Ο Kahil El’Zabar είναι ένας σαμάνος της τζαζ

Βρίσκεται για περίπου μισό αιώνα στην πρωτοπορία της τζαζ, της δημιουργικής μουσικής και ευρύτερα του πολιτισμού της μαύρης μουσικής. Γνωστός αρχικά ως παγκοσμίου φήμης (πολυ)κρουστός, ο Kahil El’Zabar είναι επίσης βετεράνος αρχηγός μπάντας, συνθέτης, μαέστρος, τραγουδιστής, ζωγράφος και εκπαιδευτικός. Η πρωτοποριακή του πρακτική στον ήχο και τον αυτοσχεδιασμό, που περιγράφεται ως το «πνευματικό του αυλάκι», έχει εμπνεύσει μουσικούς και καλλιτέχνες από διαφορετικά είδη, οι οποίοι, αναγνωρίζουν τη σημασία της ελευθερίας μέσω της καλλιτεχνικής έκφρασης. Από τα μέσα της δεκαετίας του 70’ δημιούργησε τα δύο σχήματα που έχουν αφήσει στην μουσική το αποτύπωμά τους. Το Ethnic Heritage Ensemble & το Ritual Trio!.

Με περισσότερες από 30 ηχογραφήσεις με αυτόν ως leader, στα παραπάνω συγκροτήματα, ο Kahil, έχει βάλει την σφραγίδα του σε πάρα πολλούς εμβληματικούς δίσκους με τους David Murray, Archie Shepp, Lester & Josef Bowie, Joseph Jarman,  Pharoah Sanders, Hamiet Bluiett , Billy Bang. Έχει εμφανιστεί με μουσικούς όπως οι Dizzy Gillespie, Cannonball Adderley, Nina Simone, Stevie Wonder, Eddie Harris, Donny Hathaway, Paul Simon, Ntozake Shange, Nona Hendryx, Neneh Cherry, Hamiet Bluiett, Gene Ammons και πολλοί άλλους. Συνολικά έχει ηχογραφήσει περισσότερα από 70 άλμπουμ και θεωρείται παγκοσμίως ως ένας από τους τελευταίους ζωντανούς θρύλους μιας επαναστατικής εποχής δημιουργικής έκφρασης.

Ο Aμερικανός διανοούμενος της μουσικής,  θα εμφανισθεί στο τζαζ κλαμπ Half Note, από τις 18 έως και τις 21 Οκτωβρίου, με τους  Corey Wilkes στην τρομπέτα, Alex Harding στο βαρύτονο σαξόφωνο και Ishmael Ali στο cello, δίνοντάς μας την ευκαιρία να έρθουμε πιο κοντά σε αυτόν τον καλλιτέχνη που αποτυπώνει με πνευματικότητα και ουσία την κληρονομιά της μαύρης μουσικής.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’60, ένας έφηβος El’Zabar παρακολούθησε μαθήματα στο The AACM (The Association for the Advancement of Creative Musicians), όπου τον καθοδηγούσαν οι ιδρυτές του,  Phil Cohran, (απόφοιτος του Sun Ra Arkestra) και Muhal Richard Abrams (πρώτος πρόεδρος της AACM). Εκεί ανέπτυξε τις ιδέες του, δίπλα σε θρύλους όπως μεταξύ άλλων ήταν οι Lester Bowie,  Malachi Favors, Anthony Braxton,  Henry Threadgill,  Steve McCall. Ο νεαρός El’Zabar έγινε περιζήτητος μουσικός στο Σικάγο εκείνη την εποχή, παίζοντας πολλά είδη και διαφορετικά είδη μουσικής.

Σπούδασε μουσική και πολιτισμό Δυτικής Αφρικής στο Πανεπιστήμιο της Γκάνα ως φοιτητής ανταλλαγής προτού αποφοιτήσει από το Lake Forest College το 1973. Λίγο μετά την επιστροφή του ίδρυσε το The Ethnic Heritage Ensemble το 74′. Το 1975 εξελέγη πρόεδρος της AACM και θα υπηρετήσει σε αυτή τη θέση για σχεδόν μια δεκαετία. Κατά τη διάρκεια της θητείας του αμφισβήτησε τα καθιερωμένα όρια, αναζητώντας νέους τρόπους εργασίας, που οδήγησαν σε έναν (νέο) επιτυχημένο κοινοτικό οργανισμό που εξακολουθεί να υπάρχει έως και σήμερα.

Ο El’Zabar ίδρυσε επίσης το The Ritual Trio!, αρχικά με τους Lester Bowie και Malachi Favors του Art Ensemble, για να προστεθούν στην συνέχεια καλλιτέχνες όπως οι Billy Bang, Pharoah Sanders, Archie Shepp, Dwight Tribble. Τα θεμέλια ενός ηχητικού τελετουργικού και τζαζ swing, είχαν ήδη μπει και θα αποτελούσε το εννοιολογικό πλαίσιο στο οποίο θα κινούνταν αυτό  το πρωτοποριακό συγκρότημα.

Η συνεχής δέσμευση του El’Zabar να καλλιεργεί νέους και ανερχόμενους μουσικούς έχει εμπνεύσει μια νέα γενιά δασκάλων του Σικάγο, όπως οι Corey Wilkes, Junius Paul, Tomeka Reid, Justin Dillard και Isaiah Collier (αναφέροντας μερικούς). Ανήσυχος ο ίδιος, μέσω της κολλεκτίβας JUBA πρωτοστάτησε στη συγχώνευση της avant-garde jazz, της house μουσικής και του hip-hop σε έναν νέο ήχο.

Η μουσική του Kahil El’Zabar, δεν γνωρίζει σύνορα εκπέμπει βαθιά πνευματικότητα και ρέει όμορφα ενώνοντας την αρχαϊκή Αφρικανική παράδοση με τον σύγχρονο κόσμο, με οriginal συνθέσεις αλλά και γνωστά κομμάτια με τελείως διαφορετική οπτική και groove.

Στην συνέντευξή του, στο BHMA με αφορμή, τις εμφανίσεις του στην Αθήνα και στο Half Note, o El’Zabar, χαρακτήρισε την τζαζ ως «μουσική… ήπειρο. Η τζαζ είναι μουσική που εξελίχθηκε στον 20ο αιώνα και συνεχίζεται να εξελίσσεται στον 21ο αιώνα. Είναι «ήπειρος’» έκφρασης που έχει ενώσει τον κόσμο. Οι πολιτισμοί σε αυτόν τον πλανήτη έχουν βρει έναν τρόπο μέσω της Jazz για να πουν τη νέα τους φωνή. Η μουσική αντιπροσωπεύει πάντα την ελευθερία.» Η ελευθερία και το μοίρασμα για τον Aμερικανό δημιουργό είναι βασικό συστατικό όχι μόνο της δουλειάς του αλλά και της ζωής του.

Μετά πενήντα χρόνια συνεχίζει να είσαι στην πρώτη γραμμή της δημιουργίας και όπως σημειώνει αυτό που τον κρατά όρθιο είναι «η επιθυμία μου για την επιδίωξη της δημιουργικής έκφρασης. Πιστεύω ότι ο πυρήνας της ύπαρξής μου, βασίζεται στο εξής : σέβομαι και νιώθω μεγάλη τιμή για όσους έχουν έρθει πριν από εμένα. Θέλω να είμαι μέρος αυτής της συνέχειας με ακεραιότητα, πάθος και με την δέσμευση, ότι θα συνεχίσω». Μιλάει για τις επιρροές του, εστιάζοντας πρωτίστως «στην οικογενειακή μου κληρονομιά. Έχω μάθει, με έχουν μάθει να δίνω, να είμαι αφοσιωμένος στην ιδέα της κοινότητας και να μοιράζομαι τον Πολιτισμό που έχω εξελίξει μέσα από την πολιτιστική αφρικανική διασπορά σε συνδυασμό με τον υπόλοιπο κόσμο.  Ολοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες με τους οποίους έχω συνεργαστεί, έφεραν δονήσεις και αλήθειες στη ζωή. Αυτού του είδους οι συνεργασίες, αυτού του είδους η μουσική είναι φωτεινή. Και αυτό το φως, όλα αυτά τα χρόνια προσπάθησα να το μοιραστώ με το κοινό μου, τους ακροατές μου και τους θαυμαστές μου».

Ο Kahil El’Zabar, πιστεύει ότι η ενασχόληση με την τζαζ απαιτεί προθυμία και δέσμευση και αυτό προτείνει σε όλους όσοι θέλουν να ασχοληθούν μαζί της. «Αυτή την θυσία της δέσμευσης όμως οι νέοι μουσικοί, οφείλουν να την απολαμβάνουν, να βρουν το μεγαλύτερο δυνατόν νόημα σε αυτό που κάνουν, ενώ παράλληλα πρέπει να αναπτύξουν την δημιουργικότητά τους. Τους προτρέπω επίσης να είναι ανοιχτοί, να μάθουν τη μορφή και τη δομή, αλλά να γίνουν επίσης ανεξάρτητοι και ελεύθεροι στην έκφρασή τους. Στα έργα τους να υπάρχει η δική τους “φωνή’’».

Έχει ακούσει αρχαία ελληνική μουσική, θεωρεί την Ελλάδα έναν από τους βαθύτερους πυλώνες του Πολιτισμού «μέσα από την Φιλοσοφία και την Τέχνη. Πάντα μου άρεσε να έρχομαι στην Ελλάδα και να παίζω για το κοινό. Με κάνει να νιώθω σαν στο σπίτι μου». Στα επόμενά του, σχέδια, είναι «να βρω λίγο περισσότερο χρόνο για να ζωγραφίσω. Είμαι και ζωγράφος, αλλά η μουσική και οι περιοδείες, οι πρόβες και το γράψιμο μου παίρνουν πολύ χρόνο. Αυτή την περίοδο απολαμβάνω την αναγνώρισης, παγκοσμίως, κερδίζοντας, ξέρετε, διαγωνισμούς και βραβεία, και με αναγνώριση σε διάφορες πόλεις σε όλο τον κόσμο. Σκοπεύω λοιπόν να εκμεταλλευτώ και να μοιραστώ αυτή τη μουσική όπως έκανα πάντα, αλλά και να βρω λίγο περισσότερο χρόνο για τον εαυτό μου για άλλες δημιουργικές περιπέτειες».

Γιορτάζοντας τα 50 χρόνια της κληρονομιάς και της συνεισφοράς του Ethnic Heritage Ensemble του Kahil El’Zabar στη Great Black Music, κυκλοφόρησε τον περασμένο Μάρτιο το άλμπουμ τους «Open Me, A Higher Consciousness of Sound and Spirit».  Νέος ήχος με την τζαζ και τα μπλουζ να εναλλάσσονται συνεχώς, αυθορμητισμό και καινοτόμο προσέγγιση στις συνθέσεις, στην ερμηνεία και στην αυτοσχεδίαση. Δεν κρύβει την ικανοποίησή του για αυτή την εργασία, σημειώνοντας «ότι αυτό που κάνουμε είναι να σπρώχνουμε το συγκρότημα προς τα εμπρός. Με στοιχεία από το παρελθόν να πατήσουμε στο σήμερα. Να κάνουμε την μουσική μας σημερινή».

Στο επίσημο σάιτ, υπάρχει η παραπάνω φωτογραφία, που δείχνει την Kamala Harris, την υποψήφια πρόεδρο των Ηνωνμένων Πολιτειών, το τελευταίο άλμπουμ του «Open Me, A Higher Consciousness of Sound and Spirit». Αν είναι μοντάζ ή όχι δεν το ξέρουμε – ο ίδιος δεν το ξεκαθάρισε ή για την ακρίβεια δεν είπε τίποτα για αυτό – αποτυπώνει τις πολιτικές του προτιμήσεις.

«Γενικά, ελπίζω για το καλύτερο στις εκλογές στις ΗΠΑ. Είδαμε την ιστορία του άλλου υποψηφίου και δεν φαίνεται να έχει επικεντρωθεί ούτε στην πολιτική, ούτε στον ανθρωπισμό ούτε στην οικολογία. Βρίσκω στην Kamala Harris να έχει περισσότερες δυνατότητες να υπερασπισθεί τα παραπάνω. Δεν είναι τέλεια αλλά μια για τις ευκαιρίες που ΄μπορεί να δώσει στην αμερικανική κοινωνία καθώς και στον κόσμο κάτω από την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών. Οπότε, ναι, κρατάω την Kamala Harris».