. Το ζευγάρι χωρίζει και ξανασυναντιέται λίγο πριν το θάνατο της άτυχης Βιολέττας από την ασθένεια της φυματίωσης. Πασίγνωστες άριες και ντουέτα ντύνουν μία από τις πιο αγαπημένες ιστορίες μεγάλου έρωτα, ματαιωμένου από τις κοινωνικές συμβάσεις.
Η «Τραβιάτα» χωράει σε όλες τις εποχές
Η πρεμιέρα της «Τραβιάτας», το 1853 στο Τεάτρο Φενίτσε της Βενετίας, αναφέρεται συνήθως ως μια από τις μεγαλύτερες αποτυχίες στην ιστορία της όπερας. Ενάμιση αιώνα αργότερα, αναγνωρίζεται ως ένα από τα πιο δημοφιλή έργα του ρεπερτορίου με εκατοντάδες παραστάσεις κάθε χρόνο στις όπερες όλου του κόσμου και με χιλιάδες θεατών να τις παρακολουθούν εκστατικά.
Όμως πώς αντιλαμβανόμαστε την οντότητα της Βιολέττας σήμερα;
«Πριν τραγουδήσω πρώτη φορά τη Βιολέτα, διάβασα το μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Δουμά «Η κυρία με τις καμέλιες» πάνω στο οποίο βασίζεται η όπερα. Και μάλιστα το γεγονός ότι αφήνεται να εννοηθεί ότι είναι αληθινή ιστορία στην οποία ο Αλέξανδρος Δουμάς υιός φαίνεται να είναι στην πραγματικότητα ο ερωτευμένος με τη Βιολέτα, Αλφρέντο, είναι ένα γεγονός που πάντα με συγκινούσε. Το να ερμηνεύεις έναν ρόλο μιας ιστορίας που πιθανότατα υπήρξε και αληθινή είναι άκρως συγκινητικό.» λέει η Βασιλική Καραγιάννη.
«Η Βιολέττα είναι μια γυναίκα που εγκαλείται επειδή το στάτους της δεν είναι αποδεκτό στην εποχή της.»
Η ηρωίδα του Βέρντι κρίνεται στην εποχή του Βέρντι ακριβώς όπως θα κρινόταν και σήμερα. «Η Βιολέττα μπορεί να ιδωθεί στο ίδιο πλαίσιο κοινωνικών ανισοτήτων που επικρατούν και σήμερα: είναι μια γυναίκα που εγκαλείται επειδή το στάτους της δεν είναι αποδεκτό στην εποχή της.», σχολιάζει η πρωταγωνίστρια της «Τραβιάτας». Όπως αντιλαμβανόμαστε: «Είναι μία πόρνη πολυτελείας και ερωτεύεται έναν νέο που την ερωτεύεται κι εκείνος. Όμως αυτή η σχέση είναι απαγορευτική για την οικογένεια του Αλφρέντο, από τον πατέρα του Τζόρτζιο Ζερμόν και της ζητείται να θυσιαστεί, επειδή δεν είναι δυνατόν μια πόρνη πολυτελείας να μπει στην οικογένεια των Ζερμόν. Αυτό είναι το δράμα της Βιολέττας, πέραν της αρρώστιας της. Αυτές οι κοινωνικές ανισότητες υπάρχουν και σήμερα.»
Βασιλική Καραγιάννη, «Τραβιάτα» – ΕΛΣ, Φωτ.: Στέφανος Τσακίρης
Η Βασιλική Καραγιάννη περιβάλλει με αγάπη τον ρόλο της Βιολέττας, ο οποίος είναι ιδιαίτερα απαιτητικός φωνητικά με μεγάλη διάρκεια και έντονες, αντιφατικές ψυχολογικές μεταπτώσεις, τονίζοντας ότι «αποτελεί έναν από τους αγαπημένους μου ρόλους», όπως και η Μιμή στην «Μποέμ» του Πουτσίνι, αλλά και η Λουτσία στη Λουτσία ντι Λαμμερμούρ του Ντονιτσέττι όπου θα πρωταγωνιστήσει ξανά τους επόμενους μήνες στις παραγωγές της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Οι Έλληνες και η όπερα
Λίγο πριν την πρεμιέρα της παραγωγής στη Θεσσαλονίκη, παρατηρούμε ότι οι παραστάσεις στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης είναι sold out όπως συμβαίνει με όλες σχεδόν τις παραστάσεις της ΕΛΣ. «Δε νομίζω ότι υπήρξε περίοδος στην Ελλάδα που η όπερα δεν άγγιξε το κοινό. Σε διαφορετικές περιόδους και καταστάσεις ιστορικές, οικονομικές, κοινωνικές, η Ελλάδα είχε και έχει φανατικούς οπερόφιλους. Η σύγχρονη πρόσβαση στην πληροφορία νομίζω ότι διευρύνει το οπερατικό κοινό» σχολιάζει στο ΒΗΜΑ ο Δημήτρης Πλατανιάς.
«Η όπερα είναι στο DNA μας, γιατί είναι η εξέλιξη της αρχαίας τραγωδίας […] Όταν δοθεί το κατάλληλο ερέθισμα στον Έλληνα, θα το αποδεχτεί, δεν θα το απορρίψει.»
Είναι γεγονός ότι το ελληνικό κοινό αγαπάει την όπερα. Το υψηλό επίπεδο των παραγωγών της Εθνικής Λυρικής Σκηνής που είναι ισάξιες των παραγωγών όλων των διεθνών λυρικών θεάτρων, συμβάλλει στη διεύρυνση του κοινού που αποτελείται και από νέους. «Θεωρώ ότι η όπερα είναι στο DNA μας, γιατί είναι η εξέλιξη της αρχαίας τραγωδίας. Οι πρώτες όπερες που γράφτηκαν είχαν θέματα εμπνευσμένα από την αρχαία Ελλάδα. Ακόμα και η δομή τους είναι βασισμένη στον κορμό της αρχαίας τραγωδίας. Θεωρώ ότι όταν δοθεί το κατάλληλο ερέθισμα στον Έλληνα, θα το αποδεχτεί, δεν θα το απορρίψει.» παρατηρεί η Βασιλική Καραγιάννη.
Σημειώνουμε ότι η ΄΄Τραβιάτα΄΄ του Τζουζέπε Βέρντι παρουσιάζεται στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης με ελληνικούς υπέρτιτλους και υπηρεσίες προσβασιμότητας: διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα, υπερτιτλισμός στα ελληνικά με αποτύπωση των διαλόγων και του ηχοτοπίου και ακουστική περιγραφή του οπτικού περιεχομένου, συνοδευόμενη από σπικάζ των διαλόγων στα ελληνικά. Το Μέγαρο Μουσικής θα διαθέσει επίσης έντυπο με τη σύνοψη της όπερας και βασικές πληροφορίες της παράστασης εκτυπωμένο σε κώδικα Μπράιγ.
Η όπερα πραγματοποιείται με την υποστήριξη και τη χρηματοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού, στο πλαίσιο της προγραμματικής συμφωνίας που έχουν υπογράψει οι πολιτιστικοί φορείς της πόλης με την Εθνική Λυρική Σκηνή και το Υπουργείο Πολιτισμού.
INFO 59α Δημήτρια, La Traviata του Τζουζέπε Βέρντι. Όπερα σε τρεις πράξεις σε λιμπρέτο του Francesco Maria Piave. Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. Διάρκεια: 27 – 30 Οκτωβρίου, 01 Νοεμβρίου 2024, 20.00 (ΑΙΘΟΥΣΑ ΦΙΛΩΝ ΜΟΥΣΙΚΗΣ, κτήριο Μ1)
Αγοράστε εισιτήρια για όλες τις κορυφαίες εκδηλώσεις στο inTickets.gr
