Ο Τσε Γκεβάρα ως «κοινός θνητός». Ως πατέρας. Ως σύζυγος. Να βοηθά τον «πολυπόθητο» πρώτο γιο του, Καμίλο (ήταν το τέταρτο παιδί μετά από τρεις κόρες) να χαϊδέψει τον «ξακουστό» σκύλο του, Μουράγια, στη βεράντα της οικίας του, στη 18η Οδό, στο Μιραμάρ, της Αβάνας, το 1963. Να είναι περικυκλωμένος από ευτυχισμένα παιδάκια, στο πάρτι γενεθλίων του, όπου κυριαρχεί μια πελωρίων διαστάσεων τούρτα. Να παίζει ανάμεσα σε κουκλάκια με την πρωτόκορη του, Ιλιντίτα.

Να είναι σε πολύ τρυφερό τετ α τετ με τη σύζυγό του, Αλέιδα Γκεβάρα (στην Πράγα, το 1966), και μία «συνωμοτική» αγκαλιά που περιέκλειε και τον τόμο των απάντων των θεατρικών έργων του Αυγούστου Στρίντμπεργκ. Μαζί της, και την πρώτη ημέρα, Γενάρη του ’59, που τη γνώρισε, ταξιδεύοντας στο Ματάνζας, για να συναντήσει τον Φιντέλ Κάστρο εκείνος του τη σύστησε-, αλλά και λίγο αργότερα, όπου, σαν φιγουρίνια σε περιοδικό μόδας της εποχής, ταξιδεύουν με το όχημά του στην ενδοχώρα της Κούβας.

Το «mi papa» της Αλέιδα Γκεβάρα

Κάτω από τις 113 σπάνιες φωτογραφίες, που σε εισάγουν και στην αθέατη ιδιωτική ζωή του εμβληματικού επαναστάτη, κάποιες εξ αυτών ανέκδοτες που δημοσιοποιούνται για πρώτη φορά παγκοσμίως στο φρεσκοτυπωμένο στην Ελλάδα συλλεκτικό λεύκωμα «Ernesto Che Guevara – Οικογενειακό άλμπουμ» (συνέκδοση της NEW STAR, με το Κέντρο Μελετών Τσε Γκεβάρα και τις εκδόσεις Ocean Press), το «πρελούδιο» του φιλόδοξου mega εγχειρήματος της έκδοσης των απάντων του μεγάλου επαναστάτη στα ελληνικά (από τη NEW STAR), οι λεζάντες έχουν μια φράση: «ο μπαμπάς μου».

Πρόκειται για το «mi papa», αυτή την τόσο κοινή φράση, που επαναλάμβανε συνέχεια χθες στο κέντρο της Αθήνας η 63χρονη γιατρός Αλέιδα Γκεβάρα-Μάρτς, η πρώτη κόρη του Τσε που απέκτησε με τη δεύτερη, συνονόματή της σύζυγό του, αναφερόμενη σε ένα ίνδαλμα που έγινε και καταναλωτικό trademark.

Η κόρη του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα, Αλέιδα

Γιατί ο Τσε Γκεβάρα, παρότι από τους μεγαλύτερους επαναστάτες όλων των εποχών, υπήρξε κι ο πατέρας των πέντε παιδιών που βλέπουμε να κρατά τρυφερά αγκαλιά στην κουνιστή πολυθρόνα της βεράντας, να κοιτάζει με λατρεία ή να παίζει μαζί τους στο σαλόνι του. Ρόλος που δεν πρόλαβε να ζήσει, με τον οποίο όμως επιδιώκει να τον συστήνει το άρτι εκδοθέν στη χώρα μας λεύκωμα.

«Ο πατέρας μας ανήκει σε όλους»

«Σήμερα νιώθω μια ζήλεια, αλλά μια καλή ζήλεια, γιατί εσείς έχετε αυτό το βιβλίο για πρώτη φορά στα χέρια της και ο λαός μου, ο κουβανικός λαός ακόμα δεν το έχει αποκτήσει», εξομολογήθηκε η κόρη του, Αλέιδα Γκεβάρα, για την επιλογή της η Ελλάδα να είναι η χώρα στην οποία δημοσιεύονται κάποιες φωτογραφίες παγκοσμίως για πρώτη φορά.

«Το λεύκωμα περιλαμβάνει φωτογραφίες που η μητέρας μας φύλαγε σε ένα κουτί σαν κάτι πολύ δικό της και πολύ ακριβό και δεν ήθελε να δημοσιοποιηθούν. Τελικά, κατάλαβε ότι ο πατέρας μου δεν είναι μόνο δικός μας, αλλά ανήκει σε όλους μας. Σε ένα κόσμο που η κυρίαρχη λέξη είναι η λέξη ‘πόλεμος’ θέλαμε να δείξουμε τον έρωτα που έζησε. Ένα από τα πράγματα που μου αρέσουν περισσότερο στη ζωή και την ύπαρξή μου είναι ότι είμαι ο καρπός του έρωτα ενός άνδρα και μιας γυναίκας που αγαπήθηκαν τόσο πολύ, ενώ ήταν κι οι δυο συγχρόνως παθιασμένοι επαναστάτες κι ιδεολόγοι κομμουνιστές. Παρότι εργάζονταν πολύ καθημερινά, βρίσκαν τον χρόνο για να δημιουργήσουν κι άλλες ζώα και να τις αγαπάνε».

Ο Τσε με τις τρεις κόρες του: Ιλντίτα (από τον πρώτο γάμο με την Περουβιάνα Οικονομολόγο, Ιλντα Γκαντέα), την Αλέιδα και την μικρότερη, Σέλια (τα δυο πρώτα παιδιά του με την δεύτερη σύζυγό του, επίσης Αλέιδα).

Σπάνιες φωτογραφίες ενός άλλου Τσε

Το λεύκωμα είναι μικρό (112 σελίδων με 113 φωτογραφίες), μας εξήγησε η Γκεβάρα, «γιατί ο πατέρας μας έζησε μαζί μας μόλις τέσσερα χρόνια, άρα έχουμε λίγες κοινές οικογενειακές στιγμές. Όμως στις μικρές εικόνες που θα δείτε θα μπορέσετε να αισθανθείτε την τρυφερότητα και την δύναμη αυτού του ανθρώπου, που έπρεπε να παραμερίσει τις αγάπες του, συνειδητοποιώντας ότι πρέπει να κάνει για την ανθρωπότητα. Οι λέξεις δεν μπορούν πάντα να περιγράψουν αυτά τα συναισθήματα. Εμείς με αυτό το μικρό λεύκωμα και κλαίμε και γελάμε. Ο πατέρα μου ήταν ένας κανονικός άνθρωπος και μας άφησε αυτό το μεγάλο έργο».

Βουρκωμένη η κόρη του Κομαντάντε επέλεξε κατά τη χθεσινή παρουσίαση του λευκώματος να περιγράψει κάποιες από τις σπάνιες φωτογραφίες, όπως αυτή που την κρατάει βρέφος στα χέρια του. Δεν τον εμπιστευόταν αρχικά η μάνα της να την πιάσει στα χέρια του, αποκάλυψε, γιατί της είχε στείλει μήνυμα «αν είναι κορίτσι, πέτα το απ’ το μπαλκόνι».

Aπό τις στιγμές οικογενειακής ηρεμίας στο σπίτι του Τσε στην Αβάνα τα μόλις τέσσερα χρόνια που μοιράστηκε με τη σύζυγο και τα παιδιά του

«Ο μπαμπάς μου είχε ένα πολύ ιδιαίτερο χιούμορ. Η μάνα μου δεν το καταλάβαινε. Κι υπέφερε. Όπως βλέπετε στην φωτογραφία που με κρατάει είναι πολύ ευτυχισμένος που γεννήθηκα».

«Δεν ξέραμε ότι είναι ο μπαμπάς μας»

Οι φωτογραφίες του Τσε με τη μικρότερη κατά τρία χρόνια αδελφή της, Σέλια, οι τελευταίες του Τσε με την οικογένειά του, «είναι οι μόνες που ζήλεψα, γιατί η Σέλια ήταν το μοναδικό παιδί του που τον αγκάλιασε εκείνες τις τελευταίες στιγμές. Ήταν μικρή και δεν θυμόταν πρόσωπό του», εξομολογείται η Αλέιδα, για το τελευταίο, με άκρα μυστικότητα, ταξίδι – αστραπή του πατέρα της στην Κούβα.

Υπάρχει και μια φωτογραφία της Αλέιδας με τον πατέρα της με γυαλιά και φαλακρό μεταμφιεσμένο, αγνώριστο, στην οποία θέλησε να αναφερθεί. «Την ημέρα που φωτογραφηθήκαμε δεν ξέραμε ότι είναι ο μπαμπάς μας, πιστεύαμε ότι είναι ένας φίλος του».

Το ίδιο βράδυ μετά το δείπνο έπεσε και χτύπησε στο κεφάλι. «Στη φωτογραφία έχω ένα λευκό μαντήλι στο κεφάλι. Εκείνος ανησύχησε πάρα πολύ και ψηλαφούσε το κρανίο να δει αν χτύπησα άσχημα. Έδειξε τέτοιο ενδιαφέρον, που σκέφτηκα ότι αυτός ο άνθρωπος με ερωτεύτηκε».

«Ένα μικρό δώρο»

Στην έκδοση ενέταξε και φωτογραφίες που αγνοούσε την ύπαρξή τους επί 60 χρόνια. Όπως η λίγο φλου, που είχε τραβήξει, όταν εκείνη ήταν 1-2 ετών, ο κουβανός επαναστάτης, Καμίλο Σιενφουέγος, αχώριστος σύντροφος του Τσε – έδωσε το όνομά του στο γιο του.

Στο πάρτι γενεθλίων του γιου του Καμίλο

«Μας είχε φωτογραφίσει με τον μπαμπά μου στην πλατεία της Επανάστασης. Εγώ κρατώ με τα χέρια μου το κεφάλι του και του δίνω ένα φιλί με τον ιδιαίτερο τρόπο που εκείνος μας φιλούσε. Εδώ μέσα είναι η περίληψη της κοινής μας ζωής. Αυτό είναι το μικρό δώρο που προσφέρουμε σε όλους σας», συνόψισε η Αλέιδα Γκεβάρα μέσα από δάκρυα και γέλια, για μια έκδοση που ολοκληρώνεται και με φωτογραφίες της μητέρας τους με την ίδια και τα αδέλφια της.

«Ο μπαμπάς έγραφε όλα όσα συνέβαιναν»

Όλες οι εκδόσεις των βιβλίων που κυκλοφόρησαν ή «σκεφτόμαστε να βγάλουμε» βασίζονται «στις συζητήσεις που είχαμε με τις νέες γενιές με βάση τα βιβλία του. Αυτά τα βιβλία δεν εκδίδονται για μια κυβέρνηση, αυτά τα βιβλία εκδίδονται για τους λαούς. Για αυτούς δουλεύουμε. Το καπιταλιστικό σύστημα, αν μπορεί να πουλήσει τη μάνα του, θα την πουλήσει. Αυτό είναι πρόβλημά του. Εμείς προσπαθούμε αυτή η εικόνα, η εικόνα του Τσε, που πουλάει να μην είναι μια άδεια εικόνα.

Γι’ αυτό θεωρούμε σημαντική την έκδοση του έργου του», συγκεφαλαίωσε η Αλέιδα Γκεβάρα, εξηγώντας πώς προετοίμασε και υλοποιεί τις εκδόσεις για τον επαναστάτη το Κέντρο Μελετών Τσε Γκεβάρα, σταχυολογώντας, ταξινομώντας και συστηματοποιώντας επιστημονικά ακόμη και ομιλίες του, αξιοποιώντας όμως και την αλληλογραφία του, αλλά και κείμενα με την κοσμοθεωρία του κι αναλύσεις του.

«Η προεργασία είχε αρχίσει δέκα χρόνια προτού εγκαινιαστεί το Κέντρο, αλλά εδώ και δέκα χρόνια εκδίδει σιγά σιγά τα έργα του. Πρώτη έκδοση αποτέλεσαν τα ‘Σημειωματάρια των ταξιδιών’, η βάση για την ταινία ‘Ημερολόγιο μιας μοτοσυκλέτας’. Ο μπαμπάς μου είχε τη συνήθεια να γράφει για τα όλα όσα του συνέβαιναν από 17 ετών», ανέφερε η Αλέιδα Γκεβάρα, η οποία τελικά εξέδωσε και την αλληλογραφία του πατέρα της, γιατί μέσω αυτής «κατανοείς πώς αναπτύσσεται η σκέψη αυτού του ανθρώπου. Στα γράμματά του καθρεφτίζονται τα συναίσθημά του αφιλτράριστα κι αυθόρμητα. Όπως σε εκείνο που στέλνει στον Φιντέλ Κάστρο, με το οποίο που αποχαιρετά κι αυτόν και την κουβανική επανάσταση, όπου εκθέτει όλους τους προβληματισμούς του για το επαναστατικό project».

Το φρεσκοτυπωμένο λεύκωμα με τις 113 φωτογραφίες του «άλλου» Τσε Γκεβάρα

Οι επόμενες 40 εκδόσεις

Στο βιβλίο του για το Κονγκό, στο οποίο η Αλέιδα περιγράφει ως «ένα πολύ σκληρό βιβλίο», ο Τσε «ασκεί μεγάλη κριτική και στον ίδιο», υποστηρίζει. Υπάρχει και το βιβλίο με τις σκέψεις του Γκεβάρα για την Ιατρική. Συγχρόνως με το λεύκωμα, στην Ελλάδα κυκλοφόρησε από την NEW STAR και το βιβλίο «Τσε Γκεβάρα – Παρών», με κείμενα για την Πολιτική και την Επανάσταση.

Έχει ήδη αρχίσει η μετάφραση των «Απάντων Ερνέστο Τσε Γκεβάρα», που αποτελείται από επτά τόμους, οι οποίοι σπάνε χρονολογικά στα εφηβικά – νεανικά χρόνια του (1947-1956), στον Ανταρτοπόλεμο στην Κούβα (1956-1959), στα χρόνια μετάβασης στην Εξουσία (1959-1961), στη Σοσιαλιστική μετάβαση στην Κούβα (1961-1962 και 1963-1964), περίοδο που είναι υπουργός Βιομηχανίας στη νεαρή επαναστατική κυβέρνηση της Κούβας, στον αγώνα του στο Κονγκό (1965-1966). Στον τελευταίο τόμο αποτυπώνεται το τελευταίο στάδιο της ζωής του (1966-1967) και έχει τίτλο «Αλληλεγγύη και Διεθνισμός».

Αναμένεται να ακολουθήσουν 40 συνολικά ελληνικές εκδόσεις τα επόμενα χρόνια, ακολουθώντας τις πρώτες εκδόσεις της Κούβας.