Ο… φαντάρος του Γιώργου Μπαμπινιώτη

Ο καθηγητής Γιώργος Μπαμπινιώτης μου κάνει την τιμή και γράφει αποκλειστικά για την στήλη προκειμένου να προσδιορίσει με ακρίβεια από πού προέρχεται η λέξη «φαντάρος», που τόσο πολύ ακούστηκε αυτές τις ημέρες και για την οποία οι περισσότεροι νόμιζαν ότι έχει τουρκική προέλευση (από το fantar), που όμως κι αυτό δεν είναι τούρκικο. Γράφει λοιπόν, ειδικά για τον ΒΗΜΑτοδότη ο καθηγητής Μπαμπινιώτης: ETYM. υποχωρητ. σχηματισμός (κατά τα λατινογενή κουμπ-άρος, κουρσ-άρος) από το μεσν. φανταρία < βεν. fantaria (ιταλ. fanteria) < fante (πληθ. fanti «πεζικάριοι») < infante «παιδί, νήπιο» (μέσω τής σημ. «νεαρός στρατιώτης που υπηρετεί έφιππο ευγενή, ενώ ο ίδιος είναι πεζός») < λατ. infans, -ntis «παιδί, νήπιο».

Όσον αφορά την ιστορία της λέξης «φαντάρος» σημειώνει: «Το λατ. infans (γενική infantis) σημαίνει «νήπιο, παιδί». Όπως και το αρχ. παϊς, έτσι και το λατ. infans χρησιμοποιήθηκε επίσης με τη σημασία «υπηρέτης», «αυτός που σερβίρει» (πβ. τη σύγχρονη προσφώνηση «παιδί!» προς σερβιτόρο). Με τη σημασία «νεαρός, υπηρέτης» εμφανίζεται στην Ιταλική η λ. fante προερχόμενη από τύπο infantem (αιτιατική τού infans) με πληθ. fanti. Τον 14ο αιώνα η λ. fante εμφανίζεται ακόμη με τη σημασία «πεζός στρατιώτης» και ακολουθεί η λ. fanteria «πλήθος πεζών στρατιωτών – πεζικό». Η λ. απαντά και ως infanteria με τις ίδιες σημασίες.

Η σημασία αυτή ερμηνεύεται από το γεγονός ότι οι ευγενείς μάχονταν στους πολέμους έφιπποι, ενώ οι (νεαροί) υπηρέτες τους πεζοί, οπότε η λ. infante ή fante δήλωσε τον πεζό ακόλουθο τού ευγενούς και εν συνεχεία γενικεύτηκε στη σημασία «πεζός στρατιώτης». Από το ιταλ. fanteria πιθ. μέσω βενετσιάνικου fantaria προήλθε το μεσαιωνικό φανταρία και από αυτό το φαντάρος, ενώ από τον ιταλ. τύπο infanteria προήλθε το γαλλ. infanterie «πεζικό» (από όπου το αγγλ. infantry), το γερμ. Infanterie, το ισπ. infanteria κ.λπ. Από τη λατ. λ. infans προήλθε επίσης ο ισπανικός και πορτογαλικός τίτλος infante, τον οποίο έφεραν οι γυιοι τού βασιλιά (από τον 14ο αι. πλην τού πρωτοτόκου· ινφάντης, όπως μεταφέρθηκε η λ. στα Ελληνικά), καθώς και ο τίτλος infanta, για την κόρη τού βασιλιά και τη σύζυγό τού infante.

Τέλος, η λέξη φάντης, που δηλώνει το γνωστό τραπουλόχαρτο, είναι η ίδια λ. fante που προαναφέρθηκε, η οποία χρησιμοποιήθηκε για την εν λόγω φιγούρα τής τράπουλας (πρόκειται για νεαρό στρατιώτη, ιππότη ή ιπποκόμο). Ο φάντης λέγεται και βαλές (< γαλλ. valet).

Να σημειώσω τέλος ότι οι συνθέτες και οι τραγουδιστές μας ουδόλως νοιάζονταν εάν το φαντάρος είναι ξένη ή ελληνική λέξη και από πού προέρχεται. Ήταν για αυτούς η καθομιλουμένη και έτσι γράφτηκαν φίνα τραγούδια όπως «είμαι φίνο φανταράκι», από τον Γιώργο Ζαμπέτα, «Έλα στην παρέα μας φαντάρε» από τηνΧάρις Αλεξίου,«πίκαρνες τον φαντάρο» από τα Παιδιά από την Πάτρα, «Ένας φαντάρος σ’ ένα τρένο», με την Χάρις Αλεξίου, «Φανταράκια» του Σταμάτη Κραουνάκη «Φαντάροι και Λοχίες» του Σταύρου Ξαρχάκου, «Φαντάρος» του Μάριου Τόκα και πολλά άλλα. Η στρατιωτική θητεία πάντοτε ενέπνεε τους μουσικοσυνθέτες, με αποκορύφωμα την δύσκολη θητεία στα σύνορα με το τραγούδι θρύλος «Διδυμότειχο Blues» των Γιώργο Νταλάρα και Λαυρέντη Μαχαιρίτσα.

***

***

Γιατί πάει στην Κωνσταντινούπολη ο Σολτς;

Παρά τις εκ διαμέτρου αντίθετες πολιτικές που έχει η Γερμανία με την Τουρκία (και στην ένταση που υπήρχε κατά καιρούς στις σχέσεις των δύο χωρών) ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς αναμένεται το Σάββατο 19 Οκτωβρίου στην Κωνσταντινούπολη, όπου θα συναντηθεί με τον πρόεδρο της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν. Στην ημερήσια διάταξη θα βρίσκονται οι εξελίξεις στην Ουκρανία και στην Μέση Ανατολή, το μεταναστευτικό, διμερείς και οικονομικές σχέσεις. Υπάρχουν όμως δύο ζητήματα σοβαρά για τα οποία η γερμανική κυβέρνηση αποφεύγει να δώσει σαφείς απαντήσεις:

1. Θα δώσει ή όχι τι «πράσινο φως» για την πώληση μαχητικών αεροσκαφών Eurofighter στην Τουρκία; Ερωτήσεις τέτοιου τύπου γίνονται, αλλά απαντήσεις δεν πρόκειται να δοθούν, όπως έλεγε και ο αείμνηστος Τσαλδάρης: Το Βερολίνο, βλέπετε, δια του κυβερνητικού εκπροσώπου, δήλωσε ότι τα ζητήματα εξαγωγής εξοπλιστικών δεν συζητούνται δημοσίως σε λεπτομέρειες. Αυτό που ξέρουμε όμως είναι ότι ο Ερντογάν θέλει τα Eurofighter και κάνει συνεχώς προσπάθειες να τα αποκτήσει έστω και μεταχειρισμένα, από τότε που η Ελλάδα απέκτησε το Rafale.

2.Θα τεθεί ή όχι και το ζήτημα του επαναπατρισμού τούρκων αιτούντων άσυλο από την Γερμανία; Απάντηση του Γερμανού κυβερνητικού εκπροσώπου: «Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση βρίσκεται σε εντατικές εμπιστευτικές συνομιλίες με χώρες προέλευσης μεταναστών για την βελτίωση των επιλογών επιστροφής. Και στο θέμα της μετανάστευσης η Τουρκία είναι σημαντικός εταίρος της Γερμανίας», τόνισε».

***

Πάλι οι Καραμανλής και Σαμαράς μαζί, αλλά και η Τσαλιγοπούλου

Σας πληροφορώ ότι Καραμανλής και Σαμαράς ετοιμάζονται την Δευτέρα να παραστούν μαζί σε εκδήλωση. Πρόκειται για εκδήλωση- θεσμό (όπως την ονομάζουν) του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών (ΕΕΑ) για την απονομή των Βραβείων «Βιώσιμης- Καινοτόμου & Υπεύθυνής Επιχειρηματικότητας». Το σημείωμα που έφθασε στα χέρια μου γράφει «εφέτος θα τιμήσουν την εκδήλωση οι Κώστας Καραμανλής και Αντώνης Σαμαράς». Όλα αυτά θα γίνουν τη Δευτέρα, στις 18.30 στο Κέντρο Πολιτισμού «Σταύρος Νιάρχος».

Α, να μην ξεχάσω όπως αναφέρεται στην πρόσκληση «η εορταστική βραδιά θα ξεκινήσει με ένα χορευτικό έκπληξη αλλά και με τις μεγάλες επιτυχίες της δημοφιλούς ερμηνεύτριας Ελένης Τσαλιγοπούλου. Μια από τις επιτυχίες της, θυμίζω, είναι και το «Σύ μου χάραξες πορεία…»

***

Ο Κασσελάκης απέσυρε το εξώδικο για να μην υπάρχει κανένα άλλοθι

Ο Στέφανος Κασσελάκης ανακοίνωσε, μέσω ανάρτησής του, ότι αποσύρει το εξώδικο που είχε αποστείλει προς την Κεντρική Επιτροπή και την Πολιτική Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ, προκειμένου, όπως λέει σε ανάρτησή του «να μην έχουν κανένα άλλοθι», απευθυνόμενος σε όσους κατά τον ίδιο επιχειρούν να τον αποκλείσουν από τις εσωκομματικές εκλογές του ΣΥΡΙΖΑ.

Ο κ. Κασσελάκης στην ανάρτησή του αναφέρεται στην Όλγα Γεροβασίλη, δίχως να την κατονομάζει, και αντιπαρέρχεται τις κατηγορίες της πως μίλησε για αλλαγή του πολιτεύματος, κάτι που δικαιολογεί αποκλεισμό του από τις εκλογές.

***

Πλήρωσαν τρία ευρώ, χωρίς να είναι στο ΠαΣοΚ για να ψηφίσουν Πρόεδρο

Πάντως στη ΝΔ επικρατεί και ένας άλλος προβληματισμός. Υπήρξαν, μου λένε, στελέχη που στις προηγούμενες εκλογές, έγιναν για μέρα Πασόκοι, για να ψηφίσουν Πρόεδρο του ΠαΣοΚ, νομίζοντας πως ο συγκεκριμένος υποψήφιος Πρόεδρος, εάν εκλεγεί εξυπηρετεί τη ΝΔ και την κυβέρνηση.

Κάτι μου λέει πως τα κεντρικά γραφεία της ΝΔ ανακάλυψαν μια ολόκληρη κομματική ομάδα στην Κρήτη (υπάρχουν και ονόματα και διευθύνσεις εάν χρειαστεί τα οποία βρέθηκαν από το κομπιούτερ του… ΠαΣοΚ), που τα μέλη της πλήρωσαν ο κάθε ένας τα τρία ευρώ και ψήφισαν δαγκωτό για πρόεδρο του ΠαΣοΚ (της δικής τους προτίμησης). Για να μη επηρεάσω το αποτέλεσμα της Κρήτης δεν πρόκειται να αναφέρω ποιον Πρόεδρο ψήφισαν (αν και καταλάβατε), αλλά όλοι αυτοί, εμφανίζονται αποφασισμένοι να ψηφίσουν και στον δεύτερο γύρο.